San Vicente (Urraulbeiti)
- Artikulu hau Urraulbeitiko kontzejuari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «San Vicente».
| San Vicente | ||
|---|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | ||
 Herriko etxe bat | ||
|
| ||
 | ||
| Kokapena | ||
| Herrialdea | Nafarroa Garaia | |
| Eskualdea | Pirinioaurrea | |
| Udalerria | Urraulbeiti | |
| Administrazioa | ||
| Mota | kontzeju | |
| Izen ofiziala |  San Vicente | |
| Burua (2019-2023) | Francisco Javier Iriarte Garcia (kontzejuburua) | |
| Posta kodea | 31449 | |
| Herritarra | san vicentear, donebikenditar | |
| Geografia | ||
| Koordenatuak | 42°41′10″N 1°19′30″W / 42.686°N 1.325°W | |
| Azalera | 3,59 km² | |
| Garaiera | 417 metro | |
| Distantzia | 44,6 km (Iruñetik) | |
| Demografia | ||
| Biztanleria | 22 (2020:  −8) | |
San Vicente[1][a] (eguesibarreraz: Donebikendi)[b] Urraulbeiti ibarreko kontzeju bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioaurrea eskualdean.
2020 urtean 22 biztanle zituen.
Bertako biztanleak san vicentearrak (eguesibarreraz: donebikenditarrak) dira.
Izena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
San Vicente edo Donebikendi toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]
- Sant Vicent (1268)
- San Vicent (1350)
- San Vicente (1534)
- Sanbicente (1587)
- San Vicente (1802)
- San Vicente (1996)
Ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Armarria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
San Vicenteko armarria Urraulbeitiko armarria da. Armarri honek honako blasoi hau du:[3]
| « | Hondo urdin batez eta aurrean urrezko izar batez osatuta dago urrezko kate batzuk dituen zerrenda gorri batek inguratzen du goialdean eta behealdean urrezko hondoz bere kolorezko zuhaitz batez. Eguzki batek koroatzen du. | » |
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
San Vicente Urraulbeiti ibarran dago.
Inguru naturala eta kokapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Urraulbeiti Zangozako merindadeko herria da eta Nafarroako hiriburutik 36 kilometrora dago. Udaletxea Artiedan dago. Erliebe txikiko ibarra da. Lautada bat osatzen du, Longida, Erromantzatua eta Urraulgoiti ibarretatik jarraitzen duena, nahiz eta azken kasu horretan Ugarrongo arroilak eten egiten duen.
Klima[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Urraulbeitiko klima azpimediterraneoa da, eta urteko batez besteko tenperatura 12,5 °C ingurukoa da. Urteroko egun euritsuak 100 inguru dira, eta jausitako prezipitazioa 850mm-koa.
Basoa nahiko urria da, eta zuhaitz gehienak pinuak dira, Austriatik birlandaturiko zuhaitzak. Horrez gain, ameztiak eta zumeak ageri dira ibarreko gunerik lehor eta eguzkitsuenetan.
Estazio meteorologikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Urraulbeitin dagoen Artieda kontzejuan, itsasoaren mailatik 456 metrora, Nafarroako Gobernuak 1954an jarritako estazio meteorologikoa dago.[4]
 Datu klimatikoak (Artieda, 1891-2020) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 17.0 | 21.5 | 27.0 | 29.5 | 36.0 | 39.0 | 42.0 | 40.0 | 38.0 | 30.0 | 21.0 | 18.0 | 42.0 |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 8.9 | 10.4 | 14.3 | 16.6 | 20.6 | 26.4 | 29.4 | 28.6 | 24.1 | 18.9 | 12.3 | 8.9 | 18.3 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 4.8 | 5.5 | 8.4 | 10.5 | 14.3 | 19.1 | 21.6 | 21.3 | 17.4 | 13.4 | 8.1 | 4.9 | 12.4 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 0.6 | 0.5 | 2.4 | 4.4 | 8.0 | 11.8 | 13.9 | 14.1 | 10.7 | 7.9 | 3.9 | 0.9 | 6.6 |
| Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | -8.0 | -12.0 | -12.0 | -4.0 | 0.0 | 0.0 | 6.0 | 6.0 | 0.0 | -2.0 | -9.0 | -13.0 | -13.0 |
| Batez besteko prezipitazioa (mm) | 57.6 | 54.0 | 56.1 | 68.5 | 61.8 | 40.6 | 32.9 | 34.1 | 50.9 | 71.9 | 72.5 | 74.4 | 675.3 |
| Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) | 32.0 | 34.0 | 35.5 | 47.0 | 39.5 | 37.0 | 44.5 | 46.0 | 71.0 | 82.0 | 31.5 | 48.5 | 82.0 |
| Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) | 10.0 | 9.4 | 9.2 | 11.7 | 12.0 | 6.8 | 4.9 | 5.2 | 7.0 | 10.4 | 11.9 | 12.2 | 110.4 |
| Elur egunak (≥ 1 mm) | 1.6 | 1.5 | 1.2 | 0.3 | 0.1 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.3 | 1.1 | 6.1 |
| Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[5] | |||||||||||||
Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.
Ikusi edo aldatu datu gordinak.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Leireko monasterioak Antso II.a Gartzeitz erregearen eta Tota Azearitz erreginaren hiribildua jaso zuen 918an. Abadiaren domeinua pixkanaka-pixkanaka handituz joan zen, ondoz ondoko dohaintzengatik, hala nola Fortun Enekointz (1097), Jerusalemera joatean, Tota Zedoinetz post obitum (1103), edo Antso Enekoiztiak eman zituztenena.
1268ko errekorteari bi kahize gari eta sei diru eman zizkion. 1366an sei kapare-su zituen, eta Longida ibarran inskribatuta dago. García Ferrándiz, Pero Périz, Martín Ferrero, Miguel d «Acuatáin» eta María Périz dira aurtengo bizilagunak. Biztanleriak gora egin zuenez, 1427an bederatzi su izan ziren, guztiak kapareak.
1835-1845eko udal-erreformetara arte, ibarreko diputatuek eta herriko bertako errejidoreek gobernatzen zuten, 1802an hamabost etxeen artean txandaka izendatzen zirenak, 1847an hemezortzi. Azken data horretan, erretorearen aurkezpen-eskubidea bizilagunek gauzatzen zuten; herriz herriko bideak baino ez zeuden, egoera txarrean.
Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2020 urteko erroldaren arabera 22 biztanle zituen San Vicentek.[6]
| 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 28 | 31 | 31 | 28 | 27 | 26 | 26 | 30 | 29 | 29 | 29 | 29 | 30 | 29 | 29 | 29 | 28 | 26 | 26 | 30 | 22 |
Politika[aldatu | aldatu iturburu kodea]
San Vicenteko kontzejua kontzejuburuak osatzen dute. Egungo kontzejuburua Francisco Javier Iriarte Garcia da.
Kontzejua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
San Vicenteko kontzejua kontzejuburuak osatzen dute, demokratikoki hautatua. Kontzejuburua Francisco Javier Iriarte Garcia da.
Kontzejuburuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2011tik, San Vicentek kontzejuburu bat izan du:
| Kontzejuburu | Agintaldi hasiera | Agintaldi amaiera |
| Francisco Javier Iriarte Garcia | 2011 | 2015 |
| Francisco Javier Iriarte Garcia | 2015 | 2019 |
| Francisco Javier Iriarte Garcia | 2019 | jardunean |
Kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Urraulbeiti atzerakada-eremuan sailkatu zen, non euskarak hain atzerakada handia izan duen, non bertako hiztunik apenas geratzen den.[7]
Koldo Zuazok, 2010ean, Urraulbeiti ez-euskal-eremuan sailkatu zen.[8]
Udalerri honetan hitz egiten den euskarak bere berezitasunak du. Horregatik sailkatzen da eguesibarrera azpieuskalkian. Euskara batuaren itzalean alfabetatutako hainbat euskaldun baden arren, Urrozko mintzaira zaharrak hiztun gaberik dakite.
Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- San Andres eliza, XIII. mendeko kristiau eliza, gotiko estiloan.
Oharrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ /sán biθénte/ ahoskatua (laguntza)
- ↑ /dóneβ̞ikènð̞i/ ahoskatua (laguntza)
Azentua: zorrotza lehengo eta kamutsa laugarren silaban
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
- ↑ «San Vicente - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
- ↑ Otazu Ripa, Jesús Lorenzo. (D.L. 1977). Heraldica municipal, merindad de Sangüesa (I) : Abaurrea-Izalzu. Diputación Foral de Navarra, Dirección de Turismo, Bibliotecas y Cultura Popular ISBN 84-235-0076-4. PMC 911388951. (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
- ↑ «Estazioko datuak - Meteo Navarra» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-12-24).
- ↑ Artiedako estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
- ↑ «San Vicente» www.ine.es (Espainiako Estatistika Institutua) (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
- ↑ Luis Luziano Bonaparte. Carte des Sept Provinces Basques, montrant la delimitation actuelle de l´euscara, et ses divisions en dialectes, sous-dialectes et varietés, 1863.
- ↑ Koldo Zuazo. El euskera y sus dialectos. Alberdania, 2010.
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q12266948
Multimedia: San Vicente (Navarra) / Q12266948
