Santsoain (Urraulbeiti)
| Santsoain | |
|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |
 Herriko aireko ikuspegia | |
 | |
| Kokapena | |
| Herrialdea | Nafarroa Garaia |
| Eskualdea | Pirinioaurrea |
| Udalerria | Urraulbeiti |
| Administrazioa | |
| Mota | leku |
| Izen ofiziala | Sansoáin |
| Posta kodea | 31449 |
| Herritarra | santsoaindar, santsuañear |
| Geografia | |
| Koordenatuak | 42°43′31″N 1°18′06″W / 42.72528°N 1.30167°W |
| Garaiera | 498 metro |
| Distantzia | 49,5 km (Iruñetik) |
| Demografia | |
| Biztanleria | 24 (2020:  5) |
Santsoain[1][a] —edo, izen bereko beste herrietatik bereizteko, Santsoain Urraulbeiti—[b] (eguesibarreraz: Santsuañe)[c] Urraulbeiti ibarreko leku bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioaurrea eskualdean.
2020 urtean 24 biztanle zituen.
Bertako biztanleak santsoaindarrak (eguesibarreraz: santsuañearrak) dira.
Izena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Santsoain edo Santsuañe toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]
- Sansoaing (1011)
- Sansoang (1104)
- Sansoan (1226)
- Sanssoayn (1268)
- Sansoayn (1366)
- Sansoain Andurra (1446)
- Sansoain (1534)
- Sansoain (1829)
- Santsoain (1974)
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Santsoain Urraulbeiti ibarran dago.
Inguru naturala eta kokapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Urraulbeiti Zangozako merindadeko herria da eta Nafarroako hiriburutik 36 kilometrora dago. Udaletxea Artiedan dago. Erliebe txikiko ibarra da. Lautada bat osatzen du, Longida, Erromantzatua eta Urraulgoiti ibarretatik jarraitzen duena, nahiz eta azken kasu horretan Ugarrongo arroilak eten egiten duen.
Klima[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Urraulbeitiko klima azpimediterraneoa da, eta urteko batez besteko tenperatura 12,5 °C ingurukoa da. Urteroko egun euritsuak 100 inguru dira, eta jausitako prezipitazioa 850mm-koa.
Basoa nahiko urria da, eta zuhaitz gehienak pinuak dira, Austriatik birlandaturiko zuhaitzak. Horrez gain, ameztiak eta zumeak ageri dira ibarreko gunerik lehor eta eguzkitsuenetan.
Estazio meteorologikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Urraulbeitin dagoen Artieda kontzejuan, itsasoaren mailatik 456 metrora, Nafarroako Gobernuak 1954an jarritako estazio meteorologikoa dago.[3]
 Datu klimatikoak (Artieda, 1891-2020) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 17.0 | 21.5 | 27.0 | 29.5 | 36.0 | 39.0 | 42.0 | 40.0 | 38.0 | 30.0 | 21.0 | 18.0 | 42.0 |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 8.9 | 10.4 | 14.3 | 16.6 | 20.6 | 26.4 | 29.4 | 28.6 | 24.1 | 18.9 | 12.3 | 8.9 | 18.3 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 4.8 | 5.5 | 8.4 | 10.5 | 14.3 | 19.1 | 21.6 | 21.3 | 17.4 | 13.4 | 8.1 | 4.9 | 12.4 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 0.6 | 0.5 | 2.4 | 4.4 | 8.0 | 11.8 | 13.9 | 14.1 | 10.7 | 7.9 | 3.9 | 0.9 | 6.6 |
| Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | -8.0 | -12.0 | -12.0 | -4.0 | 0.0 | 0.0 | 6.0 | 6.0 | 0.0 | -2.0 | -9.0 | -13.0 | -13.0 |
| Batez besteko prezipitazioa (mm) | 57.6 | 54.0 | 56.1 | 68.5 | 61.8 | 40.6 | 32.9 | 34.1 | 50.9 | 71.9 | 72.5 | 74.4 | 675.3 |
| Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) | 32.0 | 34.0 | 35.5 | 47.0 | 39.5 | 37.0 | 44.5 | 46.0 | 71.0 | 82.0 | 31.5 | 48.5 | 82.0 |
| Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) | 10.0 | 9.4 | 9.2 | 11.7 | 12.0 | 6.8 | 4.9 | 5.2 | 7.0 | 10.4 | 11.9 | 12.2 | 110.4 |
| Elur egunak (≥ 1 mm) | 1.6 | 1.5 | 1.2 | 0.3 | 0.1 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.3 | 1.1 | 6.1 |
| Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[4] | |||||||||||||
Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.
Ikusi edo aldatu datu gordinak.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1835-1845eko udal-erreformetara arte, ibarreko diputatuek eta herriko bertako errejidoreek gobernatzen zuten, eta txandaka izendatzen ziren etxeen artean (hamabi 1802an, hamahiru 1847an). Azken egun horretan, parrokoaren hornidura Iruñeko katedraleko ganbera-arkitanoari zegokion.
Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2020 urteko erroldaren arabera 24 biztanle zituen Santsoainek.[5]
| 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 17 | 19 | 17 | 15 | 16 | 15 | 13 | 17 | 13 | 12 | 14 | 15 | 17 | 17 | 19 | 19 | 17 | 17 | 15 | 19 | 24 |
Kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Urraulbeiti atzerakada-eremuan sailkatu zen, non euskarak hain atzerakada handia izan duen, non bertako hiztunik apenas geratzen den.[6]
Koldo Zuazok, 2010ean, Urraulbeiti ez-euskal-eremuan sailkatu zen.[7]
Udalerri honetan hitz egiten den euskarak bere berezitasunak du. Horregatik sailkatzen da eguesibarrera azpieuskalkian. Euskara batuaren itzalean alfabetatutako hainbat euskaldun baden arren, Urrozko mintzaira zaharrak hiztun gaberik dakite.
Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Garbikundeko Andre Mariaren eliza, Erdi Aroko kristiau eliza.
Oharrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ /sant͡s̺o.áin/ ahoskatua (laguntza)
Azentua: zorrotza hirugarren silaban - ↑ /sant͡s̺o.áin ura.úlβ̞èiti/ ahoskatua (laguntza)
- ↑ /sant͡s̺uáɲe/ ahoskatua (laguntza)
Azentua: zorrotza bigarren silaban
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
- ↑ «Santsoain - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
- ↑ «Estazioko datuak - Meteo Navarra» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-12-24).
- ↑ Artiedako estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
- ↑ «Santsoain» www.ine.es (Espainiako Estatistika Institutua) (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
- ↑ Luis Luziano Bonaparte. Carte des Sept Provinces Basques, montrant la delimitation actuelle de l´euscara, et ses divisions en dialectes, sous-dialectes et varietés, 1863.
- ↑ Koldo Zuazo. El euskera y sus dialectos. Alberdania, 2010.
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q12267046
Multimedia: Sansoáin (Urraúl Bajo, Navarra) / Q12267046
