Sana
Sana صنعاء | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
hiria | |||||||||
![]() | |||||||||
Administrazioa | |||||||||
Herrialdea |
![]() | ||||||||
Muhafazat | Sana Gobernantzia | ||||||||
Izen ofiziala | صنعاء | ||||||||
Jatorrizko izena | San'a', Sana'a edo Sanaa | ||||||||
Geografia | |||||||||
Koordenatuak | 15° 21′ N, 44° 12′ E / 15.35°N,44.2°EKoordenatuak: 15° 21′ N, 44° 12′ E / 15.35°N,44.2°E | ||||||||
![]() | |||||||||
![]() | |||||||||
Azalera | 3450 km² | ||||||||
Altuera | 2200 | ||||||||
Mugakideak |
Sana'a Governorate (en) ![]() | ||||||||
Demografia | |||||||||
Biztanleria |
2.957.000 (2015)![]() | ||||||||
| |||||||||
Dentsitatea | 857,1 bizt/km² | ||||||||
Etxebizitzak | 254.866 | ||||||||
Informazio gehigarria | |||||||||
Sorrera | K.a. VI. mendea | ||||||||
Telefono aurrizkia |
01 | ||||||||
Ordu eremua | UTC+03:00 | ||||||||
Hiri senidetuak | Amman, Konya, Ankara, Teheran, Duxanbe eta Bagdad | ||||||||
sanaacity.com |
Sanako Hiri Zaharra1![]() | |
![]() Hiri zaharraren ikuspegia. | |
Mota | Kulturala |
Irizpideak | iv, v, vi |
Erreferentzia | 385 |
Kokalekua | ![]() |
Eskualdea2 | Herrialde Arabiarrak |
Izen ematea | 1986 (X. bilkura) |
Arriskuan | 2015tik |
1 UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua) 2 UNESCOren sailkapena |
Sana[1] (arabieraz: صنعاء Ṣanʿāʾ, sˤɑnʕaːʔ ahoskatua) Yemengo hiriburua da. 2004ko datuen arabera, 1.747.627 biztanle zituen.
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Saná 2.350 metro goran eraikia dago, 2.200 metrotan dagoen goi-ordoki baten gainean, Djebel Nogoum (2.892 m) eta Djebel Ayban (3.194 m) mendien oinetan. Asiako hiri altuenetariko bat da eta 500.000 baino gehiago biztanle dituen arteko altuena.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sana Sabako Erresuma mitikoaren hiri bat da. Haren jatorria K.a. VI. mendeaan kokatu da. Hiriaren lehenengo erreferentzia idatziak, bestetik, K.a. I. mendean agertzen dira. Hipotesi moduan ere VI. mendearen hasieran, Sana Himyaritar Erresumaren hiriburua izan ote zen esan da baita ere. Yūsuf Dhū Nuwas Himyarren azken erregeak boterea eskuratu zuenean Sana Aksumgo Erresuma ordeko hiria zen. 570. urtean, azkenik, Sasandar Inperioaren eskuetan erori zen.
Islam zabaltzeko prozesuan, nahiz eta Yemenen beste estatu txikiak izan, Sanak gobernuaren hiria izaten jarraitu zuen. Garai horretan Yemengo lurralde gehienak haren menpe egon ziren. 1517an mamelukoak heldu ziren. Ondoren, mamelukoak Otomandar Inperioak garaitu zituen Egipton eta, ondorioz, Sana otomandarren eskuetara pasa zen. 1538tik 1635ra, Sana vilajet otomandarraren hiriburua izan zen. 1872 eta 1918 artean berriro ere vilajet otomandarraren hiriburua izan zen.
1918an, Saná Yahya Muhammad Hamid ed-Din imanaren hiriburua Ipar Yemenen izan zen. 1962an iraultza batek imana boteretik kendu zuen eta hiria Yemengo Arabiar Errepublikaren hiriburua izan zen. 1990 bi Yemenen batzeko prozesuan, Hego Yemen eta Ipar Yemen, hiria berriro ere hiriburua izendatu zuten.
1972an Sananen aipatu beharreko aurkikuntza eman zen Sanan: Sanako Mezkita Handian Sanako Eskuizkribuak bezala ezagutzen diren testuak aurkitu zituzten. Testu horietan Korannen lehenengo bertsoak daude jasota; aurkikuntzaren garrantzi nagusia da lerro horiek gaur egun ezagutzen direnekin aldaketak erakusten dituztela.[2]
Barrutiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sana bi zatitan banaturik dago: Hiri Zaharra (al-Qadeemah) eta Hiri Berria (al-Jadid). Hiri Zaharra txikia da eta hirigune historikoa du, Berriak berriz 1960ko hamarkadatik aurrera egindako eraikin berriak. UNESCOk Gizateriaren Ondare izendatu zuen Hiri Zaharra[3] 1995an, arriskuan bezala 2015ean kalifikatuta, barruti bakarra osatzen duena.[4] Hona hemen Hiri Berriko barrutiak:
- Al Wahdah
- As Sabain
- Assafi'yah
- At Tahrir
- Ath'thaorah
- Az'zal
- Bani Al Harith
- Ma'ain
- Shu'aub
Klima[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hiriak klima lehorra eta hotza du. Neguan izotzaldi arinak ematen dira. Tenperatura altuena 40 °Ckoa da eta baxuena -4 °Ckoa. Euria ohikoa da uda amaieran. Klima egokiena martxotik apirilera ematen da.
![]() ![]() | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 19.8 | 20.2 | 22.8 | 25.5 | 26.0 | 27.1 | 27.7 | 25.9 | 23.7 | 22.0 | 20.7 | 19.7 | 23.4 |
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 5.1 | 8.0 | 9.7 | 11.5 | 13.6 | 15.8 | 16.7 | 16.3 | 12.4 | 9.1 | 6.8 | 6.2 | 10.9 |
Pilatutako prezipitazioa (mm) | 0.0 | 2.0 | 9.9 | 14.7 | 4.7 | 17.8 | 49.9 | 63.6 | 24.0 | 7.5 | 4.4 | 0.0 | 198.5 |
Iturria: National Weather Service |
Biztanleria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
|
|
Monumentuak eta eraikinak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Hiri Zaharra
- Yemengo Museo Nazionala
- Sanako Mezkita Handia
- Bab al-Yaman atea
- Presidentearen jauregia
- Arabia Felix Hotel
Hiri senidetuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Iruditegia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- (Gaztelaniaz): Sanako arkitekturari buruzko artikulua.
- (Gaztelaniaz): Sanaren historia eta argazkiak.