Santa Maria del Fiore
Santa Maria del Fiore basilika Florentziako goi elizbarruti katoliko erromatarreko katedrala da (italieraz duomo, latinezko Domus dei izenetik datorrena, "Jainkoaren Etxea"), bere kupulagatik nabarmentzen dena. Arte gotikoaren eta Pizkunde italiarraren hasierako maisulanetako bat da. Toskanako hiriburuaren botere eta aberastasunaren ikur XIII. eta XIV. mendeetan, florentziar katedrala kristautasunaren eraikinik handienetako bat da. Haren izenak ("Santa Maria Loreetakoa", euskaraz) liliari erreferentzia egiten dio, Florentziako ikurra dena, edo agian hiriaren antzinako izen Fiorenzari. Haatik, beste alde batetik, XV. mendeko dokumentu batek "lorea"k Jesusi erreferentzia egiten diola dio.
Bereziki Brunelleschik eginiko kupularengatik ospetsua da: 100 metroko barne altuera du (114,5 m kanpoan), 41 metroko barne diametroa eta 45,5 metroko kanpo diametroa. Era berean, Giottoren kanpandorre independentea, 82 metroko altuera duena eta San Joan bataiategia, Florentzian Gurutze Santuaren Basilika eta Santa Maria Novellaren ondoren eraikia Lorenzo Ghibertik eginiko brontzezko ate ospetsuak ditu. Multzoa, elizak, kanpandorreak eta San Joan bataiategiak osatua, hiriaren erdian, Florentziako bitxi artistiko eta arkitektonikorik bikainenetako bat da.
Historia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Santa Reparata izeneko antzinako elizak bete zuen toki berean eraiki zen, bere eraikuntza Pisa eta Sienako katedral berrien handitasunaren ondorioz bultzatuta. XIII. mendearen amaieran Santa Reparataren antzinako eliza, jada 900 urte zituena, behera bota zen, dokumentuek aipatu zuten bezala. Are gehiago, txikiegia zen biztanleriaren hazkuntza azkarreko garai batean. Florentzia oparoak Pisa eta Siena toskanar arerioen handitasuna eta bikaintasuna gainditu nahi zituen eliza bikain batekin, askoz handiagoa tamainaz eta kanpoaldetik askoz modu aberatsagoan apaindua. Katedrala amaitu zenean Europako handiena zen, 30.000 pertsonarentzako tokia zuena. Gaur egun lau katedralek baino ez dituzte haren neurriak gainditzen: Vatikanoko San Petri basilika, Londresko San Paulo katedrala, Sevillako katedrala eta Milango katedralak.
