Alan Turing
 |
||
| Datu pertsonalak | ||
|---|---|---|
| Izen osoa | Alan Mathison Turing | |
| Jaio | 1912ko ekainaren 23a | |
| Paddington (Londres) | ||
| Hil | 1954ko ekainaren 27a | |
| Paddington (Londres) | ||
Alan Mathison Turing (Paddington, Londres, 1912ko ekainaren 23a - 1954ko ekainaren 7a) matematikari, kriptografo eta filosofo ingelesa zen. Informatika modernoaren gurasotzat hartzen da. Haren ekarpenen artean, Turingen makina eta algoritmoen kontzeptuaren formalizazioa daude.
Eduki-taula
Ikasketak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ikasketa unibertsitarioak Cambridgeko Trinity College ospetsuan egin nahi izan zituen, baina ez zuen lortu bertara joateko beka eta King's Collegen egin behar izan zituen matematikazko bere ikasketak. 1935ean graduatu zen . 1937an eta 1938an AEBetako Princentongo unibetsitatean jardun zuen ikerketan. 1938ko irailaz geroztik, Turing lanean hasi zen Britainia Handiko kode-apurketa erakundearentzat , denbora partzialeko aholkulari moduan eta Bigarren Mundu Gerran, alemaniarrek usatutako kodeak deszifratzen aritu zen lanean. 1945etik 1947ra National Physical Laboratory delakoan aritu zen lanean ACE ordenarorearen diseinuan. ACEren diseinua bukatuta egonik, proiektua abiatzea ateratzen ari zelako, urte sabatikoa hartu eta Cambridgera itzuli zen. Gero, 1948an Manchesterko unibertsitatean hasi zen lanean matematika irakasle moduan. 1949an unibertsitate horretako konputazio-laborategiko zuzendariorde izendatu zuten eta benetako lehen ordenadoreetako baten softwarearen diseinuan jardun zuen: Manchester Mark I izenekoan hain justu. Garai horretan arazo teorikoetan ere lanean aritu zen eta Turingen testa izenekoa proposatu zuen. Testaren bidez lortu nahi da makina bat noiz den kontziente definitzea.
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Haurtzaroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Turing 1911ean jaio zen Indian. Bere aita Julius Mathison turing, Britaniako gorputz funtzionarioaren barne zegoen. Bere gurasoek Britania Handian jaiotzea nahi zuten , beraz Paddingtonera itzuli ziren, eta bertan Alan jaio zen. Baina bere aitak bere lanpostuan jarraitu behar zuen, horregatik bere gurasoek askotan Indiara eta Britania Handira bidaiatu behar zuten. Beraz, behartuak izan ziren Alan eta bere anaia lagun ingeles batzuekin uztera. Esaten dute, oso azkarra zela eta berak bakarrik irakurtzen ikasi zuela 3 astetan eta gainera interes handia erakusten zuen zenbakiekin. Eskolan hasi zenean, irakasleek ikusten zituen haren jakinduria oso handia zela. 16 urterekin Albert Einsteinen lanen berri izan zuen eta arreta handia jarri zien eta oso ongi ulertu zituen. Eta ez bakarrik hori, gainera kritika ugari egin zituen.
Heriotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1954an, bere buruaz beste egin zuen zianuroz injektatutako sagarra janez. Izan ere, 1952 homosexuala izateagatik kondenatu egin zuten (homosexualitatea delitu izan zen Britainia Handian 1967 arte). Kondenan bi aukera eman zizkioten: bi urteko kartzela ala libidoa apaltzeko tratamendu hormomala. Bigarrena aukeratu zuen, kartzelara ez joatearren eta estrogenozko injekzioak hartu zituen urte betez. Horren albo-erreakzioetako bat ginekomastia izan zen, hots, bularrak handitzea. Halaber, bere lanean ondorio kaltegarriak izan zituen eta, besteak beste, kriptografiari buruz Britaniar Gobernuaren inteligentzia-agentziarentzat egiten zituen aholkulari lanak bukatu zitzaizkion. Horrek krisi sakon batean murgilarazi zuen eta bere buruaz beste egitera bultzatu.
Ekarpenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Analisi kriptografikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Bigarren Mundu Gerran, beharrezkoa izan zen haren laguntza nazien sekretuak deszifratzeko. Bere Fishari buruzko ikerketek lagundu zioten lehen ordenagailu elektroniko digitala egiteko, Colossus izenakoa. Ordenagailu honek gainontzeko fish kodeak deskodifikatzeko balio izan zuen. Bere deskodifikatzeko modua ez zion inori esan 1970. urte arte. Ezta bere lagun minek ere ez zuten hori jakin.
Lehen ordenagailuei buruzko ikerketak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1945etik 1948 arte fisika laborategi nazionalean lan egin zuen ACE-ren diseinuan. 1949 an ordenagailuen laborategiko zuzendariorde izendatu zuten Manchesterko Unibertsitatean eta lehen ordenagailuen softwarearekin lan egin zuen. Norbert Wienerekin lan egin zuen zibernetikaren prozesuarekin.
Kanpo loturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
 |
Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Alan Turing  |
- (Euskaraz) ALAN TURING 100 URTE: Makinei bizia eman zien pertsona Zientzia.net (2012)
- (Euskaraz) ALAN TURING 100 URTE: Informatikak zor diona Zientzia.net (2012)
- (Euskaraz) ALAN TURING 100 URTE: Jesus Ibañez informatikaria Turing-i buruz hizketan (audioa) Zientzia.net (2012)
- (Ingelesez) «Turing». Biografia.
- (Gaztelaniaz) «Alan Turing». Biografia laburra.
