Ander Manterola

Ander Manterola
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Zeanuri, 1934ko maiatzaren 23a (89 urte)
Herrialdea	Bizkaia, Euskal Herria
Hezkuntza
Hizkuntzak	euskara gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	antropologoa, etnologoa, apaiz katolikoa eta unibertsitateko irakaslea
Lan nabarmenak	ikusi Labayru ikastegia
Jasotako sariak	ikusi Lauaxeta Saria  (2005)
Kidetza	Euskaltzaindia Labayru ikastegia Eusko Ikaskuntza
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa

Ander Manterola Aldekoa (Zeanuri, Bizkaia, 1934ko maiatzaren 23a) euskal etnografo, antropologo, irakasle eta apaiza bat da. Labayru institutuaren eta Etniker erakundearen sortzailea izan zen. Labayruko zuzendaria ere izan zen. Ohorezko euskaltzaina ere bada, 2002ko azaroaren 29an Euskaltzaindiak izendatua.

Apaiza eta irakaslea

Humanitateen lehen hiru urteak ikasi zituen Arteagako Apaiztegi Txikian (1945-1948); gero, Filosofia eta Teologia ikasi zuen Gasteizko Seminarioan (1945-1956) eta Deriokoan (1956-57). 1957an apaiza ordenatu zuten eta hainbat parrokiatan apaiz gisa aritu zen gero: Laukariz-Mungia (1957), Bilboko San Rafael (1957-58), Zamudio (1958-64) eta Durangoko Uribarriko Andra Mari (1964-67). Apaiz ordenatu berria zela, Derioko Seminario Txikiko irakasle izendatu zuten (1957-1964). Herri-Gaztediko (Ekintza Katolikoko gazteen mugimendua) Elizbarrutiko Kontsiliario izan zen 1961 eta 1966 bitartean. Antropologia-ikasketak egin zituen Lovainako Unibertsitate Katolikoan (1967-69). 1968an, Bilboko Elizbarrutiak izendatu zuen, Seminario Nagusiko Mandataria, eta sei urtez izan zuen ardura hori (1968-1974). Geroago mintegi horrekin zelanbaiteko lotura mantendu du, eta oraindik ere haren liburutegiko zuzendaria da. Derion Elizbarrutiko Irakasle Eskolako Euskara Departamentuko zuzendaria izan zen, baita Kultura-Antropologiako irakaslea ere(1974-79). "Traditions populaires et prehistoire" ikastaroan parte hartu zuen Parisko Ecole des Hautes Etudes, André Varagnac (1979-80) lanean. Kultura-Antropologiako ikastaroak eman ditu Gasteizko Teologia Fakultatean (1983-84, 1986-87) eta Bilboko Teologia Institutuan (1985).

Euskal Arkeologia, Etnografia eta Kondaira Museoarekin lotuta aurkitzen dugu. 1980.ko memorian Bizkaiko Foru Aldundiak izendatutako ordezko batzordekideen artean azaltzen dira Concepcion Gangoiti, Tomas Uribeetxebarria Kultur Alduna, Pedro Lopez Merino Ingurugiro Alduna, Mikel Etxebarria, Ander Manterola eta Jose Etxegarairekin.

Labayru Institutua

1969an eta 1970ean, Udako Euskal Ikastaroa (Euskal Hizkuntza eta Literaturari buruzko Udako Ikastaroa) planifikatu eta antolatu zuen; eta, bestetik, Labayru Euskal Biblioteka, Derioko euskal gaiei buruzko liburutegia. Liburutegi hori handituz joan zen 1977an Labayru Institutuan sartu zen arte. Derioko Seminarioko eraikin berean jaio zen Labayru, eta haren sortzailea eta zuzendaria izan zen.

Eusko Ikaskuntza eta Barandiaran fundazioa

1977tik aurrera, dedikazio handia izan zuen Eusko Ikaskuntzan, Gerra Zibilaren ondoren eten zenetik izan zuen ibilbide berrian, lehenengo bi urteetan. Behin-behineko Zuzendaritza Batzordeko kide izan zen, eta, ondoren, hiru agintalditan, erakunde horretan (1979-1992), Bizkaiko lehendakariorde gisa.

1988an, Eusko Ikaskuntzaren babespean, Jose Migel Barandiaran Fundazioa sortu zuten, Ataungo Sara etxean egoitza zuena. Barandiaran hil ondoren, 1991ko abenduaren 21ean, fundazio horretako Patronatuko Batzordeko lehen lehendakaria izan zen Manterola, 1994 arte. Batzorde Zientifikoko kide ere izan zen. Geroko zuzendariak hauek izan dira: Imanol Olaizola (1994-1997), Jesus Altuna (1997-2005), Armando Llanos (2005-2010), Josemari Velez de Mendizabal (2010-2019) eta Ixone Fernandez de Labastida (2019-).

Argitalpenak

Etniker-Bizkaia aldizkaria zuzentzeaz gain, Eusko Folklorearen Urtekariaren eta Eusko Ikaskuntzen Nazioarteko Aldizkariaren (RIEV) erredakzio-batzordeko kidea da, baita Euskal Etnia ere (1984). Bere argitalpenen artean, aipatzekoak dira metodo etnografikoari eta Jose Migel Barandiaranen ekarpenari buruzko artikuluak, baita ipuinak eta kondairak, haurrentzako jolasak eta kantak, herri-erlijioa, industria tradizionalak, etxea edo euskara ere. Bere jaioterrian (Zeanuri) ikertu zituen gai horietako asko.

Etniker-Bizkaia, Eusko Folklorearen urtekaria, Euskaldunak, Eusko Ikaskuntzaren Koadernoak eta abar argitaratu ditu. Besteak beste, liburu hauek argitaratu ditu:

• Euskaldunak bilduma [elkarlanean] (1978-1988). Bildumaren egile eta zuzendari gisa parte hartu zuen.
• Euskalerriko atlas etnografikoa [zuzendaria, elkarlanean] (1990-2011). Etxeko Elikadura (1990ean argitaratua, 1999an berrargitaratua); Haur-jolasak (1993); Hileta-errituak (1995); Jaiotzaren errituak ezkontzan (1998); Abeltzaintza eta artzaintza (2000); Herri-medikuntza (2004); Etxea eta Familia (2008rako aurreikusitako argitalpena); Herri-janzkera; Nekazaritza, Arrantza eta Nabigazioa; Artisautza eta Lanbideak.
• Zeanuritik Euskal Herrira (2015).
• Justo M. Mokoroa : biografia, lanak, usteak : Derioko XXI. Udako Euskal Ikastaroan eginiko gorazarrea, 1990-VII-13. Adolfo Arejita Oñarte-Etxebarria, Ander Manterola Aldekoa, Justo Mª Mokoroa Muxika (1901-1990), Manu Oñatibia, Juan Mari Uriarte, Antonio Zabala Etxeberria (1928-2009). Labayru Ikastegia 1990-
• Gabirel Manterola (1890-1977). Bidegileak (1. [argit.]. argitaraldia) Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia.(2005) ISBN 84-457-2377-4.
• Jose Migel Barandiaranen bizitza eta lana (1889-1991) (2003) idatzi zuen, Gurutzi Arregirekin batera, Jose Migel Barandiaran Fundazioak argitaratzen duen Sara Bildumako 1. zenbakian. Bilduma horren barruan, bi liburukitan berrargitaratu zituzten Eusko Folkloreren orriak, 1921 eta 1975 artean Jose Migel Barandiaranek eta haren laguntzaileek argitaratutako 211 zenbakiak.

Sariak eta errekonozimenduak

• 2015: Ortzadar saria Ander Manterola eta Labayru Fundazioarentzat, Deia egunkariak eta Noticias Taldeak emana.
• 2005: Lauaxeta saria Bizkaiko Foru Aldundiak emana.
• 2002: "Bizkaitar Argia / Ilustre de Bizkaia" titulua eman zion Bizkaiko Foru Aldundiak.
• 2002: Ohorezko euskaltzaina.
• Bilboko Euskal Museo Arkeologiko, Etnografiko eta Historikoaren Patronatuko Batzordeko kidea da.
• Urte batzuetan (1981-1984) Radio Popularreko elizbarrutiko ordezkari izan zen, orain Bizkaia Irratia dena.
• Bilboko Elizbarrutiko Komunikabideen Batzordeko kidea da.
• 1983: Barandiaran Beka lortu zuten ikertzaileen taldeko kide izan zen. Euskal Herriko Atlas Etnografikoa argitaratu zuten 1988an.
• Euskararen Aholku Batzordeko kidea

Ikus, gainera

• Labayru institutua
• Mikel Zarate
• Etniker
• Euskal pilota: larrua harriaren kontra
• José María Sánchez Carrión
• Euskararen Aholku Batzordea

Kanpo estekak

• (Gaztelaniaz) Ander Manterolaren biografia. Auñamendi Entziklopedia, Euskomedia.org

• Datuak: Q28052145
• Multimedia: Ander Manterola