Arteaga
| Arteaga | ||
|---|---|---|
 Bizkaia, Euskal Herria | ||
.jpg) Arteaga herria | ||
|
| ||
| Administrazioa | ||
| Estatua | Espainia | |
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | |
| Lurraldea | Bizkaia | |
| Eskualdea | Arratia | |
| Izen ofiziala |
 Artea | |
| Alkatea | Igor Etxaniz Urrutia (EH Bildu) | |
| Posta kodea |
48142 | |
| INE kodea |
48023 | |
| Herritarra | arteagar, arteagaztar[1] | |
| Kokapena | ||
| Koordenatuak | 43° 08′ 00″ N, 2° 47′ 04″ W / 43.1334436°N,2.7843203°WKoordenatuak: 43° 08′ 00″ N, 2° 47′ 04″ W / 43.1334436°N,2.7843203°W | |
  Arteaga Arteaga (Bizkaia) | ||
 Ikusi OpenStreetMapen | ||
| Azalera | 12,4 km2 | |
| Garaiera | 130 metro | |
| Distantzia | 25 km Bilbora | |
| Demografia | ||
| Biztanleria |
736 biztanle (2016) (  -23) | |
|
% 50,13   % 49,87 | ||
| Dentsitatea | 59,35 biztanle/km² | |
| Hazkundea (2003-2013)[2] |
 % 15,68 | |
| Zahartze tasa[2] | % 13,89 | |
| Ugalkortasun tasa[2] | ‰ 54,88 | |
| Ekonomia | ||
| Jarduera tasa[2] | % 70,19 (2011) | |
| Genero desoreka[2] | % 2,22 (2011) | |
| Langabezia erregistratua[2] | % 8,84 (2013) | |
| Kultura | ||
| Euskaldunak | % 75,81 (2010) | |
| Euskararen erabilera | %49,2 (2011) | |
| Datu gehigarriak | ||
| Webgunea | http://www.artea-udala.org | |
Arteaga[1] (izen ofiziala: Artea; izen historikoa: Gaztelu-Elexabeitia) Bizkaiko hegoaldeko udalerri bat da, Arratia eskualdekoa. Herriaren historia eta arkitektura zaharra direla eta, ondasun interesgarriak ditu. 736 biztanle zituen 2016. urtean.
Eduki-taula
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udalerri mugakideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Arteak udalerri hauek ditu mugakide:
- Ekialdean: Dima.
- Mendebaldean: Zeberio.
- Hego-mendebaldean: Orozko.
- Iparraldean: Arantzazu.
- Hegoaldean: Areatza.
Auzoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Arteako udalerriak auzo hauek ditu:
- Astuibehekoa
- Astui
- Bildosola
- Elexabeitia
- Errotabarri
- Ezparta
- Garai
- Gaztelu
- Larrazabal
- Ugarte
- San Martin
Ingurune naturala[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Artea, Arratia ibaiaren haranean kokatzen den beste bizkaitar udalerrietako bat da. Nerbioiaren ibaiadarra den Arratiak udalerria zeharkatu egiten du eta bertaraino heltzen dira Errekagaigerra eta Laurreta errekak. herri honetako bizimodu ekonomikoak 2 oinarri zituen: bata, pasabideen zaingoa eta bestea, ibaiaren ustiapena. Horretaz gain, nekazal eta abel iharduerak ere berebiziko garrantzia zuen.
Arratia ibaiaren arroan kokatutako herri honek mendi ugari ditu, Murga (608 metro) eta Bikotzgane (614 metro) besteak beste.
Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Arteagako biztanleria |
|---|
 |
Politika[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2015eko maiatzaren 24ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz Igor Etxaniz Urrutia (EH Bildu) da Arteagako alkatea, Alberto Etxebarriaren (EAJ) ondotik. Etxanizek alkatetza lortu zuen bere taldearen eta Aldatuz Herri Plataformaren baiezko botoei esker, gehiengo osoaz.
2015eko udal hauteskundeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Arteagako udalbatza | |||||
Alderdia |
2015eko maiatzaren 24a |
2011ko maiatzaren 22a | |||
| Zinegotziak | Boto kopurua | Zinegotziak | Boto kopurua | ||
| Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ-PNV) | 3 / 7
|
3 / 7
|
|||
| Euskal Herria Bildu (EH BILDU)* | 2 / 7
|
2 / 7
|
|||
| Aldatuz Herri Plataforma (AHP) | 2 / 7
|
2 / 7
|
|||
| * 2011n Bildu koalizioa aurkeztu zen. | |||||
| Datuen iturria: 2015eko Udal hauteskundeak. Behin-behineko emaitzak euskadi.eus webgunean | |||||
Kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]
UEMAko kidea da herria[5], biztanleen % 84,4 baitira euskaldunak.
Mendebaleko euskararen aldaera bat dute tokiko euskalkia: Arratiako hizkera[6], hain zuzen ere.
Jaiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Herriko jaiak irailaren 9an ospatzen dira.
- Migel deuna, irailaren 29an.
- Janarien eta Eskulanen Euskal Azoka, iraileko hirugarren larunbatean.
Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- San Migel eliza, XVI.mendekoa, oso eraikin ikusgarria da, bai kanpoaldean duen herri arkitekturaren kalitateagatik, bai osatzen duten eraikinen bolumen mailakatuagatik; baina harrigarriena zurgintzaren arteak lortzen du (elizaren kanpoaldea zurez egina baitago). Oin errektangeluarra du, bolumen mailakatua. Zurezko XVI.mendeko eskulturak ditu atarian eta hainbat elementu interesgarri. 1990ean izan zen berritua.
- Santiago ermita. Done Jakue Apostoluari eskainia, oinplano errektangeluarra eta atsedenleku bat ditu.
- Galiano dorretxea Arteaga eta Zeberio arteko bidean dago, eta XVI. mendekoa omen da.
- Torrea dorretxea gurutzearen gaineko gailurrean kokatuta dagoena, Andra Mari elizarekin eta Errotazaharrako errota burdinolarekin bat egiten zuen. Gaur egun, eliza zegoen tokian hilerria dago.
- Ugarte dorretxeak, aurrekoaren antzeko ezaugarriak dituen arren, kutsu errenazentista nabarmenagoa du, eta eragin militarrak ez ditu hain nabarmen.
- Euskal Baserriaren Ekomuseoa.
- Euskal Abertzaletasunaren Museoa.
Artear ospetsuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Leon Bilbao (1916 – 1990), albokaria.
- Benantzio Bernaola, "Karakol" (1903 – 1978), trikitilaria.
- Igor Estankona (1977 –), poeta.
- Imanol Agirre (1974 –), esku huskako pilotaria.
Hiri senidetuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b «Udalerri osoa hartzen duen izena Arteaga da: Arteagako plaza, Arteagara doa... Izen historikoak agertzea beharrezkoa denean, soilik: Gaztelu-Elexabeitia edo gaur egungo izenaren atzean jarrita erabil daitezke: Arteaga (Gaztelu-Elexabeitia), historia alorreko testu, heraldika eta antzekoetan. Halaber, gomendatzen da antzinako elizateen izenak: Gaztelu eta Elexabeitia (-a), eremu horiek izendatzeko gordetzea eta erabiltzea: Elexabeitiko eliza; hilerria Gaztelun dago.»
Iturria: Euskaltzaindia, 145. araua: Bizkaiko herri izendegia - ↑ a b c d e f Euskal Herriari Begira Udalbiltza.
- ↑ «Artetxe Amuriza, Luziano - Ahotsak.eus» ahotsak.eus . Noiz kontsultatua: 2018-12-11.
- ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» ahotsak.eus . Noiz kontsultatua: 2018-12-11.
- ↑ «Artea - Ahotsak.eus» ahotsak.eus . Noiz kontsultatua: 2018-11-08.
- ↑ «Artea - Ahotsak.eus» ahotsak.eus . Noiz kontsultatua: 2018-11-08.
Kanpo loturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Arteaga  |
 |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Herriko Wikiatlasa |
