Helen Frankenthaler

Helen Frankenthaler
Bizitza
Jaiotza	Manhattan eta New York, 1928ko abenduaren 12a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Heriotza	Darien (Connecticut), 2011ko abenduaren 27a (83 urte)
Familia
Aita	Alfred Frankenthaler
Ezkontidea(k)	Robert Motherwell  (1958ko apirilaren 6a -  1971ko maiatzaren 31) Stephen McKenzie DuBrul (en)  (1994 -  2011)
Anai-arrebak	ikusi Gloria F. Ross (en)
Hezkuntza
Heziketa	Art Students League of New York (en) Bennington College
Hizkuntzak	ingelesa
Irakaslea(k)	Rufino Tamayo Paul Feeley (en) Hans Hofmann (en)
Jarduerak
Jarduerak	Irarlea, diseinatzailea, litografoa, margolaria, eskultorea, artista grafikoa eta arkitektura proiektuen marrazkilaria
Parte-hartzailea Documenta II (en)
Lantokia(k)	New York Bennington (Vermont) Paris eta Darien (Connecticut)
Enplegatzailea(k)	Hunter College (en)
Lan nabarmenak	ikusi Mountains and Sea (en)
Jasotako sariak	ikusi National Medal of Arts Connecticut Women's Hall of Fame  (2005) honorary doctor of Brandeis University
Kidetza	Ameriketako Estatu Batuetako Arte eta Letren Akademia Royal Academy of Arts Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
Mugimendua	Espresionismo abstraktua Color Field (en)
Izengoitia(k)	Motherwell, Mrs. Robert Burns‏
Genero artistikoa	arte abstraktua paisaia margolaritza

 

Helen Frankenthaler (New York, 1928ko abenduaren 12a - Darien, Connecticut, 2011ko abenduaren 27a) estatubatuar margolari espresionista abstraktua izan zen, baita gerraosteko garaian AEBetako pinturaren erreferente garrantzitsua ere.

Biografia

Alemaniatik emigratu zuen Marta Lowenstein-en eta New Yorkeko Estatuko Auzitegi Goreneko epaile Aldred Frankhenthaler-en alaba, Manhattango Upper East Sideko familia aberats batean jaio zen. Txikitatik hasi zen pinturaz interesatzen, eta bokazio horretarako irekiak ziren guraso batzuei esker, arte ederretan hezteko aukera izan zuen.

Dalton Eskolan graduatu zen, eta Rufino Tamayorekin, margolari mexikar muralistarekin, ikasi zuen artea. 1946an, Vermont estatuko Bennington Collegen matrikulatu zen. Hantxe ezagutu zuen Clement Greenberg arte-kritikaria. Harekin harreman sentimentala izan zuen, eta pinturaren munduan egin zuen ibilbiderako lagungarria izan zen, baita Erich Fromm, Ralph Ellison edo Kenneth Burke ere. Paul Feeley margolaria ere ezagutu zuen, bere aholkulari artistikoa izan zen eta Picasso eta Braqueri buruzko guztia eta kubismoa erakutsi zizkion.

Frankenthalerrek beste artista batzuen ekoizpena deskubritu zuen, hala nola David Smith, Willem de Kooning, Franz Kline eta, batez ere, Jackson Pollock. Azken horrek inspirazio handia izan zen bere ibilbidean, eta haren erakusketa batera ere joan zen 1950ean. Urte horretan bertan igaro zuen uda Hans Hofmannen irakaskuntzapean, eta hainbat aldiz bidaiatu zuen Europara, Quattrocentoren eta lehengo maisuen pinturari buruz ikasteko interesa baitzuen. Urte batzuk geroago, 1953an, bere estudioan bertan ezarri zuen, eta Morris Louis eta Kenneth Noland bezalako beste margolari batzuk bertaratzen ziren. Horiek oso lagungarriak izan ziren margolari koloretsu gisa zuten ezagutzagatik, Frankenthalerren ibilbidea eta lanbide-heziketa erabakigarria izan zedin.

Bi aldiz ezkondu zen margolaria. Lehena 1958an izan zen, Robert Motherwell pintorearekin. 1971n dibortziatu zen. Urte haietako New Yorkeko arte eta gizarte munduko bikote ezagunenetako bat osatu zuten biek. Bigarren ezkontza 1994an izan zen Stephen M. Dubrulekin, Gerald Ford presidente ohiaren gobernuan parte hartu zuen inbertsio-bankariarekin.

Ibilbidea

Frankenthalerren karrera profesionala 1950ean hasi zen, Adolph Gottliebek Beach (1950) lana aukeratu zuenean Fifteen Unknowns: Selected by Artists of the Kootz Gallery izeneko erakusketan sartzeko. Urtebete geroago, 1951n, banakako lehen erakusketa egin zen New Yorkeko Nagyko Tibor Galerian, eta 9th St. Exhibition of Paintings and Sculpture erakusketan sartu zen.

Hala ere, bere ibilbidea 1952an kaleratu zen, bere lanik goiztiarrenetako batekin, eta oihartzun handiagoa lortu zuen: Mendiak eta itsasoa (1952), 23 urterekin Eskozia Berrira egindako bidaia batetik itzuli zenean margotu zuena. Pollockek erabiltzen zuen dripping teknika erabili zuen, eta, beraz, pintura abstraktua da, non muinoen, arroken eta uraren argiak eta kolore gardenek erakusten duten marrazkiaren eta pinturaren arteko oreka. Lan hori aurrerapauso garrantzitsuenetariko bat da, garai hartan arte amerikarra geldituta baitzegoen, gerra arteko garaiko espresionista abstraktuen eklosio baten ondoren.

1959an nazioarteko erakusketetan sarriago agertzen hasi zen, eta urte horretan bertan irabazi zuen lehen saria Parisko Premiere Biurtekoan. 1966an Estatu Batuak ordezkatu zituen Veneziako 33. Biurtekoan, Ellsworth Kelly, Roy Lichtenstein eta Jules Olitskirekin batera. Bere bizitzan zehar, Frankenthalerrek hainbat sari lortu zituen eta beste askotarako izendatu zuten. 1986an New York hiriko Arte eta Kultura saria jaso zuen eta 2001ean Arteen Domina Nazionala, besteak beste. Ohorezko doktoretza, ohore eta sari ugari jaso zituen eta bere lanak mundu osoko hainbat galeria eta museotan erakutsi zituen.

Estiloa eta teknika

Frankenthalerren teknika Pollockenaren oso antzekoa zen, beti inspirazio iturri izan zena berarentzat. Hala ere, Frankenthalerren ikuspegia modernoagoa zen. Metodo pertsonalago bat garatu zuen, “kolore-eremu” (field kolorea) edo “pintura-abstrakzio” izenekoa, Txinako paisaia tradizionaletik hurbilago 1940 eta 1950 bitartean New Yorkeko Eskolan ematen zenetik baino. Bestalde, pintoreak agoarras diluitua nahasten zuen oihalaren gainera isurtzen zuen pinturan, oihala bere osotasunean busti zedin. Hala, keinu-ikuspegiaren eta erretorika erromantikoaren arteko distantzia lortzen zuen espresionismo abstraktuaren ezaugarri gisa.

Frankenthalerren lanak oso desberdinak ziren bisualki, eta aniztasun handia zegoen, ez baitzituen “seriean” gaiak ekoizten. Egiten zuen lan bakoitzean ideia independente bat planteatzen zuen. 1960ko hamarkadatik aurrera hasi zen pintura akrilikoak erabiltzen, mihise eta paper gainean, eta hainbat baliabide landu zituen: zeramika, tapizeria, litografiaren artea eta grabatuak, eta, arrakasta pixka bat gutxiagorekin, eskulturan. Behin, Anthony Caroren lantegi-estudiotik igaro zen Londresen.

Sariak eta aintzatespenak

Besteak beste, sari hauek jaso ditu:

• 1959an lehen saria Parisko Premiere Biurtekoan.
• 1986an New York hiriko Arte eta Kultura saria.
• 2001ean Arteen Domina Nazionala
• 2005ean Connecticut Women's Hall of Fame
• Brandeis Universityko honoris kausa doktorea

Bibliografia

• Helen Frankenthaler, After Mountains and Sea: Frankenthaler 1956-1959 artxibatu zuten . (New York: Guggenheim Museum, ©1998.) ISBN 0-8109-6911-4 9780810969117 0892071974 9780892071975
• Marika Herskovic, New York School Abstract Expressionists Artists Choice by Artists, artxibatua . (New York School Press, 2000). ISBN 0-9677994-0-6
• Javier Malvárez, Helen Frankenthaler: Jariakortasuna esploratzen.Artearen Historiako Ikerketako Metodo eta Teknika Aurreratuetako Master Tesia. UNED. Madril
• The New York Times (2011ko abenduaren 27a). «Helen Frankenthaler, Abstract Painter Who Shaped a Movement, Dies at 83» (ingelesez). 2011ko abenduaren 27an kontsultatua.
• National Gallery of Art.
• "Helen Frankenthaler" web orria.2010eko otsailaren 17an artxibatu zen, Wayback Machine-n., "Connecticut Women's Hall of Fame" webgunean.
• Biography – Helen Frankenthaler – Helen Frankenthaler Foundation. Copyright-a © http://exhibit-e.com. , exhibit-e. https://www.frankenthalerfoundation.org/helen/biography.
• Helen Frankenthaler-en biografia. Biografiak eta bizitzak. Lineako entziklopedia biografikoa. https://www.biografíasyvidas.com/biografía/f)frankenthaler.html.

Kanpo estekak

• Helen Frankenthaler-en biografia. (ingelesez)
• Helen Frankenthaler-en artelanak. (ingelesez)
• Helen Frankenthaler-en lanak Askart-en. (ingelesez)
• Artearen Historiako Ikerketako Metodo eta Teknika Aurreratuetako Master Tesia. Javier Malvárez. UNED. Madril Helen Frankenthaler : Jariakortasuna esploratzen (Gaztelania)

• Datuak: Q235281
• Multimedia: Helen Frankenthaler / Q235281