Itxaro Borda

Itxaro Borda
	; (2024) Irudi gehiago
	Ahotsa
Bizitza
Jaiotza	Baiona, 1959ko martxoaren 29a (66 urte)
Herrialdea	Nafarroa Beherea
Hezkuntza
Heziketa	Paueko eta Aturrialdeko Unibertsitatea
Hizkuntzak	euskara; frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	idazlea eta postaria
	Parte-hartzailea Tabakalera ;
Lan nabarmenak	ikusi Jalgi hadi plazara;
Jasotako sariak	ikusi Euskadi saria - Euskarazko literatura (2002) : %100 basque; Sarako Idazleen Biltzarreko saria (2016) ; Eusko Ikaskuntza - Baiona Hiria Ohorezko Saria (2019) ; Argia Sariak (2010) ; [[]] (2010) ;

Itxaro Borda Xarriton (Baiona, 1959ko martxoaren 29a – ) euskal idazlea eta euskaltzain osoa^[1] da. Lanbidez postaria da Baionako Santizpirituko bulegoan eta luzaz Maulen eta Ivry-sur-Seinen (Marne Harana) ere egon da.

2023ko urriaren 28an euskaltzain oso karguaren zina egin zuen Baionan, sarrera hitzaldia irakurri ostean. Bere idazle ibilbideaz, mugaren kontzeptuaz, euskalduntasunaz eta feminismoaz mintzatu zen.^[2]

Biografia

Haurtzaroa Nafarroa Behereko Oragarren igaro zuen hangoa baitu familia. Donapaleuko Jean Errekarte lizeoan nekazaritzako batxilergoa atera eta Historian lizentziatu zen Paueko Unibertsitatean. Mauleko ikastolako gurasoen elkarteko eta Seaskako presidentea ere izan zen 1990eko hamarkadan. Gaur egun Baionan bizi da.^[3]

Literaturaren alorrean 1982an, Maiatz literatur aldizkariaren sortzaileetakoa izan zen, Luzien Etxezaharretarekin batera. Lehen liburua 1984an argitaratu zuen ("Bizitza nola badoan") Maiatz argitaletxean. Euskal abeslarientzat kantak izkiriatzen ditu eta artikuluak^[4] euskarazko prentsarako. Urtetan Berriako kolaboratzailea izan da.

2021eko azaroaren 26an euskaltzain urgazle izendatu zuten eta euskaltzain oso 2022ko azaroaren 26an.^[1]

Ibilbide literarioa

Idazle oparoenetariko bat da: poesia, narrazioa, eleberria, saiakera, kronika, antzerkia... genero ia guztietan aritu da. Aldizkako argitalpenetan ere parte hartu du egunkari eta aldizkarietan artikuluak, narrazioak, poemak eta kantuak argitaratzen.^[5]

Itzulpengintza

Sakontzeko, irakurri: «Zerrenda:Itxaro Bordaren itzulpenak»

Itzulpena idazle baten formakuntzan beharrezkoa da.^[6] Itzulpena oso presente egon da beti Bordaren idazketan. Eta lan oparoa egin du itzulpengintzan.^[7] Itxaro Bordak euskaratutako lanak ugari dira, gutxi liburu formatuan eta oparotasunez aldizkari literarioetan, bereziki Maiatz aldizkarian. Jatorri ezberdinetako egile asko euskal publikoari ezaguraztera eman du: txinatarrak,errusiarrak, senegaldarrak, palestinarrak, armeniarrak...^[8]

Liburuak

Bertold Brech. Kaukasiar kreazko borobila, antzezlana. Bilbo: Artezblai, 2006.^[9]
María Mercé Marçal (Poesia kaiera). Zarautz: Susa, 2014.^[10]

Kultura eragina

2017 Zinemaldia, Euskal Zinemaren Irizar Sariaren epaimahaiaren presidentea, 2017ko irailaren 22tik abenduaren 30ra, Donostia

Euskal Zinemaren Irizar Sariaren epaimahaiaren kidea, beste bi kidekin batera: Miren Arzalluz eta Joserra Senperena.^[11]

Sariaren irabazlea Handia, Aitor Arregiren eta Jon Garañoren filma izan zen.^[12]

Idazlanak

Narrazioak

"Entre les loups cruels" 2001, Maiatz (elebiduna)

Eleberriak

Basilika 1984, Susa
Udaran betaurreko beltzekin 1987, Txertoa
Bakean ützi arte 1994, Susa
Amorezko pena baño 1996, Susa
Bizi nizano munduan 1996, Susa
% 100 basque 2001, Susa; 2002ko Euskadi saria.
Zeruetako erresuma 2005, Susa
Jalgi hadi plazara (2006), Susa
Ezer gabe hobe (2010), Susa.
Boga boga (2012), Susa.
Susmaezinak (2019),^[13] Txalaparta
Kripton 85 (2019) Maiatz
Euri zitalari esker 2021, Susa

Olerkiak

Liburuak

"Bizitza nola badoan" 1984, Maiatz
"Krokodil bat daukat bihotzaren ordez" 1986, Susa
"Just Love" 1988, Maiatz
"Bestaldean" 1991, Susa
"Orain" 1998, Susa
"XX. mendeko poesia kaierak - Itxaro Borda" 2000, Susa^[14]
"Hautsak errautsa bezain" 2002, Maiatz, elebiduna
"Noiztenka" (2007), Maiatz
"Ogella Line" (2009) La malle d'aurore, Aturbe
La porta oberta en el cel, i aixo^[15]
Kalahari of love, Itxaro Borda — Maiatz 12 (1986-abendua)
Abaro (Balea Zuria, 2020)^[16]
Itzalen tektonika (Susa, 2024)^[17]

Aldizkarietan

Hordago (Sergei Essenine-ri)^[18] — Maiatz 1 (1982-otsaila)

Geofisiko I^[19] — Maiatz 2 (1982-abuztua)

Lights time^[20] — Maiatz 2 (1982-abuztua)

Oraino mila solas inutil^[21] — Maiatz 5 (1984-apirila).

Orioko elizan^[22] — Maiatz 9 (1985-maiatza).

In God we trust^[23] — Maiatz 9 (1985-maiatza).

This is the end, maitea!^[24] — Maiatz 9 (1985-maiatza).

Dean Moriartyren orroimenez^[25] — Maiatz 10 (1985-abendua).

Eh^[26] — Maiatz 10 (1985-abendua).

Mahiz^[27] — Maiatz 10 (1985-abendua).

Iparragirreri^[28] — Maiatz 10 (1985-abendua).

Kanbalismoa^[29] — Maiatz 10 (1985-abendua).

La citta cremata^[30] — Maiatz 10 (1985-abendua).
Jaun goikoaren..., Itxaro Borda — Maiatz 11 (1986-maiatza).
Begira..., Itxaro Borda — Maiatz 11 (1986-maiatza).
Ilargi beteko gauean..., Itxaro Borda — Maiatz 11 (1986-maiatza).
Exilium tremens..., Itxaro Borda — Maiatz 11 (1986-maiatza).

Antologietan

2019an Lurra eta dardara. Zortzi ahots emakumezko antologia poetikoan.^[31]

Musika

Hertzainak^[32]
- 1990- Amets Prefabrikatuak
  - 1- Bi minutuero (Borda-Zabal
- 1992- Denboraren Orratzak
  - 1. - Irauten (Itxaro Borda-Josu Zabala)^[33]
  - 3 - Larru beltzak (Itxaro Borda-Josu Zabala)
Oskorri
- Ez zaitez joan oraindik

Saioak

"Emakumeak idazle" 1984, Txertoa
"Hiruko" 2003, Alberdania

Sariak

2002an Euskadi Saria jaso zuen, "%100 basque" nobelarekin.
2010eko irailean Galiziako PEN Clubak Rosalía de Castro poesia saria.^[34]
2021ean Zilarrezko Gehitu Saria LGTBIQ+ olerkaria izateagatik.

Erreferentziak

↑ ^a ^b (Gaztelaniaz) irudia, Komunikazioa eta. «Borda, Itxaro» www.euskaltzaindia.eus (kontsulta data: 2023-02-15).
↑ «Mugalari izpiritua duen idazlea» Berria 2023-10-29 (kontsulta data: 2024-01-06).
↑ Urkiza, Ana. (2006). Zortzi unibertso zortzi idazle: elkarrizketak. Alberdania ISBN 84-96643-37-9..
↑ Euskara batua eta Ipar Euskal Herria : 1964-2018. Euskaltzaindia 2019 ISBN 978-84-949787-6-0. PMC 1102636280. (kontsulta data: 2022-02-05).
↑ Jaka, Aiora. (2015). 'Itxaro Borda: bortxaz itzultzaile”Ibon Sarasola, gorazarre : homenatge, homenaje. [Bilbo] : Universidad del País Vasco, Servicio Editorial = Euskal Herriko Unibertsitatea, Argitalpen Zerbitzua, 2015. , 385-486 or..
↑ Jaka, Aiora. (2015). 'Itxaro Borda: bortxaz itzultzaile”Ibon Sarasola, gorazarre : homenatge, homenaje. [Bilbo] : Universidad del País Vasco, Servicio Editorial = Euskal Herriko Unibertsitatea, Argitalpen Zerbitzua, 2015. , 387-389 or..
↑ Jaka, Aiora. (2015). 'Itxaro Borda: bortxaz itzultzaile”Ibon Sarasola, gorazarre : homenatge, homenaje. [Bilbo] : Universidad del País Vasco, Servicio Editorial = Euskal Herriko Unibertsitatea, Argitalpen Zerbitzua, 2015. , 398-402 or..
↑ Jaka, Aiora. (2015). 'Itxaro Borda: bortxaz itzultzaile”Ibon Sarasola, gorazarre : homenatge, homenaje. [Bilbo] : Universidad del País Vasco, Servicio Editorial = Euskal Herriko Unibertsitatea, Argitalpen Zerbitzua, 2015. , 390 or..
↑ (Gaztelaniaz) Artezblai. Kaukasiar kreazko borobila | Zubiak. (kontsulta data: 2017-12-01).
↑ Susa literatura - Poesia kaiera. (kontsulta data: 2017-12-01).
↑ «Zinemaldia: Irizar Saria Epaimahaia» https://www.sansebastianfestival.com.
↑ «Zinemaldia: Sariak» https://www.sansebastianfestival.com.
↑ Lizarralde, Mikel. «Errealitateari so dagoen fikzioa» Berria (kontsulta data: 2019-10-09).
↑ .
↑ .
↑ Sarasola, Ainhoa. «Eztizko eta ikatzezko» Berria (kontsulta data: 2020-12-14).
↑ «Lurrikaren tankerako poemak» Berria 2024-04-22 (kontsulta data: 2024-04-23).
↑ «Hordago (Sergei Essenine-ri)» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
↑ «Geofisiko I» http://andima.armiarma.eus/maia/maia0217.htm.
↑ «Lights time» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
↑ «Oraino mila solas inutil» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
↑ «Orioko elizan» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
↑ «In God we trust» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
↑ «This is the end, maitea!» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
↑ «Dean Moriartyren orroimenez» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
↑ «Eh» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
↑ «Mahiz» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
↑ «Iparragirreri» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
↑ «Kanibalismoa» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
↑ «La citta cremata» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
↑ Lizarralde, Mikel. «Zortzi begirada poetiko» Berria (kontsulta data: 2020-01-02).
↑ «Hertzainak» https://historiasderock.es.tl.
↑ «Idazlea galdu da ahaire baten lanbropean. Gotxon Barandiaran Arteaga.— Hegats: literatur aldizkaria, ISSN 1130-2445, Nº. 51, 2013, orr.90-91» https://dialnet.unirioja.es.
↑ «O Pen Clube entregou os seus premios ás literaturas ibéricas» lavozdegalicia.

Bibliografia

Atutxa Ordeñana, Ibai: Itxaro Borda bestaldetik: mugako identitate baten sorrera. - Egan, 2008-3/4, 5-19

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Wikiesanetan badira aipuak, gai hau dutenak: Itxaro Borda

Armiarma webgunean
Literaturaren Zubitegian
"%100 Basque" liburua osorik on-line
Elkarrizketa Itxaro Bordari Argia astekarian (2010-V-16)
Elkarrizketa Itxaro Bordari Argia astekarian (2012-I-29)
EIZIE: Nor da nor: Itxaro Borda itzultzailea (2017-10-05)
Ez zaitez joan oraindik OSKORRI - HAUXE DA DESPEDIDIA - Kontzertua. Oskorriren azken kontzertuan, Elkar argitaletxea, Youtube

Datuak: Q3156009
Multimedia: Itxaro Borda / Q3156009
Aipu famatuak: Itxaro Borda

[:0-1] (Gaztelaniaz) irudia, Komunikazioa eta. «Borda, Itxaro» www.euskaltzaindia.eus (kontsulta data: 2023-02-15).

[2] «Mugalari izpiritua duen idazlea» Berria 2023-10-29 (kontsulta data: 2024-01-06).

[3] Urkiza, Ana. (2006). Zortzi unibertso zortzi idazle: elkarrizketak. Alberdania ISBN 84-96643-37-9..

[4] Euskara batua eta Ipar Euskal Herria : 1964-2018. Euskaltzaindia 2019 ISBN 978-84-949787-6-0. PMC 1102636280. (kontsulta data: 2022-02-05).

[5] Jaka, Aiora. (2015). 'Itxaro Borda: bortxaz itzultzaile”Ibon Sarasola, gorazarre : homenatge, homenaje. [Bilbo] : Universidad del País Vasco, Servicio Editorial = Euskal Herriko Unibertsitatea, Argitalpen Zerbitzua, 2015. , 385-486 or..

[6] Jaka, Aiora. (2015). 'Itxaro Borda: bortxaz itzultzaile”Ibon Sarasola, gorazarre : homenatge, homenaje. [Bilbo] : Universidad del País Vasco, Servicio Editorial = Euskal Herriko Unibertsitatea, Argitalpen Zerbitzua, 2015. , 387-389 or..

[7] Jaka, Aiora. (2015). 'Itxaro Borda: bortxaz itzultzaile”Ibon Sarasola, gorazarre : homenatge, homenaje. [Bilbo] : Universidad del País Vasco, Servicio Editorial = Euskal Herriko Unibertsitatea, Argitalpen Zerbitzua, 2015. , 398-402 or..

[8] Jaka, Aiora. (2015). 'Itxaro Borda: bortxaz itzultzaile”Ibon Sarasola, gorazarre : homenatge, homenaje. [Bilbo] : Universidad del País Vasco, Servicio Editorial = Euskal Herriko Unibertsitatea, Argitalpen Zerbitzua, 2015. , 390 or..

[9] (Gaztelaniaz) Artezblai. Kaukasiar kreazko borobila | Zubiak. (kontsulta data: 2017-12-01).

[10] Susa literatura - Poesia kaiera. (kontsulta data: 2017-12-01).

[zinemaldia1-11] «Zinemaldia: Irizar Saria Epaimahaia» https://www.sansebastianfestival.com.

[zinemaldia2-12] «Zinemaldia: Sariak» https://www.sansebastianfestival.com.

[13] Lizarralde, Mikel. «Errealitateari so dagoen fikzioa» Berria (kontsulta data: 2019-10-09).

[14] .

[15] .

[16] Sarasola, Ainhoa. «Eztizko eta ikatzezko» Berria (kontsulta data: 2020-12-14).

[17] «Lurrikaren tankerako poemak» Berria 2024-04-22 (kontsulta data: 2024-04-23).

[maiatz10-18] «Hordago (Sergei Essenine-ri)» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.

[maiatz11-19] «Geofisiko I» http://andima.armiarma.eus/maia/maia0217.htm.

[maiatz12-20] «Lights time» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.

[maiatz13-21] «Oraino mila solas inutil» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.

[maiatz14-22] «Orioko elizan» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.

[maiatz15-23] «In God we trust» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.

[maiatz16-24] «This is the end, maitea!» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.

[maiatz17-25] «Dean Moriartyren orroimenez» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.

[maiatz18-26] «Eh» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.

[maiatz19-27] «Mahiz» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.

[maiatz20-28] «Iparragirreri» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.

[maiatz21-29] «Kanibalismoa» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.

[maiatz22-30] «La citta cremata» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.

[31] Lizarralde, Mikel. «Zortzi begirada poetiko» Berria (kontsulta data: 2020-01-02).

[historiasrock-32] «Hertzainak» https://historiasderock.es.tl.

[hegats1-33] «Idazlea galdu da ahaire baten lanbropean. Gotxon Barandiaran Arteaga.— Hegats: literatur aldizkaria, ISSN 1130-2445, Nº. 51, 2013, orr.90-91» https://dialnet.unirioja.es.

[vozdegalicia-34] «O Pen Clube entregou os seus premios ás literaturas ibéricas» lavozdegalicia.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]