Itxaro Borda

Artikulu hau "Kalitatezko 2.000 artikulu 12-16 urteko ikasleentzat" proiektuaren parte da
Wikipedia, Entziklopedia askea

Itxaro Borda

Ahotsa
Bizitza
JaiotzaBaiona, 1959ko martxoaren 29a (65 urte)
Herrialdea Nafarroa Beherea
Hezkuntza
HeziketaPaueko eta Aturrialdeko Unibertsitatea
Hizkuntzakeuskara
frantsesa
Jarduerak
Jarduerakidazlea eta postaria
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
Inguma: itxaro-borda Literaturaren Zubitegia: 22

Itxaro Borda Xarriton (Baiona, 1959ko martxoaren 29a – ) euskal idazlea eta euskaltzain osoa[1] da. Lanbidez postaria da Baionako Santizpirituko bulegoan eta luzaz Maulen eta Ivry-sur-Seinen (Marne Harana) ere egon da.

2023ko urriaren 28an euskaltzain oso karguaren zina egin zuen Baionan, sarrera hitzaldia irakurri ostean. Bere idazle ibilbideaz, mugaren kontzeptuaz, euskalduntasunaz eta feminismoaz mintzatu zen.[2]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Haurtzaroa Nafarroa Behereko Oragarren igaro zuen hangoa baitu familia. Donapaleuko Jean Errekarte lizeoan nekazaritzako batxilergoa atera eta Historian lizentziatu zen Paueko Unibertsitatean. Mauleko ikastolako gurasoen elkarteko eta Seaskako presidentea ere izan zen 1990eko hamarkadan. Gaur egun Baionan bizi da.[3]

Literaturaren alorrean 1982an, Maiatz literatur aldizkariaren sortzaileetakoa izan zen, Luzien Etxezaharretarekin batera. Lehen liburua 1984an argitaratu zuen ("Bizitza nola badoan") Maiatz argitaletxean. Euskal abeslarientzat kantak izkiriatzen ditu eta artikuluak[4] euskarazko prentsarako. Urtetan Berriako kolaboratzailea izan da.

2021eko azaroaren 26an euskaltzain urgazle izendatu zuten eta euskaltzain oso 2022ko azaroaren 26an.[1]

Ibilbide literarioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Idazle oparoenetariko bat da: poesia, narrazioa, eleberria, saiakera, kronika, antzerkia... genero ia guztietan aritu da. Aldizkako argitalpenetan ere parte hartu du egunkari eta aldizkarietan artikuluak, narrazioak, poemak eta kantuak argitaratzen.[5]

Itzulpengintza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «Zerrenda:Itxaro Bordaren itzulpenak»

Itzulpena idazle baten formakuntzan beharrezkoa da.[6] Itzulpena oso presente egon da beti Bordaren idazketan. Eta lan oparoa egin du itzulpengintzan.[7] Itxaro Bordak euskaratutako lanak ugari dira, gutxi liburu formatuan eta oparotasunez aldizkari literarioetan, bereziki Maiatz aldizkarian. Jatorri ezberdinetako egile asko euskal publikoari ezaguraztera eman du: txinatarrak,errusiarrak, senegaldarrak, palestinarrak, armeniarrak...[8]

Liburuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kultura eragina[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 2017 Zinemaldia, Euskal Zinemaren Irizar Sariaren epaimahaiaren presidentea, 2017ko irailaren 22tik abenduaren 30ra, Donostia

Euskal Zinemaren Irizar Sariaren epaimahaiaren kidea, beste bi kidekin batera: Miren Arzalluz eta Joserra Senperena.[11]

Sariaren irabazlea Handia, Aitor Arregiren eta Jon Garañoren filma izan zen.[12]

Idazlanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Narrazioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Eleberriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Olerkiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Liburuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • "Bizitza nola badoan" 1984, Maiatz
  • "Krokodil bat daukat bihotzaren ordez" 1986, Susa
  • "Just Love" 1988, Maiatz
  • "Bestaldean" 1991, Susa
  • "Orain" 1998, Susa
  • "XX. mendeko poesia kaierak - Itxaro Borda" 2000, Susa[14]
  • "Hautsak errautsa bezain" 2002, Maiatz, elebiduna
  • "Noiztenka" (2007), Maiatz
  • "Ogella Line" (2009) La malle d'aurore, Aturbe
  • La porta oberta en el cel, i aixo[15]
  • Kalahari of love, Itxaro Borda — Maiatz 12 (1986-abendua)
  • Abaro (Balea Zuria, 2020)[16]
  • Itzalen tektonika (Susa, 2024)[17]

Aldizkarietan[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Hordago (Sergei Essenine-ri)[18] — Maiatz 1 (1982-otsaila)
  • Geofisiko I[19] — Maiatz 2 (1982-abuztua)
  • Lights time[20] — Maiatz 2 (1982-abuztua)
  • Oraino mila solas inutil[21] — Maiatz 5 (1984-apirila).
  • Orioko elizan[22] — Maiatz 9 (1985-maiatza).
  • In God we trust[23] — Maiatz 9 (1985-maiatza).
  • This is the end, maitea![24] — Maiatz 9 (1985-maiatza).
  • Dean Moriartyren orroimenez[25] — Maiatz 10 (1985-abendua).
  • Eh[26] — Maiatz 10 (1985-abendua).
  • Mahiz[27] — Maiatz 10 (1985-abendua).
  • Iparragirreri[28] — Maiatz 10 (1985-abendua).
  • Kanbalismoa[29] — Maiatz 10 (1985-abendua).
  • La citta cremata[30] — Maiatz 10 (1985-abendua).
  • Jaun goikoaren..., Itxaro Borda — Maiatz 11 (1986-maiatza).
  • Begira..., Itxaro Borda — Maiatz 11 (1986-maiatza).
  • Ilargi beteko gauean..., Itxaro Borda — Maiatz 11 (1986-maiatza).
  • Exilium tremens..., Itxaro Borda — Maiatz 11 (1986-maiatza).

Antologietan[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 2019an Lurra eta dardara. Zortzi ahots emakumezko antologia poetikoan.[31]

Musika[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Hertzainak[32]
    • 1990- Amets Prefabrikatuak
      • 1- Bi minutuero (Borda-Zabal
    • 1992- Denboraren Orratzak
      • 1. - Irauten (Itxaro Borda-Josu Zabala)[33]
      • 3 - Larru beltzak (Itxaro Borda-Josu Zabala)
  • Oskorri
    • Ez zaitez joan oraindik

Saioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b (Gaztelaniaz) irudia, Komunikazioa eta. «Borda, Itxaro» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2023-02-15).
  2. ↑ «Mugalari izpiritua duen idazlea» Berria 2023-10-29 (Noiz kontsultatua: 2024-01-06).
  3. ↑ Urkiza, Ana. (2006). Zortzi unibertso zortzi idazle: elkarrizketak. Alberdania ISBN 84-96643-37-9..
  4. ↑ Euskara batua eta Ipar Euskal Herria : 1964-2018. Euskaltzaindia 2019 ISBN 978-84-949787-6-0. PMC 1102636280. (Noiz kontsultatua: 2022-02-05).
  5. ↑ Jaka, Aiora. (2015). 'Itxaro Borda: bortxaz itzultzaile”Ibon Sarasola, gorazarre : homenatge, homenaje. [Bilbo] : Universidad del País Vasco, Servicio Editorial = Euskal Herriko Unibertsitatea, Argitalpen Zerbitzua, 2015. , 385-486 or..
  6. ↑ Jaka, Aiora. (2015). 'Itxaro Borda: bortxaz itzultzaile”Ibon Sarasola, gorazarre : homenatge, homenaje. [Bilbo] : Universidad del País Vasco, Servicio Editorial = Euskal Herriko Unibertsitatea, Argitalpen Zerbitzua, 2015. , 387-389 or..
  7. ↑ Jaka, Aiora. (2015). 'Itxaro Borda: bortxaz itzultzaile”Ibon Sarasola, gorazarre : homenatge, homenaje. [Bilbo] : Universidad del País Vasco, Servicio Editorial = Euskal Herriko Unibertsitatea, Argitalpen Zerbitzua, 2015. , 398-402 or..
  8. ↑ Jaka, Aiora. (2015). 'Itxaro Borda: bortxaz itzultzaile”Ibon Sarasola, gorazarre : homenatge, homenaje. [Bilbo] : Universidad del País Vasco, Servicio Editorial = Euskal Herriko Unibertsitatea, Argitalpen Zerbitzua, 2015. , 390 or..
  9. ↑ (Gaztelaniaz) Artezblai. Kaukasiar kreazko borobila | Zubiak. (Noiz kontsultatua: 2017-12-01).
  10. ↑ Susa literatura - Poesia kaiera. (Noiz kontsultatua: 2017-12-01).
  11. ↑ «Zinemaldia: Irizar Saria Epaimahaia» https://www.sansebastianfestival.com.
  12. ↑ «Zinemaldia: Sariak» https://www.sansebastianfestival.com.
  13. ↑ Lizarralde, Mikel. «Errealitateari so dagoen fikzioa» Berria (Noiz kontsultatua: 2019-10-09).
  14. ↑ .
  15. ↑ .
  16. ↑ Sarasola, Ainhoa. «Eztizko eta ikatzezko» Berria (Noiz kontsultatua: 2020-12-14).
  17. ↑ «Lurrikaren tankerako poemak» Berria 2024-04-22 (Noiz kontsultatua: 2024-04-23).
  18. ↑ «Hordago (Sergei Essenine-ri)» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
  19. ↑ «Geofisiko I» http://andima.armiarma.eus/maia/maia0217.htm.
  20. ↑ «Lights time» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
  21. ↑ «Oraino mila solas inutil» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
  22. ↑ «Orioko elizan» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
  23. ↑ «In God we trust» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
  24. ↑ «This is the end, maitea!» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
  25. ↑ «Dean Moriartyren orroimenez» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
  26. ↑ «Eh» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
  27. ↑ «Mahiz» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
  28. ↑ «Iparragirreri» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
  29. ↑ «Kanibalismoa» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
  30. ↑ «La citta cremata» http://andima.armiarma.eus/maia/aurki.htm.
  31. ↑ Lizarralde, Mikel. «Zortzi begirada poetiko» Berria (Noiz kontsultatua: 2020-01-02).
  32. ↑ «Hertzainak» https://historiasderock.es.tl.
  33. ↑ «Idazlea galdu da ahaire baten lanbropean. Gotxon Barandiaran Arteaga.— Hegats: literatur aldizkaria, ISSN 1130-2445, Nº. 51, 2013, orr.90-91» https://dialnet.unirioja.es.
  34. ↑ «O Pen Clube entregou os seus premios ás literaturas ibéricas» lavozdegalicia.

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Wikiesanetan badira aipuak, gai hau dutenak: Itxaro Borda
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Itxaro_Borda&oldid=9672938"(e)tik eskuratuta