Jon Lopategi

Jon Lopategi
	Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Muxika, 1934ko martxoaren 17a
Herrialdea	Bizkaia, Euskal Herria
Heriotza	2019ko otsailaren 7a (84 urte)
Familia
Seme-alabak	ikusi Aritz Lopategi;
Hezkuntza
Hizkuntzak	euskara; gaztelania
Ikaslea(k)	ikusi Unai Iturriaga; Igor Elortza; Onintza Enbeita; Iratxe Ibarra; Aritz Lopategi; Etxahun Lekue; Josu Goikoetxea; Arkaitz Estiballes; Xabier Paya; Ander Lipus; Zihara Enbeita;
Jarduerak
Jarduerak	bertsolaria
	Parte-hartzailea 1965eko Bertsolari Txapelketa Nagusia ;
Jasotako sariak	ikusi Bilboko Aste Nagusiko pregoilari (1990) ;
Izengoitia(k)	Baltza

Jon Lopategi Lauzirika, Baltza,^[1] (Muxika, 1934ko martxoaren 17a - 2019ko otsailaren 7a) bertsolari bizkaitarra izan zen.

Filosofia ikasi zuen Tolosan, eta irakasle lizentziatu zen askoz geroago, 50 urterekin. Plazako bertsolari moduan 1958an hasi zen Gernikan, 1962tik 1966ra Bizkaiko Bertsolari Txapelketa hiru aldiz irabazi zuen. Francoren diktaduraren azken urteetan nabarmentzen hasi zen gero. 1982an eta 1986an Bertsolari Txapelketa Nagusian txapeldunorde geratu ondoren, 1987an Bizkaiko txapelduna izan zen berriro, eta 1989an txapelketa nagusia irabazi zuen.^[2]^[3]

Gerraondoko lehen bertsolari eskolatua izan zen. Maiz aritu izan zen Jon Azpillagarekin frankismo bukaeran eta ondoren, ordu arte ezohikoak gai sozial eta politikoez. Hori zela-eta, behin baino gehiagotan sartu zuten kartzelan Lopategi.^[3]

Urte askotan izan zen Bizkaiko Bertsozale Elkarteko Zuzendaritza Batzordeko kide.

Bertsolari txapeldun

Hainbat aldiz parte hartu zuen bertso-txapelketetan eta emaitza oso onak lortu zituen.

Bertsolari Txapelketa Nagusian:
- Txapelduna (1): 1989.
- Bigarrena (2): 1982, 1986.
- Finalista (6): 1962, 1965, 1967, 1982, 1986, 1989.
Bizkaiko Bertsolari Txapelketan:
- Txapelduna (4): 1962, 1964, 1966, 1987

«	Lopategi izan da bertsolaritzak eman duen figurarik handienetako bat. Argia eta kultua zen, ez zen bertsolari eskolagabe bat, eta fenomeno berri bat izan zen bertsolaritzan. Ekarri zuen bertsotan egiteko tankera berri bat, eduki politiko, sozial eta kultural handikoa. Gainera, oso bertsolari oportunoa zen; hau da, hark bazuen dohain bat, edozein gaitan, edozein unetan, ateraldi oportuno bat izateko eta jendearengana iristeko. Eta, Azpillagarekin batera, masak erakartzen zituen Euskal Herri osoan.	»
—Xabier Amuriza^[4]

Bertsolari-txapelketa Anoetako frontoian
Mattin eta Alfontso Irigoienekin
Beste zenbait bertsolarirekin

Bertsolari irakasle

Udako Euskal Unibertsitatean

Jon Lopategi^[5] eta haren lehen bertsoak (Ahotsak proiekturako)

1982. urteko UEUko udako ikastaroetan hasi zen bertsolaritza irakasten, Iruñean Xabier Amurizaren eskutik. Urte hartako Bertsolari Txapelketako txapelduna eta txapeldunordea ziren. Zortzi urtez etengabe izan zen dinamizatzaile UEUko bertsolaritza sailean Iruñeko Larraona ikastetxean 17 hitzaldi eman zituen 1984tik 1990era bitarte. Horien artean hauek:^[6]

1990: Bertsoak egiten nola erakatsi.
1988: Bertsolaritza irakaskuntzan: zertan den eta zertara irits daitekeen
1988: Zortziko txikia eta handia. Haurrentzako ariketak (Mikel Mendizabalekin)
1987: Haurrekin erabiltzeko materialaren aurkezpena. Haurrentzako eta hasi-berrientzako ariketak
1985: Haurrentzako bertso eta kopla ariketak
1984: Bertsolaritza irakaskuntzan

Bertso-eskoletan

1984tik aurrera irakasle ibili zen hainbat bertso-eskolatan, Bizkaiko Ikastolen Elkarteak bertsolaritza eskoletara zabaltzeko proiektuaren barruan. Laurogeita hamarreko hamarkadan goi mailara iritsi ziren Bizkaiko bertsolari gehienak haren ikasleak izan ziren.^[7] Besteak beste, bertsolari hauek pasa ziren haren eskuetatik: Unai Iturriaga, Igor Elortza, Onintza Enbeita, Iratxe Ibarra, Aritz Lopategi, Etxahun Lekue, Arkaitz Estiballes, Xabier Paya... baita Josu Goikoetxea gai-jartzaile eta idazlea, Zihara Enbeita irakasle, gai-jartzaile eta epailea, eta Ander Lipus antzezlea ere.

«	Eskualdez eskualde joan zen gaitasuna ikusten zien gazteei zekien guztia irakasten. [...] Guk zerbait ekarri badugu, berari esker izan da. [...] 60ko hamarkadan, Xalbador, Uztapide eta abarrekin hasi zen. Neurri luzekoa ez zen bertsokera bat zen, plaza librekoa. Txapela jantzi zuenean, berriz, Egaña, Amuriza, Lizaso, Jon Sarasua eta abar zituen ondoan. Aldaketa handia zen: errima eta joskera landuagoak, neurri luzeak, gai sozialagoak...	»
—Igor Elortza^[8]

Lopategi bertso-eskoletako ikasleekin

Erreferentziak

↑ Auñamendi. Noiz kontsultatua:2016-8-30
↑ Bertsozale Elkartea. Jon Lopategi 1989ko Bertsolari Txapelketa Nagusiko txapeldunaren agurra (Bideoa). (Noiz kontsultatua: 2019-02-08).
↑ ^a ^b Dokumentazio Zentroa, Xenpelar. «Jon Lopategi - Biografiak - BDB. Bertsolaritzaren datu-basea» bdb.bertsozale.eus (Bertsozale Elkartea) (Noiz kontsultatua: 2019-02-08).
↑ Eslava, Ana. (2019-02-09). ««Lopategi fenomeno berri bat izan zen bertsolaritzan»» Berria (Noiz kontsultatua: 2019-02-09).
↑ .
↑ «Jon Lopategi Lauzirika :: Inguma - Euskal komunitate zientifikoaren datu-basea» www.inguma.eus (Noiz kontsultatua: 2019-02-09).
↑ Elkartea, Xenpelar Dokumentazio Zentroa-Bertsozale. «Jon Lopategi - Biografiak - BDB. Bertsolaritzaren datu-basea» bdb.bertsozale.eus (Noiz kontsultatua: 2019-02-08).
↑ Berasategi Otamendi, Gorka. (2019-02-08). «Jon Lopategi bertsolaria hil da» Berria (Noiz kontsultatua: 2019-02-09).

Bibliografia

"Jon Lopategi, bertsozko mezularia". Luis Baraiazarra. Bertsolari Liburuak, Andoain, 2000.
Bertsolaritzaren historia : Lopategi eta Azpillaga aitzindariak. Txaber Larreategi. Bertsolari aldizkaria 82, 2012.

Kanpo estekak

Datuak: Q12260529
Multimedia: Jon Lopategi / Q12260529

[1] Auñamendi. Noiz kontsultatua:2016-8-30

[2] Bertsozale Elkartea. Jon Lopategi 1989ko Bertsolari Txapelketa Nagusiko txapeldunaren agurra (Bideoa). (Noiz kontsultatua: 2019-02-08).

[:0-3] Dokumentazio Zentroa, Xenpelar. «Jon Lopategi - Biografiak - BDB. Bertsolaritzaren datu-basea» bdb.bertsozale.eus (Bertsozale Elkartea) (Noiz kontsultatua: 2019-02-08).

[4] Eslava, Ana. (2019-02-09). ««Lopategi fenomeno berri bat izan zen bertsolaritzan»» Berria (Noiz kontsultatua: 2019-02-09).

[5] .

[6] «Jon Lopategi Lauzirika :: Inguma - Euskal komunitate zientifikoaren datu-basea» www.inguma.eus (Noiz kontsultatua: 2019-02-09).

[7] Elkartea, Xenpelar Dokumentazio Zentroa-Bertsozale. «Jon Lopategi - Biografiak - BDB. Bertsolaritzaren datu-basea» bdb.bertsozale.eus (Noiz kontsultatua: 2019-02-08).

[8] Berasategi Otamendi, Gorka. (2019-02-08). «Jon Lopategi bertsolaria hil da» Berria (Noiz kontsultatua: 2019-02-09).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]