Jon Sarasua
Jon Sarasua | |
---|---|
![]() Jon Sarasua 2008an. | |
Bizitza | |
Jaiotza | Aretxabaleta, 1966ko apirilaren 13a (59 urte) |
Herrialdea | ![]() |
Familia | |
Haurrideak | ikusi
|
Hezkuntza | |
Heziketa | Euskal Herriko Unibertsitatea |
Tesi zuzendaria | Iñaki Zabaleta |
Hizkuntzak | euskara gaztelania portugesa ingelesa |
Jarduerak | |
Jarduerak | hezitzailea, bertsolaria, idazlea eta pentsalaria |
Enplegatzailea(k) | Mondragon Unibertsitatea Humanitate eta Hezkuntza Zientzien Fakultatea Euskaltzaindia |
Lan nabarmenak | |
Jasotako sariak | ikusi
|
Kidetza | Garabide Udako Euskal Unibertsitatea Euskal Herriko Bertsozale Elkartea Euskararen Aholku Batzordea |
![]() |
Jon Sarasua Maritxalar[1] (Aretxabaleta, Gipuzkoa, 1966ko apirilaren 13a) bertsolaria eta Mondragon Unibertsitateko irakaslea da HUHEZI fakultatean. Garabide elkarteko zuzendaritzako kidea ere bada. 2021ean euskaltzain urgazle izendatu zuen Euskaltzaindiak.[2]
Irakasle eta ikertzailea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kazetaritza eta soziologia ikasi zituen Bilbon. 1996an Bi begiratu euskarazko kazetari hizkerari lanarekin doktoratu zen informazio-zientzietan.
1996an "Bi begiratu euskarazko kazetari hizkerari: gaiari egindako gainbegiratua et euskarazko kazetaritzaren tradizioko lau kazetatan hitz eta esamoldeen hustuketa kualitatiboa" izenburuko doktorego-tesia aurkeztu zuen EHUn Iñaki Zabaleta Urkiolaren zuzendaritzapean.[3][4]
Mondragon Unibertsitatean irakasle dabil, Humanitate eta Hezkuntza Zientzien Fakultatean, Pentsamenduaren historia irakasten.[5]
Euskararen garapenari begira euskarazko komunikazio esparrua edo euskarazko hedabide esparrua deitutakoa antolatzearen garrantzia azpimarratu du hainbatetan. Ildo horretan, euskarazko telebistari buruzko politika publikoak eta estrategia sozialak berritzeko premiatik abiatuta, gogoeta eta eztabaidarako gaiak aurkeztu ditu Sarasuak.[6]
Kulturgintzako eragilea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1980ko hamarkadatik aurrera kulturgintzan dihardu, hainbat arlotako gizarte-erakundetan partaide gisan, besteak beste:[7]
- Garabide elkartean, munduko hainbat herrialdetan hizkuntza-lankidetzan.[8][9]
- Hainbat argitalpen egina da gai sozio-ekonomikoetan eta hizkuntzaren inguruan.
- Euskaltasunaren inguruko bere gogoetarik osatuena Hiztunpolisa liburuan argitaratu zuen (Pamiela, 2013).[10]
Euskara biziberritu nahi bada, batua sortu zen garaian bezala, 2021ean ere bisio eta estrategia berriak definitu behar direla aldarrikatu du Sarasuak, euskararen erabileran urrats sendoa behar dela lau alor hauetan: lan-eremuan, astialdian, hezkuntzan, eta hedabideetan.[11][12][13]
Akordio politikoaz, euskalgintzako eragileen munta handiko artikulazioaz, eragileen mapa osatzeaz,[14] udalen ekarpenaz, tokiko mugimendu euskaltzaleen paperaz, Euskararen Gizarte Erakunde multzoaren rolaz, prozesu horren beso teknikoaz, sektore publikoaren garaiaz, kontakizunaz eta antigorputzez jardun ondoren, egungo abagunearen bi angelu konbinatu beharraz oharpena eginez bukatzen du gogoeta.[7][15]
2014ko azaroaren 27an Euskararen Aholku Batzordean sartu ziren hemezortzi kide berrietako bat izan zen Jon Sarasua, Kike Amonarriz eta Kirmen Uriberekin batera.[16]
Bertsolaria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Bertsolaritzaren munduan oso gazte sartu zen. Eskoriatzako Almen Ikastolako bertso-eskolan ibili zen lehen 1979-1980 urteetan, Patxi Goikolea, Xanti Iparragirre eta Joanito Akixuren eraginez.[5] 1981ean, Gipuzkoako Eskolarteko txapelketa irabazi zuen, Txapelketa horretan bertan kantatu zuen lehen aldiz publikoan, Donostian, Balda pilotalekuan. 1984ean berriro irabazi zuen txapelketa hori. Lau urte geroago Euskal Herriko Bertsolari txapelketako finalista ere izan zen 1986an, 19 urte zituela.
Anaia Aitor Sarasuarekin Fauna txiki bat bertso berritan diskoa kaleratu zuen (Elkar, 1995).
Plazaz plaza hainbat urtetan ibili ondoren, jendaurreko jarduna utzi behar izan zuen 2000n, ebakuntza baten ondorioz. Geroztik, baina, tarteka egin izan du agerraldiren bat, eta bertso jartzaile gisa ere nabarmendu izan da.[5]
Bertsolari txapelketak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Bertsolari Txapelketa Nagusia:
- Finalista (1): 1986 (zazpigarrena)
- Gipuzkoako Bertsolari Txapelketa:
- Laugarrena (1): 1991
- Gipuzkoako Eskolarteko Bertsolari Txapelketa
- Txapelduna (2): 1981, 1984
- Sariak:
- Osinalde saria (1): 1982
- Lizardi saria (1): 1983
- Xenpelar saria (1): 1985
Bertso musikatuak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Kepa Junkerak folk-rockaren bidetik eginiko Kalejira al-buk diskoan (Elkar, 1994). Jon Sarasuaren hitzak sartu zituen, baita David Edgar Passinghamek ingelesez eginiko hitzak eta Andoni Egañarenak eta Edorta Jimenez idazlearenak ere.
- Negu Gorriak taldearen Borreroak Baditu Milaka Aurpegi abestiaren letrak Sarasuarenak dira.
- Oskorri taldearen Euskaldun berriaren balada eta Insumisioarena abesti ospetsuen hitzak harenak dira. Hona hemen Euskaldun berriaren balada abestiaren hitzak:[17]
|
|
|
---|
Insumisioarena abestiaren hitz guztiak Europako hainbat herrialdetako weborrietan lor daitezke. Hona hemen abestiaren hitz batzuk:
|
________________________
|
---|
Bertsozale Elkartearen zuzendaritzakoa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herriko Bertsozale Elkarteko Zuzendaritza Batzordeko kide izan zen haren sorreratik bertatik, 1986tik, 2000 urtera arte eta bertsogintzaren gainean egin diren hainbat ikerketaren egile eta eragile ere bai.[18][19]
2002ra arte Euskal Herriko Bertsozale Elkarteko komunikazio-arduraduna izan zen.
Lanak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Saiakera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Zozoak beleari (1997, Alberdania). Bertsolaritzari eta bertsogintzari buruzko hainbat hausnarketa, Andoni Egañarekin batera idatzirikoa.[20]
- Txepetxekin solasean, Biziaren hizkuntzaz, Jon Sarasuak "Txepetx"i egindako elkarrizketa (1997, Gara argitaletxea).[21]
- Jon Sarasua: Bertso-ispiluan barrena. (1998, Alberdania). Honekin idatzia: Joxerra Garzia Garmendia.[22]
- Arizmendiarrieta eraldaketa proiektua (2000, Lanki)[23]
- Bat bateko bertsolaritza. (2002, Bertsozale Elkartea) Andoni Egaña eta Joxerra Garziarekin batera.[24]
- Autoeraketa globalitatean: autoeraketa ekonomikoaren kokapena egungo munduan (2005, MU arg.) Beste hauekin idatzita: Antxon Mendizabal Etxabe, Ainara Udaondo Alberdi, eta Mikel Zurbano Irizar.[25]
- Globalizazioa eta Autoeraketa: joerak, mugak eta aukerak (2005, MU arg.) Honekin idatzita: Ainara Udaondo Alberdi.[25]
- Ertzeko Zatiak (2010, Argia). Hego Ameriketara egindako bidaietan bildutako pentsamendu eta anekdotak.[26]
- Hiztunpolisa: Euskaltasunaren norabideaz apunteak.[10]
- Bost truke: Andeetako, Kurdistaneko eta Serbiako jasokinak. (2015, Pamiela)[27]
- Harizko zubiak: Haiti, Pernambuco, Mexiko eta Tangerreko jasokinak. (2022, Pamiela)[28]
Prensa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Argia,[29] Jakin,[30] Bertsolari, Bat, Hermes eta Hika aldizkarietan eta Euskaldunon Egunkarian idatzi ditu hainbat artikulu.[31][32]
Diskografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Fauna txiki bat bertso berritan (Elkar, 1995, Aitor Sarasua anaiarekin batera)
Sariak
[aldatu | aldatu iturburu kodea] 2022: Anton Abadia saria euskararen normalizazioaren aldeko lanetan nabarmendutako pertsona edo elkarteen jarduna saritzeko Gipuzkoako Foru Aldundiak ematen duena.[34] Jon Sarasuak sustatzen duen Garabide elkarteari eman zioten saria lankidetzaren alorrean munduko hizkuntza gutxituen biziberritze prozesuak bultzatzen dituelako; lankidetzazko eredu berri bat garatu duelako euskararen komunitatetik besteei erakusteko, eta beste komunitate horien jarrera eta bizipenetatik Euskal Herrian ere ikasteko.[33]Garabide Elkarteko Jon Sarasua eta Iñaki Martinez de Luna, Abadia Saria jasotzen (2023-02-22) Gipuzkoako Aldun Nagusi Markel Olanorekin.[33]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Abizena Sarasua idaztea, euskal herritar horren aukera pertsonala da. Izan ere, Euskaltzaindiak, euskara baturako, Saratsua onartu du deitura horren grafiatzat. Ikus Euskal Onomastikaren Datutegia.
- ↑ «Jon Sarasua euskaltzain urgazle izendatu du Euskaltzaindiak - Debagoiena» Goiena.eus (kontsulta data: 2021-12-20).
- ↑ Sarasua Maritxalar, Jon. «Bi begiratu euskarazko kazetari hizkerari: gaiari egindako gainbegiratua et euskarazko kazetaritzaren tradizioko lau kazetatan hitz eta esamoldeen hustuketa kualitatiboa» (PDF) Tesiker, Euskarazko doktorego-tesiak (kontsulta data: 2019-12-13).[Betiko hautsitako esteka]
- ↑ Sarasua, Jon. (1996). «Euskarazko prentsaren diagnostikoa - Jakin.eus» www.jakin.eus (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ a b c Xenpelar Dokumentazio Zentroa-Bertsozale Elkartea. «Jon Sarasua - Biografiak - BDB. Bertsolaritzaren datu-basea» bdb.bertsozale.eus (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ Sarasua, Jon. (2013). «Euskal Telebista eta euskal telebista. Berrantolatzeko oinarri batzuk - Jakin.eus» www.jakin.eus (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ a b «Jon Sarasua Maritxalar - Udaltop - Liferay» Udaltop (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ Garabide Elkartea. Basque language recovery IV. (EDUCATION). Garabide Elkartea.
- ↑ «Hegonaldiko apunteak» Argia (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ a b Sarasua, Jon. (imp. 2013). Hiztunpolisa : euskaltasunaren norabideaz apunteak. Pamiela ISBN 978-84-7681-805-3. PMC 870104640. (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ «Euskalgintza irudikatzen: mapa, arbola eta beste zertzelada batzuk. :: ikasi :: Udako Euskal Unibertsitatea» www.ueu.eus (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ «https://twitter.com/kepasarasola/status/1413504265209860107» Twitter (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ «Akademiatik herrigintzara, herrigintzatik akademiara. (Hasierako Jardunaldia) :: ikasi :: Udako Euskal Unibertsitatea» www.ueu.eus (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ Goikoetxea, Garikoitz. (2021-07-04). «Euskalgintza mapa» prezi.com (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ Sarasua, Jon. (2013). Lan eremuko uhinaldiaz. Hogei puntu. Udaltop. Udaletako euskara zerbitzuen topaketak.
- ↑ Garikoitz Goikoetxea, «Hemezortzi kide berri Euskararen Aholku Batzordean», Berria, 2014-11-28
- ↑ Luistxo. «Barakaldokoa naiz eta, daukat paro obrero» sustatu.eus (kontsulta data: 2020-08-11).
- ↑ Sarasua, Jon. (1990). «'Binakako saio librea da bertsolaritzaren gailurra'» Argia (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ Sarasua, Jon. (1996-04-21). «Andoni Egaña: «Bertsolaritza maitatzetik proiektua gorpuztera pasa gara»» Argia (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ Egaña, Andoni. (D.L. 1997). Zozoak beleari. Alberdania ISBN 84-88669-52-6. PMC 433859370. (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ ), Sarasua, Jon, (1966-. (1997). Biziaren hizkuntzaz : Txepetxekin solasean. Gara ISBN 84-88747-28-4. PMC 863160182. (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ Sarasua, Jon. (1998). Jon Sarasua bertso-ispiluan barrena. Alberdania ISBN 84-88669-67-4. PMC 432587541. (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ (1915-1976), Agirre, Nerea. Arizmendiarrieta, José María,. (L.G. 2000). Lankidetza : Arizmendiarrietaren eraldaketa proiektua. Lanki ikertegia, Mondragon Unibertsitatea ISBN 84-600-9618-1. PMC 863165609. (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ (1953-), Garzia, Joxerra. (LG 2001). Bat-bateko bertsolaritza : gakoak eta azterbideak. Bertsozale Elkartea ISBN 84-95697-04-1. PMC 863185456. (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ a b Globalizazioa eta autoeraketa : joerak, mugak eta aukerak. Lanki Ikertegia, Mondragon Unibertsitatea 2005 ISBN 84-608-0306-6. PMC 433324156. (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ author., Sarasua, Jon, 1966-. Ertzeko zatiak. ISBN 978-84-932669-4-3. PMC 1045431738. (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ Sarasua, Jon. (imp. 2015). Bost truke : Andeetako, Kurdistaneko eta Serbiako jasokinak. Pamiela ISBN 978-84-7681-923-4. PMC 943676317. (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ «Saio eta testigantza: Harizko zubiak. Haiti, Pernambuco, Mexiko eta Tangerreko jasokinak» www.pamiela.com (kontsulta data: 2022-12-08).
- ↑ «Argia bilaketa: jon Sarasua» Argia (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ «Jon Sarasua - Jakin.eus» www.jakin.eus (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ «Jon Sarasua Maritxalar :: Inguma - Euskal komunitate zientifikoaren datu-basea» www.inguma.eus (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ Sarasua, Jon. (1990-2003). «Euskaldunon Egunkariaren hemerotekan. 1723 emaitza "Jon Sarasua" bilaketarentzako» Euskaldunon Egunkaria (Berria.eus) (kontsulta data: 2021-07-11).
- ↑ a b «Garabide Elkarteak jaso du 2022ko Abadia Saria, hizkuntza gutxituen biziberritzearen eta elkar ezagutzaren alde egiten duen lanagatik» gipuzkoa (kontsulta data: 2023-02-24).
- ↑ Romatet, June. (2023-01-13). «Hizkuntza gutxituen ahotsa goratuz» Gipuzkoako Hitza (kontsulta data: 2023-01-14).
Bibliografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Jon Sarasua: Bertso-ispiluan barrena, Joxerra Garziak Sarasuari egindako elkarrizketa (1998, Alberdania).
Ikus, gainera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Doktore tesia (1996).
- "Euskaltasunaren norabideaz, oldozpen batzuk" hitzaldiaren bideoa (2009).
- Elkarrizketa Argia astekarian (2010).
- Jon Sarasuaren produkzioa (hitzaldiak, artikuluak, liburuak...) Inguma datu-basean.
- Jon Sarasua Euskaldunon Egunkariaren hemerotekan. 1723 emaitza "Jon Sarasua" bilaketarentzako Euskaldunon Egunkaria (Berria.eus) Noiz kontsultatua: 2021-07-11.