Karite

Karite
	Irudi gehiago
Iraute egoera
	; Kaltebera (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Plantae
Ordena	Ericales
Familia	Sapotaceae
Leinua	Sapoteae
Generoa	Vitellaria
Espeziea	Vitellaria paradoxa; C.F.Gaertn
Banaketa mapa
Datu orokorrak
Gizakiak ateratzen dizkion produktuak	shea wood (en) eta shea butter (en)

Artikulu hau zuhaitzari buruzkoa da; Greziar mitologia gaitzat duena beste hau da: «Kariteak»

Karitea (Vitellaria paradoxa) Sapotaceae familiako zuhaitza da, Vitellaria generoko espezie bakarra.

Bi aspiezpezie ditu: Karite Nilotica (Ekialdeko Afrikakoa) eta Karite Paradoxa (Mendebaldeko Afrikakoa). Zuhaitz hau Afrikako sabanan bizi da: Mendebaldeko Afrikan (Mali, Burkina Faso, Bolikosta, Ghana, Ginea, Nigeria, Benin, Togo, Senegal) eta baita ere Kamerun, Kongoko Errepublika, KED, Sudan eta Ugandan.

Zuhaitz honen fruituak karite gurina ekoizteko erabiltzen da. Karite gurinaren kalitatea, hainbat faktoreren araberakoa da: karite intxaurraren jatorria, intxaurren kalitatea eta ekoizpen modua (tradizionala, mekanizatua ala industriala). Egun, ez dago kalitate estandarra finkatzeko modu onetsirik nazioartean, eta enpresa bakoitzak bere irizpideak ditu.

Espeziea hau IUCNren espezie mehatxatuen zerrendan dago, batez ere guzakiek eragindako erreturak direla-eta.

Ezaugarriak

Zuhaitza 15 m gora iritsi ahal da, eta enborraren diametroa 1 m baino gehiagora. 200-300 urte bizi ahal da.

Zuhaitzak 10-15 urte dituenean izaten ditu lehen fruituak, baina ekoizpen osoa 20-30 urtetik aurrera lortzen da, hil arte. Fruituak mordotan daude pilatuta eta 4-6 hilabete behar dute ontzeko. Batezbesteko fruitu fresko uzta 15-20 kilo da zuhaitzeko, batzuetan 45 kg izan badaiteke ere. Fruitu kilo bakoitzeko 400 g hazi lehor lortzen dira.

Karite gurina

Zuhaitz hauen intxaurretatik karite gurina ekoizten da, jateko ona den koipe modukoa. Bertako sukaldaritza tradizionalean erabiltzen da, eta txokolate industrian ere bai kakao gurina ordezkatzeko.

Hala ere, egungo erabilera hedatuena produktu kosmetikoak egiteko da, azala hidratatzeko eta malgutzeko dituen ezaugarriak direla-eta. Gorputz tenperaturan urtzen da.

Batezbesteko konposizioa^[1]: