Azido oleiko
| Azido oleiko | |
|---|---|
 | |
| Formula kimikoa | C18H34O2 |
| SMILES kanonikoa | 2D eredua |
| SMILES isomerikoa | CCCCCCCC\C=C/CCCCCCCC(O)=O |
| MolView | 3D eredua |
| Konposizioa | oxigeno eta karbono |
| Base konjokatua | oleate (en)  |
| Mota | long chain fatty acid (en) , Gantz-azido asegabe eta octadec-9-enoic acid (en) |
| Ezaugarriak | |
| Biskositate dinamikoa | 25,6 mPa s (30 °C) |
| Fusio-puntua | 17 °C 13,4 °C |
| Irakite-puntua | 360 °C |
| Masa molekularra | 282,256 Da |
| Erabilera | |
| Elkarrekintza | Free fatty acid receptor 1 (en) , Free fatty acid receptor 4 (en) eta Phospholipase D2 (en) |
| Rola | Eszipiente eta primary metabolite (en) |
| Arriskuak | |
| NFPA 704 |  1
0
0
|
| Identifikatzaileak | |
| InChlKey | ZQPPMHVWECSIRJ-KTKRTIGZSA-N |
| CAS zenbakia | 112-80-1 |
| ChemSpider | 393217 |
| PubChem | 445639 |
| Reaxys | 1726542 |
| Gmelin | 16196 |
| ChEBI | 109551 |
| ChEMBL | CHEMBL8659 |
| RTECS zenbakia | RG2275000 |
| ZVG | 20600 |
| DSSTox zenbakia | RG2275000 |
| EC zenbakia | 204-007-1 |
| ECHA | 100.003.643 |
| CosIng | 77906 |
| MeSH | D019301 |
| RxNorm | 7631 |
| Human Metabolome Database | HMDB0000207 |
| KNApSAcK | C00001232 |
| UNII | 2UMI9U37CP |
| NDF-RT | N0000148167 |
| KEGG | D02315 eta C00712 |
| PDB Ligand | OLA |
Azido oleikoa edo azido cis-9-oktadekanoikoa kate luzeko gantz-azido asegabe bat da, formula duena. Gizakien gantz ehunean dauden triglizeridoen osagai nagusia da[1], eta ehun guztiak kontutan hartruta bigarrena azido palmitoleikoaren ondoren[2].
Izena latinezko oleum ("olio") hitzetik datorkio[3].
Jatorria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Animalien eta landareen koipeetan dago. Hona hemen hainbat elikagairen gantzetan agertzen den azido oleikoaren portzentaia (batazbesteko baliotan).
| Olioak | Azido oleikoa |
|---|---|
| Oliba olioa | % 87,1 |
| Kartamo olioa | % 83,7 |
| Kakahuete olioa | % 44,8 |
| Palma olioa | % 37,1 |
| Soja olioa | % 20,8 |
| Ekilore olioa | % 20,2 |
| Fruitu lehorrak | Azido oleikoa |
| Hurra | % 45,8 |
| Pistatxoa | % 34,8 |
| Arbendola | % 32,6 |
| Intxaurra | % 10,8 |
| Animalia jatorrikoak | Azido oleikoa |
| Bakailao gibeleko olioa | % 18,3 |
| Edam gazta | % 5,3 |
| Hegaluzea oliotan | % 3,6 |
| Txahal haragia | % 2,1 |
Ezaugarriak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Hemezortzi karbono ditu eta bederatzigarrenean lotura bikoitza azaltzen du (18:1∆9). Molekula anfipatikoa da. Likido kolorgea da egoera puruan. 4 °C-an solidotzen da; dentsitatea 0,895 g/cm3 da, eta irakite-puntua 286 °C. Sukoia da. Airearekin oxidatu egiten da, eta horiaren eta gorriaren tarteko kolorea hartzen du. Uretan ez da disolbatzen; alkohol, eter eta disolbatzaile organikoetan disolbatzen da. Beste olio eta gantz-azidoetarako disolbatzaile ona da. Azido oleikoaren forma asea azido estearikoa da[4].
Garrantzia biologikoa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Onuragarria da odol-hodietarako, eta zirkulazio-aparatuko eta gibeleko gaitzetatik babesten du. Azido oleikoetan aberatsak diren dietek LDL ("Dentsitate baxuko lipoproteinak, "kolesterol txarra") kontzentrazioa jeisten dutela ikusi da[5]. Bularreko minbiziaren arriskua ere jeisten du[6].
Erabilerak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Xaboiak ekoizteko lehengai gisa, ukenduak eta kosmetikoak egiteko[7], janarien gehigarri gisa eta sintesi organikoetarako erabiltzen da.
Botiken eszipiente gisa ere erabiltzen da[8].
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ (Ingelesez) Kokatnur, M G; Oalmann, M C; Johnson, W D; Malcom, G T; Strong, J P. (1979-11-01). «Fatty acid composition of human adipose tissue from two anatomical sites in a biracial community» The American Journal of Clinical Nutrition 32 (11): 2198–2205. doi:. ISSN 0002-9165. (Noiz kontsultatua: 2018-11-24).
- ↑ (Ingelesez) Oliveira, Ana F; Cunha, Daniel A; Ladriere, Laurence; Igoillo-Esteve, Mariana; Bugliani, Marco; Marchetti, Piero; Cnop, Miriam. (2015-05-01). «In vitro use of free fatty acids bound to albumin: A comparison of protocols» BioTechniques 58 (5) doi:. ISSN 1940-9818. (Noiz kontsultatua: 2018-11-24).
- ↑ (Ingelesez) E., V. A.. (1929-11). «An Etymological Dictionary of Chemistry and Mineralogy» Nature 124 (3134): 789–790. doi:. ISSN 0028-0836. (Noiz kontsultatua: 2018-11-24).
- ↑ (Gaztelaniaz) S.L., Botanical-online. «Alimentos ricos en omega 9» www.botanical-online.com (Noiz kontsultatua: 2018-11-24).
- ↑ You Can Control Your Cholesterol. 2009-03-03 (Noiz kontsultatua: 2018-11-24).
- ↑ (Ingelesez) Pala, V.; Krogh, V.; Muti, P.; Chajes, V.; Riboli, E.; Micheli, A.; Saadatian, M.; Sieri, S. et al.. (2001-07-18). «Erythrocyte Membrane Fatty Acids and Subsequent Breast Cancer: a Prospective Italian Study» JNCI Journal of the National Cancer Institute 93 (14): 1088–1095. doi:. ISSN 0027-8874. (Noiz kontsultatua: 2018-11-24).
- ↑ Carrasco, F.. (2009). Ingredientes Cosméticos. , 428 or. ISBN 978-84-613-4979-1..
- ↑ Smolinske, Susan C.. (1992). Handbook of Food, Drug, and Cosmetic Excipients. , 247–248 or. ISBN 978-0-8493-3585-3..
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q207688
Multimedia: Oleic acid / Q207688
| Lipidoak | ||
|---|---|---|
|
| ||