Schleswig-Holstein

Schleswig-Holstein ; Schleswig-Holstein
; Bandera	; Armarria
Administrazioa
Herrialdea	Alemania
Hiriburua	Kiel
Land burua	Peter Harry Carstensen (CDU)
ISO kodea	DE-SH
Bozak Bundesraten	4 (69tik)
Geografia
Koordenatuak	54°28′12″N 9°30′51″E / 54.47004°N 9.51416°E
Azalera	15.763 km²
Demografia
Biztanleria	2.953.270 biztanle
Dentsitatea	0.19 bizt/km²
Informazio gehigarria
	https://www.schleswig-holstein.de/

Schleswig-Holstein^[1] (alemanez: Schleswig-Holstein, ˈʃleːsvɪç ˈhɔlʃtaɪn ahoskatua; danieraz: Slesvig-Holsten, ˌsle̝ːsvi ˈhʌlˌste̝ˀn ahoskatua; behe-alemanez: Sleswig-Holsteen; iparraldeko frisieraz: Slaswik-Holstiinj) Alemaniako iparraldeko land edo estatu federala da. 15.731 km² ditu eta 2.834.259 biztanle. Hiriburua Kiel du.

Geografia

Jutlandia penintsulako hegoaldean, Danimarkaren hegoaldean, Ipar itsasoaren eta Itsaso Baltikoaren artean dago; Holstein eta Schleswig antzinateko dukerriek eratutako eskualdea da.

Alemaniako iparraldeko lautada zabalak hartzen du estatu osoa. Kostaldeetan, aintzira ugari daude, gehienak polder bihurtuak. Golko luzeak barneratzen dira, gainera, kostaldean, eta uharte asko dago, Ipar itsasoaren ertzean, batez ere. Eider, Stör eta Trave dira ibai garrantzitsuenak.

Hiri handienak lau hiri askeak eta ondoren Hanburgoren inguruan dauden hiriak dira.

Kiel (hiriburua, 239.526 biztanle)
Lübeck (210.232)
Flensburg (88.759)
Neumünster (76.830)
Norderstedt (71.992)
Elmshorn (48.924)
Pinneberg (42.508)
Itzehoe (32.368)

Horietaz gain, beste hiri historiko batzuk ere daude, esate baterako, Schleswig eta Husum.

Ekonomia

Laborantza eta arrantza izan dira estatu horretako ekonomia-jarduera tradizionalak. Arrantza oso oparoa da, batez ere Itsaso Baltikoan, eta nekazaritzak (garia, garagarra, bazkarako landareak, azukre-erremolatxa) garrantzi handia du gaur egun ere.

Industria (janari-industria, ontziolak, ehungintza, tresneria elektrikoa eta mekanikoa) 1950. urtetik aurrera garatu zen Kiel hirian, Lübeck eta Flensburg hirietan, Ekialdeko Alemania ohitik Schleswig-Holsteinen kokatu ziren 1.200.000etik gora etorkinez baliatuta neurri handi batean.

Banaketa administratiboa

Schlewig-Holstein estatua 11 barrutik (Kreis) osatzen dute:

Lau hiri aske (Kreisfreie Städte) ere badaude:

Kiel (KL)
Lübeck Hansa hiria (HL)
Neumünster (NMS)
Flensburg (FL)

Historia

Schleswig eta Holsteingo lurraldeen historia batera joan dira luzaroan. XII. mendean sortu zen Schleswigeko Dukerria, Danimarkako koroari lotua, baina hegoaldeko lurraldeko biztanle gehienek germaniar moldeei eutsi zieten.

1326an batu ziren lehenengoz Schleswig eta Holstein. Tirabira askoren ondoren, 1865ean, Schleswig-eko lurraldeaz jabetu zen Prusiako koroa eta Holsteingoaz Austria, Danimarka menderatu ondoren. Bi estatu horiek ez ziren ados jarri, eta, azkenean, Prusia nagusitu zen bi lurraldeetan.

1920an, Danimarkaren barnean egotea erabaki zuten Ipar Schleswig-eko biztanle gehienek.

1946an sortu zen Schleswig-Holsteingo land edo lurraldea Mendebaldeko Alemanian.

Politika

2012ko maiatzaren 6an izan ziren Schlewig-Holsteineko parlamenturako azken hauteskundeak. Oso parekatua izan zen bozketa. Honako hauek dira emaitzak:

Alderdia	Bozkak	Ehunekoak	Diputatuak
Alemaniako Batasun Demokrata Kristaua (CDU)	408.573	% 30,8	22
Alemaniako Alderdi Sozialdemokrata (SPD)	403.783	% 30,4	22
90 Aliantza/Berdeak	174.752	% 13,2	10
Alderdi Demokratiko Askea (FDP)	108.902	% 8,2	6
Alemaniako Alderdi Pirata	108.740	% 8,2	6
Hegoaldeko Schlewigeko Hautesleen Elkartea (SSW)	61.022	% 4,6	3
Ezkerra (Die Linke)	29.868	% 2,2	0
Gainontzeko alderdiak	32.032	% 2,4	0

Biztanleak

Gutxiengo bat danieraz mintzatzen da. Erlijioari dagokionez, Erreformaren garaitik hona oso protestantea izan da beti. Gaur egun oraindik % 54,3k ebanjelikotzat du bere burua eta katolikoak % 6 baino ez dira.

Schleswig-Holsteindar ospetsuak

Pedro III.a Errusiakoa (1728-1762), Errusiako enperadore izan zena.
Asmus Jacob Carstens (1754-1798), margolaria.
Karl Maria von Weber (1876-1826), musikagilea.
Herman Wilhelm Bissen (1798-1868), eskultorea.
Theodor Mommsen (1817-1903), Literaturako Nobel Sariduna 1902an.
Theodor Storm (1817-1888), poeta eta idazlea.
Hans von Seeckt (1866-1936), militarra.
Ernst Barlach (1870-1938), eskultorea.
Thomas Mann (1875-1955), idazlea.
Max Planck (1858-1947), fisikaria, teoria kuantikoaren sortzailea.
Willy Brandt (1913-1992), Alemaniako Errepublika Federaleko kantzilerra (1969-1974)
Hans Blumemberg (1920-1996), filosofoa.
Michael Stich (1968- ), tenislaria.
Kim Dotcom (1974- ), espresari eta informatikaria. Megaupload webgunearen sortzailea.

Irudi-galeria

Kiel
Lübeck
Schleswig-Holsteingo koltza-zelaia
Sylt uhartea

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.