Wolfgang Amadeus Mozart: berrikuspenen arteko aldeak

Wolfgang Amadeus Mozart
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Johannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart
Jaiotza	Salzburgo, 1756ko urtarrilaren 27a
Herrialdea	Archbishopric of Salzburg ; Austriako artxidukerria ; Germaniako Erromatar Inperio Santua
Bizilekua	Mozarten jaiotetxea
Lehen hizkuntza	alemana
Heriotza	Viena eta Rauhensteingasse (en) , 1791ko abenduaren 5a (35 urte)
Hobiratze lekua	St. Marx Cemetery (en)
Heriotza modua	: ezezaguna
Familia
Aita	Leopold Mozart
Ama	Anna Maria Mozart
Ezkontidea(k)	Constanze Mozart (1782ko abuztuaren 4a - 1791ko abenduaren 5a)
Seme-alabak	ikusi Karl Thomas Mozart; Franz Xaver Wolfgang Mozart;
Anai-arrebak	ikusi Maria Anna Mozart;
Leinua	Mozart family (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	alemana; italiera; ingelesa; frantsesa; latina
Irakaslea(k)	Johann Schobert; Johann Christian Bach; Leopold Mozart; Giovanni Battista Martini
Ikaslea(k)	ikusi Johann Nepomuk Hummel; Franz Xaver Süssmayr (en) ; Barbara Ployer; Thomas Attwood; Ignaz von Seyfried (en) ;
Jarduerak
Jarduerak	musikagilea, musika-irakaslea, piano-jotzailea, musikaria, organista eta biolin-jotzailea
Altuera	1,63 metro
Lantokia(k)	Salzburgo eta Viena
Enplegatzailea(k)	Count Hieronymus von Colloredo (en) ; Josef II.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa
Lan nabarmenak	ikusi Die Zauberflöte; Figaroren ezteiak; Don Giovanni; Così fan tutte; Die Entführung aus dem Serail; Symphony No. 40 (en) ; Gaueko serenata txikia; Requiem;
Jasotako sariak	ikusi Order of the Golden Spur (1770) ;
Influentziak	Johan Joseph Fux eta Johann Sebastian Bach
Mugimendua	klasizismoa
Genero artistikoa	klasizismoa; sardana; ganbera-musika; opera; sinfonia
Musika instrumentua	organoa; klabikordioa; Klabizenbaloa; fortepiano (en) ; biolina; biola; pianoa; organoa
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	katolizismoa

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

11:45, 4 martxoa 2021ko berrikusketa

Wolfgang Amadeus Mozart (Salzburgo, 1756ko urtarrilaren 27a- Viena, 1791ko abenduaren 5a) aro klasikoko austriar konpositore handi eta emankorra izan zen. 600 obra baino gehiago konposatu zituen; haietako asko, musikagintzaren gailurtzat aitortuak hainbat arlotan: opera, musika sakratua, ganbera-musika, orkestrarakoa, sinfoniak eta abar. Konpositore klasikoen artean ezagunenetarikoa da.

Bizitza

Lau edo bost urte zituela dagoeneko musika idazten eta jotzen zuen. 1762. urtean, Leopold Mozartek, Wolfgang eta Maria Anna seme-alabek musikarako zuten gaitasun harrigarria ikusirik, Europan zehar eraman zituen kontzertuak eskaintzera. Haren aita ere, Leopoldo Mozart, musikagile bikaina izan zen. Munichen eta Vienan izan ziren, eta arrakasta handia izan zuten gortean. Hurrengo urtean bidaia luzeago bati ekin zioten Alemania hegoaldean, Bruselan, Parisen eta Londresen zehar. Egonaldi haietan Mozart gazteak garai hartako musika higikunde nagusiak ezagutu zituen, eta jaioterrian, Haydn irakasle zuela, musika ikasketak osatu ondoren 1773. urtean Vienara itzuli zen. Harizko tresnetarako kuartetoak eta sinfoniak idatzi zituen bertan; Haydnen musikaren eragina sumatzen zaie lan haiei. Garai hartan Salzburgoko Colloredo artzapezpikuarekin zituen harreman txarren ondorioz, Mozart eta bere ama Parisera joan ziren. Ama hil zitzaionean Salzburgora itzuli zen eta gorteko eta katedraleko organista postua hartu zuen. Aldi hartan idatzi zituen Mozartek lehen lan nagusiak. 1781. urtean Vienan hasi zen bizitzen eta opera zuzendaria zen Antonio Salierirekin lehen gatazkak izan zituen. Constanze Weberekin ezkondu zen eta Jose II.a enperadorearen gorteko musikagile postua eman zioten. Pianista eta inprobisatzaile gisa gogotik lan egin bazuen ere, Mozarten diru egoera ez zen inoiz oso ona izan, eta okerragotu egin zen 1785-1791 urteetan. Nolanahi ere, bizitzako azken hamar urteetan idatzi zituen lanik bikainenetako batzuk. Opera handiak idazteaz gainera, Mozartek sinfonia ere landu zuen eta genero horren adibide ederrak utzi zituen. Eliz musikan ere gailendu zen, eta aipagarria da ganbera musikaren eremuan lortu zuen malenkoniaren eta sormen indarraren arteko oreka. 1791. urteko udan, Requiem bat idazteko enkargua jaso zuenean, oso gaixo zegoen. Urte hartako abenduan hil zen, hartutako lana bukatu gabe, eta ezagutzen ez den lekuan lurperatu zuten.

Musika

Mozarten musikak mugak gainditzen ditu, italiar, frantses, alemaniar eta austriar musikaren elementuak biltzen baititu. Sortu zuen musikaren nagusitasunaz, sinfonia, piano kontzertu, harizko kuarteto, sonata formen ibilbidea aldatu zituen. Mozarten musikaren azalean alaitasuna eta distira dira nagusi, baina barrualdean tristura eta malenkoniaren itzal iluna nagusitzen dira; bi alderdi hauen baturak etengabe liluratu ditu musikazaleak. garaiari dagokionez klasizismoaren aldikoa bada ere, aditu askok erromantizismoaren aitzindari garbitzat jotzen dute. 600 obra inguru idatzi zituen.

Operak

La finta semplice (1768);
Mitridate, ré di Ponto (1770);
Idomeneo (1781);
Die Entführung aus dem Serrail (1782, Haremetik bahitua);
Le nozze di Figaro (1786, Figaroren ezteiak);
Don Giovanni (1787);
Così fan tutte (1790, Hala egiten dute emakume denek);
Die Zauberflöte (1791, Flauta miragarria).

Wolfgang Amadeus Mozart - Don Giovanni - 1787 - Overtüre

Musika sakratua

4 kantata eta aria ugari osatu zituen, Laudate Dominum (1780) nagusia; Ave verum corpus, lau ahots eta orkestrarako (1791); 18 meza, Koroatze meza (1779) eta Do minor meza (1782-83) azpimarratzekoak; bukatu gabeko Requiem-a (1791).

Orkestrarakoak

Orkestrarako 52 sinfonia egin zituen: re maior sinfonia (1774), re maior sinfonia, Praga (1786), do maior sinfonia, Jupiter (1788), famatuenak. Ariak, liederrak, ganberako musika, biolin, piano eta orkestrarako kontzertuak ere idatzi zituen.

Ganbera-musika

35 sonata biolin eta klabezinerako osatu zituen.

Zineman

1984an Miloš Forman zuzendariak egindako Amadeus filma musikagileari buruzko ezagunena izan zen.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Datuak: Q254
Multimedia: Wolfgang Amadeus Mozart / Q254

@@ 4. lerroa: / 4. lerroa: @@
 == Bizitza ==
-Lau edo bost urte zituela dagoeneko musika idazten eta jotzen zuen. 1762. urtean, [[Leopold Mozart]]ek, Wolfgang eta Maria Anna seme-alabek musikarako zuten gaitasun harrigarria ikusirik, Europan zehar eraman zituen kontzertuak eskaintzera. Haren aita ere, Leopoldo Mozart, musikagile bikaina izan zen. [[Munich]]en eta [[Viena]]n izan ziren, eta arrakasta handia izan zuten gortean. Hurrengo urtean bidaia luzeago bati ekin zioten Alemania hegoaldean, [[Brusela]]n, Parisen eta Londresen zehar. Egonaldi haietan Mozart gazteak garai hartako musika higikunde nagusiak ezagutu zituen, eta jaioterrian, [[Joseph Haydn|Haydn]] irakasle zuela, musika ikasketak osatu ondoren 1773. soy su hijo bro xd urtean Vienara itzuli zen. Harizko tresnetarako kuartetoak eta [[sinfonia]]k idatzi zituen bertan; Haydnen musikaren eragina sumatzen zaie lan haiei. Garai hartan [[Salzburgo]]ko Colloredo artzapezpikuarekin zituen harreman txarren ondorioz, Mozart eta bere ama [[Paris|Pariser]]a joan ziren. Ama hil zitzaionean Salzburgora itzuli zen eta gorteko eta katedraleko organista postua hartu zuen. Aldi hartan idatzi zituen Mozartek lehen lan nagusiak. 1781. urtean [[Viena]]n hasi zen bizitzen eta opera zuzendaria zen [[Antonio Salieri]]rekin lehen gatazkak izan zituen. [[Constanze Weber]]ekin ezkondu zen eta Jose II.a enperadorearen gorteko musikagile postua eman zioten. Pianista eta inprobisatzaile gisa gogotik lan egin bazuen ere, Mozarten diru egoera ez zen inoiz oso ona izan, eta okerragotu egin zen 1785-1791 urteetan. Nolanahi ere, bizitzako azken hamar me caguen tus putos muertos urteetan idatzi zituen lanik bikainenetako batzuk. [[Opera]] handiak idazteaz gainera, Mozartek sinfonia ere landu zuen eta genero horren adibide ederrak utzi zituen. Eliz musikan ere gailendu zen, eta aipagarria da ganbera musikaren eremuan lortu zuen malenkoniaren eta sormen indarraren arteko oreka. 1791. urteko udan, ''[[Requiem (Mozart)|Requiem]]'' bat idazteko enkargua jaso zuenean, oso gaixo zegoen. Urte hartako abenduan hil zen, hartutako lana bukatu gabe, eta ezagutzen ez den lekuan lurperatu zuten.
+Lau edo bost urte zituela dagoeneko musika idazten eta jotzen zuen. 1762. urtean, [[Leopold Mozart]]ek, Wolfgang eta Maria Anna seme-alabek musikarako zuten gaitasun harrigarria ikusirik, Europan zehar eraman zituen kontzertuak eskaintzera. Haren aita ere, Leopoldo Mozart, musikagile bikaina izan zen. [[Munich]]en eta [[Viena]]n izan ziren, eta arrakasta handia izan zuten gortean. Hurrengo urtean bidaia luzeago bati ekin zioten Alemania hegoaldean, [[Brusela]]n, Parisen eta Londresen zehar. Egonaldi haietan Mozart gazteak garai hartako musika higikunde nagusiak ezagutu zituen, eta jaioterrian, [[Joseph Haydn|Haydn]] irakasle zuela, musika ikasketak osatu ondoren 1773. urtean Vienara itzuli zen. Harizko tresnetarako kuartetoak eta [[sinfonia]]k idatzi zituen bertan; Haydnen musikaren eragina sumatzen zaie lan haiei. Garai hartan [[Salzburgo]]ko Colloredo artzapezpikuarekin zituen harreman txarren ondorioz, Mozart eta bere ama [[Paris|Pariser]]a joan ziren. Ama hil zitzaionean Salzburgora itzuli zen eta gorteko eta katedraleko organista postua hartu zuen. Aldi hartan idatzi zituen Mozartek lehen lan nagusiak. 1781. urtean [[Viena]]n hasi zen bizitzen eta opera zuzendaria zen [[Antonio Salieri]]rekin lehen gatazkak izan zituen. [[Constanze Weber]]ekin ezkondu zen eta Jose II.a enperadorearen gorteko musikagile postua eman zioten. Pianista eta inprobisatzaile gisa gogotik lan egin bazuen ere, Mozarten diru egoera ez zen inoiz oso ona izan, eta okerragotu egin zen 1785-1791 urteetan. Nolanahi ere, bizitzako azken hamar urteetan idatzi zituen lanik bikainenetako batzuk. [[Opera]] handiak idazteaz gainera, Mozartek sinfonia ere landu zuen eta genero horren adibide ederrak utzi zituen. Eliz musikan ere gailendu zen, eta aipagarria da ganbera musikaren eremuan lortu zuen malenkoniaren eta sormen indarraren arteko oreka. 1791. urteko udan, ''[[Requiem (Mozart)|Requiem]]'' bat idazteko enkargua jaso zuenean, oso gaixo zegoen. Urte hartako abenduan hil zen, hartutako lana bukatu gabe, eta ezagutzen ez den lekuan lurperatu zuten.
 == Musika ==
-Mozarten musikak mugak gainditzen ditu, italiar, frantses, alemaniar eta austriar musikaren elementuak biltzen baititu. Sortu zuen musikaren nagusitasunaz, sinfonia, piano kontzertu, [[harizko kuarteto]], [[sonata]] formen ibilbidea aldatu zituen.me encanta el nepe  Mozarten musikaren azalean alaitasuna eta distira dira nagusi, baina barrualdean tristura eta malenkoniaren itzal iluna nagusitzen dira; bi alderdi hauen baturak etengabe liluratu ditu musikazaleak. garaiari dagokionez klasizismoaren aldikoa bada ere, aditu askok [[erromantizismo]]aren aitzindari garbitzat jotzen dute. 600 obra inguru idatzi zituen.
+Mozarten musikak mugak gainditzen ditu, italiar, frantses, alemaniar eta austriar musikaren elementuak biltzen baititu. Sortu zuen musikaren nagusitasunaz, sinfonia, piano kontzertu, [[harizko kuarteto]], [[sonata]] formen ibilbidea aldatu zituen. Mozarten musikaren azalean alaitasuna eta distira dira nagusi, baina barrualdean tristura eta malenkoniaren itzal iluna nagusitzen dira; bi alderdi hauen baturak etengabe liluratu ditu musikazaleak. garaiari dagokionez klasizismoaren aldikoa bada ere, aditu askok [[erromantizismo]]aren aitzindari garbitzat jotzen dute. 600 obra inguru idatzi zituen.
 === Operak ===