Madril-Sevilla burdinbidea
| Madril — Sevilla abiadura handiko burdinbidea | |
|---|---|
| Erdialdeko ardatza | |
 | |
| Kokapena | |
| Herrialdeak |  Espainia |
| TEN-T sarea | 03 | Mediterraneo |
| Deskribapena | |
| Kodea | 010 |
| Mota | Abiadura Handiko bidea |
| Hasiera | 1992ko apirilaren 14a |
| Ezaugarri teknikoak | |
| Luzera | 471,800 km |
| Bidearen zabalera | 1 435 mm |
| Bide kopurua | Bide bikoitza |
| Elektrifikazioa | 25 kV AC |
| Gehieneko abiadura | 300 km/h |
| Ustiapena | |
| Egoera | Zerbitzuan |
| Jabea | ADIF |
| Operadorea | Renfe Operadora |
Madril — Sevilla abiadura handiko burdinbidea Iberiar penintsulako burdinbide bat da, Madril–Atocha eta Sevilla–Santa Justa geltokiak lotzen ditu.
Burdinbidea 1992ko apirilaren 14an inauguratu zen Madril–Atocha eta Sevilla–Santa Justa geltokien artean.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Eraikuntza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1980ko hamarkadan, Despeñaperros pasabidean trenen zirkulazio biziak Andaluziarako benetako botila-lepo bihurtu zuen, eta, beraz, Andaluziarako Trenbide Sarbide Berria izeneko sarbide alternatiboa eraikitzea erabaki zen. Garai hartan, Espainiar Estatuko abiadura handiko lehen linea Madril — Perpinyà izatea aurreikusita zegoen, sarbidea edozein tren motatara irekitako ibilbidea zelarik.[1]
Sarbidearen jatorrizko plana Alcolea eta Getafe artean zabalera iberiarreko linea berri bat eraikitzea zen, horretarako Madril eta Ciudad Real arteko linea historikoaren zati handi bat aprobetxatuz, eta trenek lehendik zeuden trenbideetatik jarraitzea. 1988an lanak Getafe-Villaseca Sagra tartean hasi ziren arren, handik gutxira lanak geldiarazteko agindua eman zen. 1988ko abenduaren 9an, linea berriak nazioarteko zabaleran eraikitzeko erabakia hartu zen (1 435 mm), sarbidea barne, proiektu hau, jada, RENFEko ohiko trenbidearen bidez, trenek Andaluziako gainontzeko tokietara jarraitu ezin zuten uharte batean lanak egitea bihurtzen zuena. Hori dela eta, Sevillaraino jarraitzea erabaki zen, 1992ko Sevillako nazioarteko erakusketan erabili ahal izateko, eta beharrezkoa izan zen Madrilerako sarbide berri bat eraikitzea. Horrela, trenbide berritik Madril — Sevilla abiadura handiko burdinbidera igaro zen.[2]
1989ko urriaren 2an, linea berriaren erreiaren lehen zatia jarri zen, eta horren eraikuntza erronka garrantzitsua izan zen Espainiar Estatuko trenbide-ingeniaritzarentzat. Lan nagusiak Alcudia mendilerroan eta Sierra Morenan egin ziren, non orografia gainontzeko trazatuan baino askoz zailagoa zen. Burdinbide osoan zehar (471 kilometroko luzera duena) 31 bidezubi eta 17 tunel eraiki ziren, era berean, hogeita hamazortzi milioi kubiko lur industu zirelarik. Trazadura eraikitzearen beste ondorio bat, pasatzen zen hiri nagusietan (Madril, Ciudad Real, Puertollano, Kordoba eta Sevilla) tren instalazioak egokitzeko beharra izan zen, kasu askotan geltoki berriak eraikitzea eta trenbide sare arteriala berrantolatzea suposatu zuena.[2]
Inaugurazioa eta bilakaera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Andaluziarako trenbide sarbide berritik ateratako abiadura handiko linea, 1992ko apirilaren 14an inauguratu zen, Sevillan ospatu zen 1992ko Sevillako nazioarteko erakusketa inauguratu eta astebetera, apirilaren 21ean, Madril, Sevilla, Kordoba, Puertollano eta Ciudad Real hirietara egunero sei ibilbide eginez estalitako ustiapen komertziala hasi zen. Urte bereko urrian "AVE Lanzadera" produktua ustiatzeari ekin zitzaion, Madril eta Mantxako bi hiriak (Ciudad Real eta Puertollano) lotuko zituena. Bere lehen garaietan arrakasta handia lortu zuen: zerbitzuaren lehen urtean 1,3 milioi bidaiari garraiatu bazituen ere, 1999an kopuru hori 5 milioi bidaiariraino igo zen.[3]
1993ko urtarrilean "Talgo 200 Madril – Malaga" inauguratu zen, bi hiriak abiadura handiko azpiegitura propioarekin Kordobaraino lotzen zituena, nondik Malagara iristen den ibilbide historikoaren bidez, Kordoban zabalera aldatu ondoren. Urte bereko apirilaren 23an, hegaztiaren abiadura errekorra lortu zen, 356,8 km/h. Urtearen erdialdean "Talgo 200 Madril-Cadiz" eta "Talgo 200 Madril-Huelva" zerbitzuak inauguratu ziren, Sevillako Majarabiqueko aldagailuan zabalera aldatzen zuten zabalera mistoko trenak erabiliz. 1994an ustiapen komertziala 300 km/h-ko abiaduran hasi zen distantzia luzeko AVE trenetan, Madril eta Sevilla arteko ibilbidearen iraupena 40 minututan murriztuz.[4]
RENFEk 1999an ekin zion "Talgo 200 Madril – Algeciras" zerbitzua merkaturatzeari. Hurrengo urteetan, abiadura handiaren plangintza berrantolatu zen Espainian, eta dagoeneko martxan dauden lan batzuk indartu ziren. Ildo horretan, 2003an Talgo 200 "Madril-Cadiz", "Madril-Huelva" eta "Madril-Algeciras" zerbitzuak Renfe Operadorako Linea Handien esku utzi ziren, Altaria izena hartuz. Kordoba — Malaga abiadura handiko burdinbidea eeraikitzeko proiektua dago, abiadura handiko trena Costa del Solera eraman ahal izateko.[5]
2005eko urtarrilean, Red Nacional de los Ferrocarriles Españoles (RENFE zaharra) Renfe Operadora (Renfe berria) eta Administrador de Infraestructuras Ferroviarias (ADIF) bihurtzean, linea azken honen menpe geratu zen.[6]
2014ko martxoan Puertollano eta Kordobaren artean Villanueva de Cordoba–Los Pedroches geltoki berria inauguratu zen, abiadura handiko zerbitzua Villanueva Kordobari eta bere eskualdeari ematen diona. 2020ko maiatzean, ERTMS sistema instalatzeko prozesua berraktibatu zen, eta sistema berrirako trantsizio-aldia 52 hilabete ingurukoa izango zela kalkulatu zen.[7]
Zerbitzuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
|
Azpiegitura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Esteve García, Juan Pedro (2003). «Madrildik Ciudad Realera trenbidea (1878-1988)». «Siglo y medio de ferrocarril en Asturias» trenbide historiari buruzko 3. kongresua. Kixoi, 2003 (Fundación de los Ferrocarriles Españoles).
- ↑ a b Muñoz Rubio, Miguel (2016). Renfe, 75 urte historian (1941-2016). Fundación de los Ferrocarriles Españoles.
- ↑ García Raya, Joaquín (2006). «Bide zabaleko Espainiako trenbidearen oinarrizko kronologia». IV Congreso Historia Ferroviaria: Malaga, 2006ko iraila (Andaluziako Juntako Herri Lan eta Garraio Saila).
- ↑ Seguí Pons, Joana María; Martínez Reynés, María Rosa (2016). Garraiobideen geografia. Universitat de les Illes Balears.
- ↑ «200 000 bidaiarik baino gehiagok Altaria Triana zerbitzua erabili zuten, Bartzelona, Madril eta Cadiz | Noticias de Transportes | Revista de turismo Preferente.com» Preferente.com 2005-08-11 (Noiz kontsultatua: 2021-01-13).
- ↑ 39/2003 Legea, Trenbide Sektoreari buruzkoa
- ↑ (Gaztelaniaz) «Kordobar Pedrochesen geltokiak sei urte bete ditu: tren berak, bidaiariak eta gabeziak» sevilla 2020-03-29 (Noiz kontsultatua: 2021-01-13).
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q1087587
Multimedia: Madrid-Sevilla high-speed rail line (Adif line 010) / Q1087587
