Mary McLeod Bethune
Mary Jane McLeod Bethune (Mayesville, Hego Carolina, AEB, 1875eko uztailaren 10a – Daytona Beach, Florida, 1955eko maiatzaren 18a) hezitzailea, filantropoa, borrokalari humanitarioa eta giza eskubideen aktibista izan zen. Bethunek Emakume Beltzen Kontseilu Nazionala sortu zuen 1935ean, eta erakundearen egunkari bereizgarria ezarri zuen: American Women’s Journal. Emakume afroamerikarren hainbat erakunderen buru izan zen, Koloredun Emakumeen Elkarte Nazionala eta National Youth Administration Negro Division barne. Franklin Delano Roosevelt presidentearen aholkulari nazional ere izendatu zuten, eta harekin lan egin zuen Federal Council on Colored Affairs (Gabinete beltza/ Black Cabinet) sortzeko. Bethune Daytona Beach-en (Florida) ikasle afroamerikarrentzako eskola pribatu bat hasteagatik ere ezaguna da. Ondoren, Bethune-Cookman Unibertsitatearekin garatzen jarraitu zuen. Bethune Estatu Batuetako ordezkaritzaz gain, Nazio Batuen Estatutua sortu zuen emakume afroamerikar bakarra izan zen, eta, aldi berean, lidergo-posizioari eutsi zion Emakume Amerikarrentzako Borondatezko Zerbitzuetan, Alice Throkmorton McLeanek sortua. Aktibisten parte hartzean, Ebony aldizkariak, 1949ko uztailean, 'Amerika Beltzeko Lehen Dama' izendatu zuen, eta Prentsa Beltzak 'Emakumezko Booker T Washington' izendatu zuen. 'Esfortzuaren lehen dama' deitu zioten afroamerikarren bizitza hobetzeko hartutako konpromisoagatik.[1][2]
Biografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Hego Carolinako Mayesville-n jaioa, esklabo izandako gurasoen alaba. Bost urte zituela hasi zen landan lanean familiarekin. Oso goiz agertu zuen hezteko interesa; bere ongileen laguntzarekin, Bethune unibertsitatera joan zen Afrikan misiolari izateko asmoz. Neska afroamerikarrentzako eskola pribatu bat sortu zuen Daytona Beach-en, Floridan. Ondoren, mutil afroamerikarrentzako institutu pribatu batean lan egin zuen, Bethune-Cookman Ikastetxean. Mcleod Bethunek hezkuntza-maila altuari eusten lan egin zuen, eta turisten etorrera bultzatu zuen, biztanleria beltza hezi eta gauza handiak lor zitzakeela erakusteko. Erakundeko zuzendaria izan zen 1923tik 1942ra bitartean eta 1946tik 1947ra bitartean. Mundu osoan emakume gutxik bete zuten halako kargu garrantzitsua.
Bethune emakumeen klubetan ere aktiboa izan zen, ongizatearen eta emakumeen beste behar batzuen alde laguntzen eta borrokatzen zuten erakunde zibilak baitziren, eta lider nazionala bihurtu zen. McLeod Bethunek ere modu emankorrean idatzi zuen, National Notes argitaratuz 1924tik 1928ra, Pittsburgh Courier 1937tik 1938ra eta Aframerican Women’s Journal 1940tik 1949ra, besteak beste. 1932an Franklin Delano Roosevelt presidentearen kanpainan lan egin ondoren, “Black Cabinet”-eko kide izateko gonbidatu zuten. Afroamerikarren kezkei buruz aholkatu zuen, eta Roosevelten mezua transmititzen lagundu zuen, arlo horretan egindako lorpenekin batera, boto-emaile beltzei, Gerra Zibiletik historikoki Errepublikanoei botoa eman zietenei. Garai hartan, mendearen hasieran, beltzak botorik gabe geratu ziren herrialdearen hegoaldean, eta, beraz, berak iparraldeko boto-emaile beltzengana jo zuen. McLeod hil ondoren, Louis E. Martin zutabegileak hauxe esan zuen:
“Berak, doktorea bailitzan, fedea eta itxaropena banatu zituen sendagai”.
Besteak beste, ohore hauexek jaso zituen:[3][4][5]
- Daytona Beachen National Historic Landmark izendatu zen etxea.
- Washington Hirian Toki Historiko Nazional izendatu zuen etxea, eta
- Washington Hiriko Lincoln Park-en estatua bat jarri zen bere omenez. Estatua hori 5,10 metroko brontzezko estatua da, 1974an egin zena, Washington Hiriko parke publiko batean emakume afroamerikar baten omenez egindako lehen monumentua da. 2018an, Floridako Batzar legegileak Floridako bi estatuetako bat izendatu zuen, National Statuary Hall Collection-en.
Haurrak eta hezkuntza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]McLeod 1875ean jaio zen, Mayesville inguruko egurrezko txabola txiki batean, Hego Carolinan, Sumter konderriko kotoi- eta arroz-granja batean. Gurasoek, Sam eta Patsy McLeodek, hamazazpi seme-alaba izan zituzten eta bera hamabosgarrena izan zen.
Gurasoak esklaboak zirenez, neba-arrebetako asko esklabotzan hazi ziren. Amak nagusi batentzat lan egiten zuen eta aitak, kotoizko granja batean, “The Homestead” izeneko etxe handi batetik gertu.
Gurasoek askeak izan nahi zuten, beraz, sakrifikatu eta etxalde bat erosi zuten familiarentzat. Mary txikia zenean, amarekin joaten zen “pertsona zurien” arropa-galdaldia ematera. Halako batean, liburu bat hartu eta, irekitzean, haur zuri batek irakurtzen ez zekiela aurpegiratuta, kendu egin zion. Une horretan, Maryk zurien eta beltzen arteko alde bakarra irakurtzeko eta idazteko gaitasuna zela ikusi zuen. Horrek ikastera bultzatu zuen.
McLeod ikasgela bakarra zuen Mayesvilleko beltzen eskola batera joan zen. Eskola horri Trinity Mission School deitzen zitzaion, eta Liberatuen Misioen Presbiteriar Batzordeak zuzentzen zuen. Bera izan zen eskolara joan zen familiako bakarra, eta etxera iristean gainerakoei ikasgaiak ematen zizkien. Eskolara joateko, Mary ia zortzi kilometro ibiltzen zen. Emma Jane Wilson irakaslea bere bizitzan funtsezko zutabe bihurtu zen.
Wilson irakaslea Scotia Seminary-ra (gero Barber-Scotia College) joan zen. Eskola berera joateko beka bat lortu zion McLeodi, 1888tik 1893ra. Hurrengo urtean, Chicagoko Dwight L. Moody institutura joan zen (gero Moody Institutu Biblikoa), Afrikan misiolari izateko asmoz. Misiolari beltzik ez zutela behar esan ziotenean, eskolak ematea pentsatu zuen, afroamerikarren artean hezkuntza helburu nagusia baitzen.
Ezkontza eta familia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]McLeod 1988an Albertus Bethunekin ezkondu zen. Savannah-ra (Georgia) joan ziren bizitzera, eta han lan soziala egin zuen, Floridara bizitzera joan arte. Albert izeneko semea izan zuten. Coyden Harold Uggams, bisitan zebilen ministro presbiteriarrak, Palatkara (Florida) misiolari-eskola bat zuzentzera joan zedin konbentzitu zuen bikotea. Beraz, 1899an lekuz aldatu ziren. Maryk eskola zuzendu eta eskolan hasi zen lanean. Presoekin ere hasi zen lanean. Albertusek 1907an utzi zuen familia; inoiz ez zen dibortziatu, baina Hego Carolinara joan zen; gero, 1918an tuberkulosiaz hil zen.
Irakaskuntza ibilbidea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Lucy Craft Laneyrekin Fundazioa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Irakasle lanetan aritu zen Bethune Sumter Countyko ikastetxetik atera eta gutxira. 1896an, Lucy Craft Laneyk sortu eta gauzatu zuen Georgiako Augustan Haines Normal and Industrial Institute-n irakasten hasi zen, iparraldeko kongregazioek antolatutako Presbiteriarren misio batean. Esklaboen alaba gisa, Laneyk misiolari kristautasun sutsuaz zuzendu zuen bere eskola, nesken izaera eta hezkuntza azpimarratuz. Ikasteko gogoa zuten mutilak ere onartu zituen. Laney-ren xedea ikasleei kristau-heziketa morala ematea zen, bizitzaren erronken aurrean gaitasuna izateko. Laneyren eskolan, Bethunek ondorio hauxe atera zuen:
Ikaragarri hunkitu ninduen haren jakin-minak, alderdi guztietan egin zuen ukimen itzelak, agortezina zirudien energiak eta ikasleen eta hura ezagutzen zuten guztien errespetua eta mirespena ezartzeko ahalmen handiak. Bere ingurua irakasle baten artearekin erabiltzen zuen.
Bethunek Laney-ren hezkuntzari buruzko filosofia asko hartu zituen, eta nesken eta emakumeen heziketan jarri zuen arreta, jende beltzaren baldintzak hobetzeko: “Nire arraza garatzeko itxaropen handiena gure emakumeen prestakuntza sakon eta praktikoan datza” (Garapen-bidean dauden herrialde askotako antolatzaileek estrategia hori erabiltzen dute, emakumeak hezteak familia guztien bizitza hobetzen duelakoan). Haines-en urtebete eman ondoren, misio presbiterianoak Sumter-eko Kindell Institutura aldatu zuen. Hantxe ezagutu zuen bere senarra.
Ikastetxea Daytonan
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ezkondu eta Floridara joan ondoren, Bethunek neskentzako eskola bat sortu nahi izan zuen. Bethune Palatkatik Daytonara joan zen aukera ekonomiko handiagoak zituelako; turismo-leku ezagun bihurtu zen, eta negozioek aurrera egin zuten. 1904ko urrian, etxe txiki bat alokatu zuen, hilean 11 dolar ordainduta. Baztertutako kaxekin bankuak eta idazmahaiak egin zituen, eta karitatearen bidez beste artikulu batzuk lortu zituen. Bethunek 1,50 dolar erabili zituen Neska Beltzentzako Literatura eta Industria Entrenamendurako Eskola martxan jartzeko. Eskolak Daytonako zabortegiarekin egiten zuen muga. Nesken gurasoekin eta elizarekin batera, dirua bildu zuten boniatozko pastelak, izozkiak eta arrain frijituak eginez eta zabortegiko koadrilei salduz.
Lehenengo egunetan, ikasleek lumetarako tinta egiteko, intsusa-salda erabili zuten; arkatzak egiteko, ostera, egur errea. Herriko negozioetan altzariak eskatzen zituzten. Bethunek geroago zera idatzi zuen:
“Dirua nire baliabiderik txikiena zela uste nuen, Jainko errukiezin batean, neure buruarengan eta zerbitzatzeko desioan nuen fedea”.
Herriko eliza beltzetako dirua, lantaldea eta eskulana jaso zituen eskolak. Urtebetean, Bethunek 30 baino gehiago ikasle zituen eskolan.
Bethunek zuri-elkarte aberatsak ere gorteiatu zituen, hala nola Palmetto Club de señoras izeneko elkartea. Bere eskolako administrazio-kontseiluan parte hartzeko gonbita egin zien gizon zuriei, eta James Gamble (Procter & Gamble) eta Thomas H. White (White Sewing Machines) izan ziren partaide. Tuskegee Institutuko Booker T. Washingtonek 1912an bisitatu zuenean, finantzaketarako ongintza zurien laguntza lortzearen garrantziari buruz aholkatu zion. 1896an Bethune Washingtonekin elkartu zen, eta harrituta geratu zen emaileekin izandako eraginagatik.
Ikasketa-plan zorrotza zela eta, neskatoak goizeko 5:30ean jaikitzen ziren Biblia aztertzeko. Etxeko ekonomia eta industria-trebetasun klaseek, hala nola jantzigintza, kapelagintza, sukaldaritza eta beste lanbide batzuk, emakume gisa eurentzat autosufizientzia bizitza azpimarratzen zuten. Ikasleen lanaldia gaueko 9:00etan amaitzen zen. Lasterrera, Bethunek zientzia- eta negozio-ikastaroak gehitu zituen, eta gero matematika, ingelesa eta atzerriko hizkuntzak, bigarren hezkuntzakoak. Bethunek beti bilatzen zituen dohaintzak eskola funtzionamenduan mantentzeko, bidaiatzen ari zela dirua biltzen baitzuen. John D. Rockefeller-en 62.000 dolarreko dohaintza batek lagundu zion, Franklin D.Roosevelt eta haren emaztearekiko adiskidetasunak bezala, sare progresista batean sartzen lagundu baitzioten.
1931n, Eliza Metodistak bere eskola gizonezkoen Cookman Institutuarekin bat egiten lagundu zuen, eta Bethune-Cookman College unibertsitate-eskola mistoa eratu zuen. Bethune presidente bihurtu zen. Depresio Handiaren garaian, Bethune-Cookman ikastetxeak funtzionatzen jarraitu zuen eta Floridako Estatuko hezkuntza-estandarrak bete zituen. 1930eko hamarkadan, Bethune eta eskubide zibilen defendatzaile zen Blake R. Van Leer-ek Floridako beste erakunde batzuekin lan egin zuten finantziazio federalaren alde presioa egiteko.
1936tik 1942ra, Bethunek denbora murriztu behar izan zuen presidente gisa, Washington Hirian zituen betebeharrengatik. Finantzaketa gutxitu egin zen absentzia-aldi horretan. Hala ere, 1941ean, unibertsitateak lau urteko ikasketa-plana garatu zuen eta eskubide osoko unibertsitatearen estatusera iritsi zen 1942an, Bethunek uko egin zion lehendakaritzari, erantzukizun ugariek bere osasunari eragiten baitzioten. 1942ko irailaren 19an, hitzaldia eman zuen Liberty Booker T. Washington ontziaren uretaratze-ekitaldian, Los Angelesen (Kalifornia). Marian Andersonek bataiatu zuen ontzia.
Eskolako liburutegia jendearen esku jarri ondoren, Floridako doako lehen liburutegia bihurtu zen, beltzek erabiltzeko modukoa.
Daytona Beach komunitatean izan zuen eragina
[aldatu | aldatu iturburu kodea]McLeod Ospitalea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]XX. mendearen hasieran, Floridako Daytona Beachek ez zuen kolorezko jendeari laguntzeko ospitalerik. Bethunek ospitale bat sortzeko asmoa izan zuen, ikasle batekin izandako gorabehera baten ondoren. Apendizitisa izan zuen ikasle gazte baten arazoarengatik deitu egin zioten. Argi zegoen ikasleak berehala behar zuela laguntza medikoa. Hala ere, ez zegoen pertsona beltzak artatzen zituen tokiko ospitalerik. Bethunek herriko ospitaleko mediku zuriek neskari laguntzeko eskatu zuen. Bethune ikaslearengana joan zenean, atzeko atetik sartzeko eskatu zioten. Ospitalean ikaslea gaizki zaindua eta kanpoko ataripean banandua izan zela konturatu zen .
Esperientzia horretatik abiatuta, Bethunek Daytonako komunitate beltzak ospitalea behar zuela erabaki zuen. Txabola bat aurkitu zuen eskolatik hurbil, eta dirua biltzen lagundu zioten babesleei esker, bost mila dolarren truke erosi zuen. 1911n, Bethunek beltzentzako lehen ospitalea ireki zuen Daytonan, Floridan. Bi oherekin hasi zen eta, urte gutxiren buruan, hogei izan zituen. Ospitalean mediku zuriek eta beltzek egiten zuten lan, Bethunen erizaintzako ikasleekin batera. Ospitale horrek pertsona beltzen bizitza asko salbatu zituen funtzionatu zuen hogei urteetan.
Denbora horretan, komunitateko zuriek eta beltzek McLeod ospitalearen laguntzan konfiantza izan zuten. Inguruko obra batean eztanda egin ondoren, zauritutako langile beltzak hartu zituen ospitaleak. Ospitalea eta bere erizainak ere goraipatu zituzten 1918ko gripe-agerraldian egindako ahaleginarengatik. Agerraldi horretan, ospitalea beteta zegoen, eta eskolako auditorioak gainezka egin zuen. 1931n, Daytonako (Halifax) ospitale publikoak ospitale bat irekitzea onartu zuen, pertsona beltzentzat bereizia. Biztanleria beltza ez zen erabat integratu ospitale publikoaren egoitza nagusian 1960ko hamarkadara arte.
Lider publiko jarduera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Aktibismo sufragista
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Emakumeen sufragioa ahalbidetzen zuen Hemeretzigarren Emendakina onartu ondoren, Bethunek beltzei bozketak lortzen laguntzeko ahaleginak egiten jarraitu zuen. Dohaintzak eskatu zituen boto-emaile beltzei hauteskundeetako zergak ordaintzen laguntzeko, eta Daytona Normal and Industrial Institute-n botoa emateko erregistroari buruzko irakaskuntzak banatu zituen. Gainera, boto-emaileen martxa masiboak ere antolatu zituen.
Koloredun Emakumeen Elkarte Nazionala
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1896an, Koloredun Emakumeen Elkarte Nazionala (NACW) sortu zen emakume beltzen beharrak sustatzeko. 1917tik 1925era Florida saileko lehendakaria izan zen Bethune. Boto-emaile beltzak erregistratzeko lan egin zuen. Hori gizarte zuriak mugatu zuenez, ia ezinezkoa izan zen, administratzaile zuriek kontrolatutako Floridako legeetan hainbat oztopo zeudelako. Ku Klux Klan erakundeko kideek Bethune McLeod mehatxatu zuten. Bethunek Hego Ekialdeko Emakumeen Kluben Federazioko lehendakari gisa ere lan egin zuen 1920tik 1925era bitartean. Erakunde horrek emakume beltzen aukerak hobetzeko lan egiten zuen.
1924an NACW-ko presidente nazional izendatu zuten. Erakundea eragiketa erregularrak ordaintzeko arazoak izaten hasi zenean, Bethunek egoitza bat erostea eta idazkari exekutibo profesional bat kontratatzea pentsatu zuen; alderdi horri garrantzi handia eman zion NACWk jabetza bat erosi zuenean, Washington Hiriko Vermont Avenue-n 1318an. Bethune izan zen egoitza horren buru, AEBetako hiriburuan erakunde beltz batek kontrolatutako lehen egoitza izateko.
1928an, Calvin Coolidge presidente errepublikanoak antolatutako Child Welfare Conference biltzarrera gonbidatu zuten Bethune. 1930ean, Hebert Hoover presidenteak Conference on Children Health-erako hitzordua jarri zuen etxe zurian.
Hego Ekialdeko Emakumeen Elkarteen Elkartea.
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1920an Tuskegee Institute-n egin zuen lehen hitzaldiaren ondoren, Koloredun Emakumeen Kluben Federazioak (gerora Koloredun Emakumeen Kluben Elkarte izendatu zuten) Bethune aukeratu zuen lehendakari. Hegoaldeko emakumeen (batez ere emakume zurien) laguntza bilatzea zuten helburu, emakume beltzen eskubideak lortzeko. Memphisen (Tennessee) elkartu ziren, erlazio-arazoei buruz hitz egiteko.
Gehienetan, emakume guztiak ados jarri ziren aldatu behar zuten guztiari buruz, sufragioaren gaian izan ezik. Konferentzian zeuden emakume zuriak emakume beltzentzako sufragioaren helburua suntsitzen saiatu ziren. SACWCk liburuxka bat argitaratu zuen, Southern Negro Women (Hegoaldeko emakume beltzak) eta Race Co-Operation izenekoa. Liburuxka horretan, etxeko zerbitzuaren baldintzetarako, haurren ongizaterako, bidaietarako, hezkuntzarako, prentsarako eta botorako eskubidearekin lotutako eskaera guztiak azaltzen ziren.
Taldeak boto-emaile beltzen erregistrorako laguntzarekin jarraitu zuen bozketa legalerako eskubiderako zuzenketa konstituzionala lortu arte. Estatuaren barruan, ordea, eta hegoaldeko beste estatu batzuetan bezala, gizon eta emakume beltzek boto-eragozpenak izaten jarraitu zuten, literatura- eta ulermen-testaren aplikazio diskriminatzailearen bidez, eta, horrekin batera, boto-zergak, bizileku iraunkorrari buruzko eskakizunak eta agiriak erakusteko eskakizuna.
Emakume Beltzen Kontseilu Nazionala
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1935ean, McLeod Bethunek Emakume Beltzen Kontseilu Nazionala (NCNW) sortu zuen New Yorken, eta 28 erakundetako ordezkariak elkartu zituen emakume beltzen eta haien komunitatearen bizitza hobetzen lan egiteko. Bethunek hauxe adierazi zuen kontseiluan:
“Geure betebeharra da Amerikako onena eta kalitate handienekoa den orori ekarpen iraunkorra egitea, askatasunaren eta aurrerabidearen herentziari eustea eta aberastea, pertsona guztiak integratzen lan eginez, haien arraza, sinesmena edo jatorri nazionala kontuan hartu gabe, bizitza espiritual, sozial, kultural, zibiko eta ekonomikoa, eta, aldi berean, demokrazia libre eta benetakoaren helmuga loriatsua lortzen laguntzea.
1938an, Emakume Beltzen Kontseilu Nazionalak Emakume Beltzei eta Haurrei buruzko Konferentzia antolatu zuen etxe zurian, eta emakume beltzek demokraziaren roletan duten garrantzia erakutsi zuen. Bigarren Mundu Gerran, Emakume Beltzen Kontseilu Nazionalak irabazi egin zuen emakume beltzek Emakumeen Gorputz Armatuetan ofizialen postua bete ahal izateko onarpena. Gerrak iraun zuen bitartean, Bethune hautagai politiko eta Gerra-idazkariaren laguntzaile berezi izan zen.
90eko hamarkadan, Emakume Beltzen Kontseilu Nazionalaren egoitza Pennsylvania Avenuera aldatu zen, Etxe Zuriaren eta AEBko Kapitolioaren artean. Garai batean Bethune bizi izan zen egoitza Leku Historiko Nazional izendatu dute.
Gazteriaren Administrazio Nazionala (NYA)
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Gazteriaren Administrazio Nazionala (NYA) Roosevelten Obren Aurrerapenaren Administrazioaren (WPA) barruan sortutako agentzia federala izan zen. Gazteen enplegua arintzeko eta sustatzeko berariazko programak eskaintzen zituen. Eskolatuta ez zeuden hamasei eta hogeita bost urte bitarteko langabeei bideratuta zegoen. Bethunek, gutxiengoek parte har zezaten, oso modu oldarkor eta eraginkorrean egin zion presioa erakundeari, eta 1936an, lanaldi osoko langile postu bat lortu zuen laguntzaile gisa.
Bi urtean, Bethune Gai Beltzen Dibisioko zuzendari izendatu zuten, eta dibisioa zuzendu zuen lehen emakume afroamerikarra izan zen. Finantza-kudeatzaile izan zen NYAko agente beltz bakarra izan zen. Unibertsitate beltzek Pilotu Zibilen Prestakuntza Programan parte hartzeko ardura hartu zuen, eta lehen pilotu beltzetako batzuk graduatu zituen. NYAko zuzendariak 1939an esan zuen
"Inork ezin du egin Bethune andreak egiten duena".
Bethuneren indarrak funtzionario nazionalei gazte beltzen enplegua hobetu beharra onartzen lagundu zien. NYAren azken txostenak, 1943an argitaratua, hauxe zioen:
300.000 gazte beltzek baino gehiagok hartu zuten lana eta lan-prestakuntza NYAren proiektuetan. Proiektu horiek prestakuntza aukerak zabaldu zizkieten gazte horiei, eta aukera eman zieten ordura arte debekatuta zuten lanpostuetara iristeko.
Administrazioaren barruan, Bethune NYAko funtzionario beltzak botere politikoko postuetan izendatzearen alde agertu zen. Bethunen administrari laguntzaileak Gai Beltzetako Dibisio Nazionalaren eta NYAko agentzien arteko lotura izan ziren, estatuan eta herrian. Parte-hartzaile administratibo kopuru handiak Bethuneren lan-indarra osatzen zuen. Herrialde osoko beltzentzat lan- eta soldata-aukera hobeak lortzen lagundu zuten.
Bere agintaldian, Bethunek funtzionario federalei ere presioa egin zien, beltzentzat kontsumitzailea hezteko programa bat eta haur beltz ezgaituentzako fundazio bat onar zitzaten. Langile beltzen hezkuntza-kontseiluetarako azterlanak planifikatu zituen. Funtzionario nazionalek ez zituzten babestu, finantziazio desegokiagatik eta gobernuz kanpoko agentzia pribatuen lana bikoizteko beldurragatik. NYA 1943an amaitu zen.
Kabinete beltza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Eleanor eta Franklin Roosevelten lagun hurbila eta leiala izan zen Bethune. Alabamako Birminghamen egindako Giza Ongizateari buruzko 1938ko Hegoaldeko Konferentzian, Eleanor Rooseveltek aulkian Bethunerekin batera egotea eskatu zuen, nahiz eta banantzeko estatuko legeak izan. Roosevelt maiz aipatzen zuen Bethune "bere adin-taldeko lagunik hurbilena" zela. Bethunek Roosevelt Administrazioak bere alde egindako lanaren berri eman zien boto-emaile beltzei, eta haien kezkak jakinarazi zizkien Roosevelt-ei. Aurrekaririk gabeko sarbidea zuen Etxe Zurian, lehen damarekin zuen harremanari esker.
Sarbidea erabili zuen erakunde beltzen buruzagien koalizio bat osatzeko, Gai Beltzen Kontseilu Federala izenekoa, baina Kabinete Beltza izenez ezagutu zen. Kontseilu horrek Roosevelt administrazioari aholku ematen zion Estatu Batuetako populazio beltzak zituen arazoei buruz. Talentu handiko beltzez osatuta zegoen, gehienak gizonak, eta agentzia federaletan postuak betetzeko izendatu zituzten. Gobernuan goi-mailako postuetan lan egiten zuten lehen pertsona beltzen taldea zen.
Boto-emaileei iradoki zien Roosevelten administrazioa beltzen kezkez arduratzen zela. Taldea Bethunen bulegoan edo etxean biltzen zen modu informalean eta aktarik egin gabe. Aholkulari gisa politika publikoak zuzenean sortzen ez zituzten arren, boto-emaile beltzen artean errespetatutako lidergoa ziren. Eragin handia izan zuten izendapen politikoetan eta biztanleria beltzaren alde egiten zuten erakundeentzako funtsen ordainketan.
Eskubide zibilak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1931n, Eliza Metodistak Daytonako Eskola Normal eta Industrialaren eta Cookman College for Men Bethune-Cookman College-n bat egitearen alde egin zuen, lehenengo ikastetxe txiki gisa ezarria. Bethune elizako kide bihurtu zen, baina hegoaldean bananduta zegoen. Metodista izendapenean funtsean bi erakundek funtzionatzen zuten. Bethunek batez ere beltza zen Floridako Konferentzian leku nabarmena zuen. Gehienbat zuria zen Apezpiku-eliza integratzen lan egiten zuen bitartean, hasierako integrazio-planen kontra protesta egin zuen, arrazaren arabera bereizitako jurisdikzioak proposatzen zituztelako.
Bethunek zuriei zein beltzei biztanleria beltzaren lorpenez eta beharrez hezteko lan egin zuen, eta 1938an hauxe idatzi zuen
“Gure herriak esklabotasunetik ateratzeko borroka egin behar badu, ezpatarekin, armarriarekin eta harrotasunaren ezkutuarekin egin behar dugu: bere buruan eta bere ahalbideetan sinetsi, iraganeko lorpenen ezagutza seguruan oinarrituta”.
Urtebete geroago, hauxe idatzi zuen:
Haur beltzak ez ezik, arraza guztietako haurrek beltzaren lorpenak, errealizazioak eta balentriak irakurri eta ezagutu behar dituzte. Munduko bakea eta fraternitatea arraza eta kredo guztien ekarpenak eta kulturak elkarrekin ulertzean oinarritzen dira.
Igandeetan, Daytona Beacheko turistei irekitzen zien eskola, ikasleen lorpenak erakutsiz, gai beltzei buruzko hizlari nazionalak jasoz eta dohaintzak onartuz. Bilera horiek integratuta egotea ziurtatu zuen. Daytonako nerabe beltz batek geroago gogoratu zuen:
"Turista asko joaten ziren, aulki hutsak zeuden tokian esertzen zirenak. Ez zegoen gune berezirik zurientzat".
AEBko Auzitegi Gorenak irizpena eman eta Brown v kasuan Board of Education-ek (1954) eskola publikoen bereizketa konstituzioaren aurkakoa zela esan zuenean, Bethunek erabakia defendatu zuen urte hartako Chicago Defendér-en idatziz:
“Konstituzioaren arabera, ezin da demokrazia zatitu bat egon, ez klase-gobernu bat, ez bitarteko konderri libre bat. Beraz, ezin da bereizkeriarik egin, ez banandu, ez herritar batzuk guztienak diren eskubideetatik bereizi. ... Bidean gaude. Baina lortu beharreko mugak dira. ... Erabateko berdintasuna lortu behar dugu hezkuntzan... boto eskubidean... aukera ekonomikoetan, eta erabateko berdintasuna bizitzaren oparotasunean".
Bethunek emakume beltzentzako ofizial izateko hautagaien lehen eskolak antolatu zituen. Funtzionario federalak presionatu zituen, Roosevelt barne, armadan sartu nahi zuten emakume afroamerikarren izenean.
United Negro College Fund
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1944ko apirilaren 25ean sortutako United Negro College Fund-en (UNCF) sortzaileetako bat izan zen, William J. Trent eta Frederick D. Pattersonekin. UNCF programak beka, tutoretza eta lan aukera desberdinak ematen dizkie historikoki beltzak diren 37 unibertsitateetara joaten diren ikasle afroamerikarrei eta gutxiengoei. Trent Patterson eta Bethunerekin elkartu zen UNCF lortzeko dirua biltzeko. Erakundea 1944an hasi zen eta, 1964an, Trentek 50 milioi baino gehiago bildu zituen.
Heriotza eta Sariak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1955eko maiatzaren 18an, Mary Jane McLeod Bethune bihotzekoak jota hil zen. Haren heriotzaren ondoren goraipamen ugari izan zituen Estatu osoko egunkari afroamerikarretako argitaletxeetan. Oklahoma hiriko Black Dispatch egunkariak adierazi zuen bera izan zela “Lehenego adibidea Amerikan eta prozesu demokratikoan fedea zuten guztientzat”. Atlanta Daily World egunkariak esan zuen bere bizitza “Giza jardueraren hasieratik sekula ikusi den lasterketa dramatikoenetako bat” izan zela. Gainera, Pittsburgh Courierrek hauxe idatzi zuen: “Bera nortasun sinestezina litzateke edozein herrialdetan, bere lidergo-gaitasuna arima menderaezina zelako”.
Prentsa komunak ere gogoratu zuen. Christian Centuryk esan zuen “Bere bizitzaren historia hurrengo belaunaldien ikastetxe guztietan irakatsi behar zela”. New York Timesek “Amerikako arrazen arteko ongiahaltasunaren hazkundearen faktore indartsuenetako bat” islatu zuen. Washington Post egunkariak hauxe argitaratu zuen: “Dinamismoa eta indarra hain ziren handia, ezen ia ezinezkoa baitzen hura geldiaraztea… Bere jendea ez ezik, Amerika osoa ere bere ausardiak, espiritu biziak aberastu du". Bere jaioterriko egunkariak, Daytona Beach Evening News-ek, honako hau adierazi zuen: “Batzuentzat irreala zirudien, ezin zitekeen zerbait… Zer eskubide zuen berak handitasunerako? Bethune andrearen bizitzaren irakaskuntza jenialtasunak ez du arraza-oztoporik ".
Bizitza pertsonala
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Bethune 'ebano-koloreko ezti' deskribatu zuten. Makila bat zeraman, ez eusteko, efektua eragiteko baizik. "Prestantzia" ematen omen zion. Abstemioa zen, eta afroamerikarrentzako tenplantza edo neurria iragartzen zuen, jendaurrean zituen mozkor beltzei aurre egiteko aukerak aprobetxatuz. Bethunek behin baino gehiagotan esan zuen Daytonako eskola eta ikasleak lehen familia zirela, eta semea eta familia zabala zirela bigarrena. Haren ikasleek maiz deitzen zioten "Ama Bethune".
Bere helburuak lortzea zuen ezaugarri. Robert Weaver doktoreak, Roosevelt-eko Kabinete Beltzean ere parte hartu zuenak, hauxe esan zuen:
"Emakumeen inpotentzia lortzeko dohainik zoragarriena zuen, bere helburuak gizonezkoen inplakortasunarekin lortzeko".
Daytonako egoiliar zuri batek Bethuneren ikasleak errifle batekin mehatxatu zituenean, Bethune aliatu bihurtzen saiatu zen. McLeod ospitaleko zuzendariak hauxe gogorarazi zuen:
"Bethune andreak kortesiaz tratatu zuen, eta borondate on hori garatu zuen, haurrak babestuz eta honako hau esatera iritsi zen: 'Norbaitek Mary zaharra gogaitzen badu, nire bizitzarekin babestuko dut'.
Autosufizientzia lehentasun handia izan zuen bizitzan zehar. Bethunek hainbat negoziotan inbertitu zituen, hala nola Pittsburgh Courier egunkari beltza eta bizitza-aseguruetako konpainia asko. Central Life Insurance of Florida sortu zuen. Azkenean, Floridan erretiratu zen. Estatuaren banantzearen ondorioz, beltzek ezin zuten hondartza bisitatu. Bethunek eta beste enpresaburu batzuek Paradise Beach-en inbertitu zuten: 3,2 km-ko hondartza eta inguruko jabetzak erosi eta familia beltzei saldu zizkieten. Familia zuriei itsas pasealekua bisitatzeko aukera eman zieten. Geroago, Paradise Beach Bethune-Volusia Beach izena hartu zuen bere omenez. Daytonako Welricha motelaren laurden baten jabea ere bazen.
Legatua eta ohoreak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1930ean, Ida Tarbell kazetariak McLeod Bethune sartu zuen Amerikako emakume garrantzitsuenen top 10ean.
- 1935ean Bethunek Spingarn Domina jaso zuen NAACPren eskutik.
- 1940ko hamarkadan, Bethunek Eleanor Roosevelt lagun egin zuen Eddie Durham’s All-Star Girls Orchestrarentzat luxuzko autobusak lortzeko. Emakume afroamerikarrek osatutako swing-banda da Eddie Durham’s All-Star Girls Orchestra.
- 1945ean Bethune izan zen emakume beltz bakarra Nazio Batuen fundazioan, San Frantziskon, NAACP eta Du Bois eta Walter Whiterekin W.E.B ordezkatuz.
- 1949an, National Order of Honour and Merit jaso zuen lehen emakumea izan zen, Haitiko sari nagusia.
- 1949an Bethune Estatu Batuetako irrati gisa aritu zen William V.S. presidentearen sarreran. Tubman Liberian.
- Estatu Batuetako 5 presidenteren aholkulari ere izan zen. Calvin Coolidge-k eta Franklin D. Rooseveltek gobernuko hainbat kargu izendatu zituzten, besteak beste, Gutxiengoen Gaietarako Kontseilari Berezia, Gazteriaren Administrazio Nazionaleko Gai Beltzen Dibisioko zuzendaria, eta Gai Beltzen Kontseilu Federalean idazpen bat eman zioten. Bere ohoreen artean, Bethune Emakumeen Gorputz Armatuen zuzendari laguntzailea izan zen. Delta Sigma Theta ermandadearen ohorezko kidea ere izan zen.
- 1973an Bethune National Women’s Hall of Fame-n sartu zuten. 1974ko uztailaren 10ean, 99. urtemugan, Mary McLeod Bethune Memoriala eraiki zen, Robert Berks artistak egina, Washington Hiriko Lincoln parkean. Hauxe izan zen afroamerikar baten edo emakume baten omenezko lehen monumentua, Columbia barrutiko parke publiko batean kokatua.
- 18000 pertsona inguru izan ziren inaugurazio-ekitaldian, baina zenbatespen batek dio 250000 izan zirela, Shirley Chisholm barne, kongresurako aukeratutako lehen emakume afroamerikarra. Monumentua eraikitzeko dirua Emakume Beltzen Kontseilu Nazionalak bildu zuen. Inskripzioak honelaxe dio: “Utzi bere lanek goretsi dezaten” (Bibliako esaera zahar bat), eta albo batean bere “Azken desira eta testamentua”-ren pasarte batekin grabatuta dago.
Utzi egingo zaituztet, maite dezazuen. Itxaropena izan dezazuen uzten zaituztet. Elkarrekiko konfiantza garatzeko erronka uzten dizuet. Hezkuntza-egarria uzten dizuet. Boterea erabiltzeko errespetua uzten dizuet. Zuen fedea uzten dizuet. Zuen arraza-duintasuna uzten dizuet. Zuen hurkoekin harmoniaz bizitzeko gogoa uzten dizuet. Gure gazteak erantzukizunez uzten dizkizuet.
- 1985ean Estatu Batuetako Posta Zerbitzuak zigilu bat sortu zuen McLeod Bethuneren omenez.
- 1989an Ebony Magazinek “Estatu Batuetako Historia Beltzeko 50 irudi garrantzitsuenen” zerrendan sartu zuen.
- 1999an Ebonyk XX. mendeko 100 emakume beltz liluragarrienen artean sartu zuen.
- 1991n International Astronomical Union-ek Artizarraren krater bati bere izena eman zion.
- 1994an, National Park Service-k/ Parke Nazionalen zerbitzuak bere azken egoitza erosi zuen, NACW Council House, Vermont Avenueko 1318an. Antzinako egoitza Mary McLeod Bethuneren Gune Historiko Nazional izendatu zuten.
- Ikastetxe askok bere izena dute, besteak beste, Los Angelesen, Chicagon, San Diegon, Dallasen, Phoenixen, Palm Beachen, Floridan, Moreno Valleyn, Kalifornian, Minneapolisen, Ft. Lauderdalen, Atlantan, Filadelfian, Georgian, New Orleansen, Rochesteen, Jackclean, New Yorken.
- 2002an, Molefi Ket Asante akademikoak 100 afroamerikar handienen zerrendan sartu zuen Bethune.
- 2004an, Bethune-Cookman Unibertsitateak lehen hezkuntzako eskola gisa sortu zeneko mendeurrena ospatu zuen. Unibertsitatearen alde bateko bigarren etorbide zaharrari Mary McLeod Bethune Boulevard izena eman zioten. Unibertsitatearen web orriak honelaxe dio: “Unibertsitatearen sortzailearen ikuspuntuak ehun urte geroago jarraitzen du. Erakundea gailentzen da besteek beren burua, bihotza eta eskuak hobetu ahal izateko moduan”. Unibertsitateko lehendakariordeak bere ondarea azpimarratu zuen: “Bethune andrearen bizitzan, leku hori izan zen Daytona Beach hirian zuriek eta beltzek gela berean eseri eta berak “ikasleen bitxiak” zeritzana gozatzen zuten leku bakarra. Bera jende zuria eta beltza batzeko gai zen."
- Markatzaile historiko batek Mayesville, Sumtyren konderria, Hego Carolina, bere jaioterria ospatu du.
- Floridako batzar legegilea Floridako bi estatuetako baten subjektu izendatu zuten 2018an National Statuary Hall Collection-en, Edmund Kirby Smith jeneral konfederatuaren ordez.
- Mary McLeod Bethune Eskola Programa Floridako ikasleek izendatu dute bere omenez, Estatuan historikoki beltzak izan diren ikastetxe eta unibertsitateetara joan nahian.
- 2021ean New Jerseyko Jersey hiriko Bethuni estatua bat eskaini zioten Mary McLeod Bethuneren Bizitzaren Zentroa dagoen kalea zeharkatzen duen parke batean.
Mary McLeod Bethune eskolak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]California
- Dr. Mary McLeod Bethune Middle School, Los Angeles, California
- Mary McLeod Bethune Elementary School Moreno Valley, California
Florida
- Bethune Academy, formalki Bethune Elementaryizenz ezaguna – Haines City, Florida
- Bethune-Cookman University, Daytona Beach, Florida
- Mary M. Bethune Elementary School, Hollywood, Florida
- Dr. Mary McLeod Bethune Elementary School, Riviera Beach, Florida
Georgia
- Mary McLeod Bethune Middle School, Decatur, Georgia
Luisiana
- Mary McLeod Bethune Elementary School, Nueva Orleans, Luisiana
- Mary M. Bethune High School, Norco, Luisiana
Míchigan
- Mary McLeod Bethune Elementary-Middle School, Detroit, Míchigan
Minnesota
- Mary McLeod Bethune Community School Minneapolis, Minnesota
Misuri
- Mary Bethune School for Black Children Weston, Misuri
Misisippi
- Mary Bethune Alternative School ,Hattiesburg, Misisipi
Nueva York
- Mary McLeod Bethune School No. 45 Rochester, Nueva York
Ohio
- Mary McLeod Bethune K-8 Cleveland, Ohio
Pensilvania
- Mary McLeod Bethune School Filadelfia, Pensilvania
South Carolina
- Bethune Bowman Middle High School Rowesville, South Carolina
Texas
- Bethune Academy (now merged with Anderson Academy), Houston, Texas
- Mary McLeod Bethune Elementary School Dallas, Texas
Iruditegia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]-
Mary Jane McLeod Mayesville Hego Carolinan jaio eta hazi zen txabola. 18??
-
Mary McLeod Bethune, 1919
-
Mary McLeod Bethune WDL 4013 eskolako neska batzuekin, 1905
-
Daytona Normal eta Industrial Institute, 1912
-
Daytona Normal School, 1919
-
Daytona Beach, Florida.' Pennsylvaniako Unibertsitatea. Bethune doktorea ikasle talde bati agur esaten, LCCNko lehendakari gisa dimititu ondoren, 1943
-
Mary McLeod Bethune eta Davis andrea, betiko laguna
-
Mary McLeod Bethune, Eleanor Roosevelt eta beste batzuk Midway Hallaren inaugurazioan
-
Marian Anderson eta Mary McLeod Bethune SS Booker T Washingtonen merkaturatzean, 1942.09.29
-
Daytona Beach Bethune etxea
-
Daytona Beach Bethune etxeko plaka
-
Carter G. Woodson eta Mary McLeod Bethuneri buruzko artikuluak, "The Journal of Negro History" eta "The Negro History Bulletin", Carter G. Woodson Home National Historic Site-n
-
1318 Vermont Avenue – Mary McLeod Bethume National Historical Site
-
Mary McLeod Bethume etxea
-
Mary McLeod Bethuneren Memoriala, Washington
-
Mary McLeod Bethune parkea, Jersey
-
Bethune Academy, Houston
-
Mary McLeod Bethune lorategiak
-
Dorothy Height-ek Mary McLeod Bethune Giza Eskubideen Saria aurkeztu dio Eleanor Roosevelti, 1960
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ (Ingelesez) «Mary McLeod Bethune (1875-1955) | Eleanor Roosevelt Papers Project | The George Washington University» Eleanor Roosevelt Papers Project (Noiz kontsultatua: 2022-08-22).
- ↑ «Martin, Louis E. (June 4, 1955) "Dope 'n' Data" Memphis Tri-State Defender - Bilatu» www.bing.com (Noiz kontsultatua: 2022-08-22).
- ↑ «James Sheire. National Register of Historic Places Inventory-Nomination: Mary McLeod Bethune Foundation/Mary McLeod Bethune Home. National Park Service, agost 1974 - Bilatu» www.bing.com (Noiz kontsultatua: 2022-08-22).
- ↑ (Ingelesez) Washington, Mailing Address: Mary McLeod Bethune Council House National Historic Site 1318 Vermont Avenue NW; Us, DC 20005 Phone: 202-673-2402 Contact. «Mary McLeod Bethune Council House National Historic Site (U.S. National Park Service)» www.nps.gov (Noiz kontsultatua: 2022-08-22).
- ↑ «Cultural Tourism DC - Attraction Management» web.archive.org 2007-10-09 (Noiz kontsultatua: 2022-08-22).
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Universidad Bethune-Cookman
- National Concejo de mujeres negras
- Testamento
- El Florida Memory Project (fotos y documentos sobre la vida de Bethune'.)
- Casa de Bethune, lugar histórico.
- Mary McLeod Bethune en el Eleanor Roosevelt National Historic Site
- The Mary McLeod Bethune Council House: African American Women Unite for Change, a National Park Service Teaching with Historic Places (TwHP) lesson plan
- Biografía