Penate
Penateak (latinez Penates) edo Di Penateak (latinez Di Penates, eta ahoskera: : [ˈdiː pɛˈnaːteːs]), beti pluralean, antzinako erromatar erlijioan, jatorrian, etxeko biltegiaren jainko babesleak ziren (izatez jeinuak). Ondoren, etxeetako jainko bihurtu ziren, etxe guztia babestuz (penate familiarrak edo txikiak), estatuaren babesleak ere bazeudelarik (Penate publikoak edo nagusiak). Lareekin, Jeinuekin eta Larvaeekin lotua zegoen. Penateak, Propertziok aipatzen ditu.
Izena, Penus-etik dator, etxeko jakitoki edo biltegia dena[1]. Hasieran, jakitokiak zaintzeaz arduratu ziren, ondoren, etxe osora hedatzeko. Eguneroko janariaren zati bat eskaintzen zitzaien, irudikatzen zituzten irudien bihotzean jarri behar zirenak.
Jainko troiarrak esaten zitzaien, Erromaren sorrerari buruzko mito fundatzailean, Eneasek Troiatik Erromara eraman zituelako bere bidaian. Lantza bati eusten dioten bi gazte eserita dauden estatuatxoekin irudikatzen ziren askotan. Otorduak hastean, pater familiak "jainkoak izan daitezela aproposak" esaldia ahoskatzen zuen, eta janariaren zati bat etxeko sutara botatzen zuen, bere aldarea zena. Etxeko sua, ordea, Vesta jainkosari eskainia zegoen, eta etxekoandreak itzal ez zedin zaindu behar zuen.[2]
Hiriko magistratuek, zin egiten zuten Penate publikoen aurrean. Batzuetan, penateak, gazte bikote bat bezala irudikatzen ziren. Erromako Velia muinoan, eurei eskainitako tenplu bat zegoen.
Vestarekin batera gurtu ziren paganismoa amaitu artea, erromatarrek beti pentsatu zuten Troian izan zutela jatorria, Eneasek Laziora ekarrita[3].
Erreferentzia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Marco Tulio Cicerón, De natura deorum, II, 68: Nec longe absunt ab hac vi di Penates, sive a penu ducto nomine (est enim omne quo vescuntur homines penus) sive ab eo quod penitus insident; ex quo etiam penetrales a poetis vocantur. (...)
- ↑ Villaromanadematerno. (martes, 15 de octubre de 2013). «Villa romana de Carranque: El lararium romano, culto doméstico a los dioses.» Villa romana de Carranque (kontsulta data: 2025-05-27).
- ↑ «penats | enciclopedia.cat» www.enciclopedia.cat (kontsulta data: 2023-07-14).
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- «Penates. Roman deities.» Britannica
- Joshua J. Mark (2019-10-28) «Roman Household Spirits: Manes, Panes and Lares» World History
| Autoritate kontrola |
|
|---|
| Jainko-jainkosak |  | |
|---|---|---|
| Jainko-jainkosa abstraktuak | ||
| Kondairazko fundatzaileak | ||
| Testuak | ||
| Ohiturak | ||
| Ikus, gainera | ||