Ayyavazhi

Wikipedia, Entziklopedia askea

Ayyavazhi (Tamilera: அய்யாவழி, Malaysiera: അയ്യാവഴി Ayyāvaḻi [əjːaːvəɻi]) Vishnuismo korronte erlijioso Hinduistaren adarkadura bat da, Indiako hegoaldean sortua.[1][2][3]

Ayyavazhi jarraitzaileak Indian zehar zabaltzen dira, gehienbat hegoaldean (Tamil Nadu eta Kerala distrituetan) aurkitzen direlarik. Egun, 8.000.000 eta 10.000.000 jarraitzaile inguru daude; baina kontuan izan behar da ez direla zenbaki zehatzak ezagutzen zentsuetan hindu moduan agertzen direlarik.[4][5][6]

Etimologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Etimologikoki Ayyavazhi izenaren jatorria ez dago oso argi, eta korronte erlijioso honen historian zehar izen ugarirekin erreferentzia egin den arren, egun Ayyavazhi da orokorrean izen erabili eta onartuena.

Ayya hitzak esanahi ugari ditu tamileran; "jauna", "aita", "gurua", "nagusia", "pertsona duina", "erregea", "maisua" etb. Eta vazhi hitzak "bidea", "azken egia" edo "elkartzeko bidea" esan nahi du.

Hala, Ayyavazhi "Ayyaren bidea" bezala uler daiteke, Ayya Vaikundar avatarraren izena hartu eta eratorritako sinonimoen itzulpena eginez.[7]

Izenaren garapena azaltzen duen beste hipotesi baten "Aitaren bidea" esanahia proposatzen du, Ayya-ren tamilerazko esanahi erabilienean ("aita maitea") oinarriturik.[8][9]

Ordea, beste proposamen batzuen arabera Ayyavazhi "Maisuaren azken egia",[10] "Guruaren erlijio sistema" edo "Jainkoaren oin santuak eskuratzeko modua" bezala ulertu beharko litzateke.[11]

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ayyavazhi korronteak, jarraitzaile talde handiak garatu zituen Vaikundar edo Mudisoodum Perumal (ca. 1809ca. 1851 Oraingo Aroa) avatarraren gurtzearekin Poovandanthoppe edo Swamithope herrian.[12][13]

1840an Thuvayal thavasu edo "penitentzia garbitzailea" gertakizun erlijiosoa eman zen, Ayyavazhi garaiko fenomeno kultural eta erlijioso alternatiboa bilakatuz.[12] Halaber, bere jarraitzaileak gizarteko gune marginal eta txiroenetakoak ziren (Nadar kastakoak, esaterako).[14] Biztanle hauek haien gizarte independentea garatu zuten, haien bizimodua 'Ayya vazhi' esanarekin bideratuz.[12]

XIX. mendean zehar emandako korrontearen garapen azkarra, hainbat misiolari kristauek deskribatu zuten jarraitzaileak eskuratzeko zuten lehiagatik.[15][16] Mendearen erdialderako, Ayyavazhi Hegoaldeko Travancore erreinuan eta Tirunelveli distrituan zabaldu eta finkatu zen.[17][18][19] Vaikundar-en garaia amaitu ostean, bere irakaskuntzak bost dizipulu edo Seedar bidez zabaldu ziren herrialdeko beste guneetan zehar.[12] Bitartean, Payyan dinastia hasi zen Swamithoppe-ko pathi edo tenplua, Ayyavazhi-ko tenplu nagusia, administratzen.[20] Eta Akilattirattu Ammanai testu sakratua jarraituz, Nizhal Thangal-ak (pagoda moduan eraikitako tenplu sekundarioak) eraiki ziren nazioan zehar.[13]

Arul Nool, inprimaturiko lehen Ayyavazhi lana da, 1927an argitaratua. 1933an Akilam testuak jarraitu zion, idatzia izan eta mende bat geroago.[21][11] Hori dela eta, Ayyavazhi-ren ahozko usadioa baztertu zen, idazkeraren alde. Idatzizko jakituria hauek, Ayyavazhi egoitzako txosten moduan zabaldu ziren gero eta azkarrago, bereziki Indiaren partizioaren ostean (1947) eta 90. hamarkadako aurrerapenen ondoren. Ezagutza zabaldu zen bitartean, Akilam-aren bertsio polemikoak idatzi ziren; honek, Anbukkodimakkal Thirucchabai departamentu demokratikoaren sorrera bultzatu zuelarik, erlijioa antolatu eta gidatzeko erakundea.[20][22] Gainera, XX. mendearen amaieran Ayyavazhi-an oinarrituriko Gizarte Ongizate Erakundeak eratu ziren.[13]

Ayyavazhi-ren garapena dela eta, Ayya Vaikunda Avataram edo "Vaikundar-en pertsonifikazioaren eguna" ospatzen da jaiegun bezala; 1994tik Kanyakumari-ko distrituan, 2006 geroztik Tirunelveli eta Tuticorin distrituetan, 2012tik Tamil Nadu estatuan eta 2015 ondorendik Kerala estatuan.[23][24][25] Gaur egun, Bala Prajapathi Adikalar (Payyan dinastiako azken ondorengoa) Ayyavazhi-ko buruzagia kontsideratzen da.[20]

Mitologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ayyavazhi-ren mitologiak, erlijioaren ikuspegia, egia enpiriko, gertakizun historiko eta kontakizun mitikoen artean eraturiko historiaren narrazio bezala azaltzen du. Bere oinarrian, hindu mitologiarekin erlazionaturiko kontzeptu eta gertaerak barneratzen ditu, kontzeptu hauek ikuspuntu sinboliko, erlijioso eta soziala ematen dutelarik.[12][26]

Hiru tipologia axiomatikoetan oinarritzen da:[12]

- Santror. Santror Makkal bezala ere ezagunak, Thirumal jainkoak Saptha Kanniyar edo zazpi birjinei emandako zazpi semeak dira; horretarako, zazpi loga edo "goi-mundu"-etako zazpi hazi erabili zituelarik.[27] Horrez gain, tamileraz noblea dena eta duintasunez bizi dena esan nahi du.[28][8] Historiagileek ezaugarri hauek betetzen zituzten dravidiar kulturetako jarraitzaile sutsuak "Txanar" izenpean deskribatu dituzte .[29]

- Kali Yukam.

- Dharma Yukam. Poztasun absolutuko egoera da, moksha dharmikoarekin eta zeru abrahamikoarekin erlazionaturikoa. Akilathirattu Ammanai testuko hamazazpigarren kapituluan deskribatzen da.[21]

Ikurrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sugar zuria (Namam) duen igelbelarra (Sahasrara), Ayyavazhi-ko ikurra.

Ayyavazhi-ko ikur nagusia, sugar itxurako Thirunamam edo Namam zuria duen igelbelarra da; non igelabarrak 1.008 petaloko Sahasrara (tamileraz: Ladam) irudikatzen duen eta Namam-ak Aanma Jyothi edo atman-a.[30][31] Ikur honek Akilam-aren filosofia biltzen du eta XX. mendearen erdialdetik aurrera (1940ko hamarkada) erabili da.

Ayyavazhi-ko bi eskritura nagusietan ( Akilattirattu Ammanai eta Arul Nool), Thirunamam-ri erreferentzia egiten zaio, nahiz eta igelbelarraren aipamen zuzenik ez egon.[21][32]

Etika[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ayyavazhi-ren printzipio etikoak, kontakizun mitologikoekin batera, eskritura nagusian (Akilathirattu Ammanai) aurkitu daitezke.

Halaber, beste testu erlijiosoan (Arul Nool) kontzeptu garrantzitsuenen eta iragarpenen bilketa bat aurkitu daiteke. Bertan, kontzeptu edo laburpen etikoak "jainkoak esan bezala" adierazten direlarik, egoera eta pertsonaia ezberdinak (jainko txikiagoak, santuak, devak, etb) planteatuta eta hauek eginiko galderei azalpenak emanez. Testu honetan, Sivakanta Athikarappatthiram atalean bereziki, etika sozial zein jainkotiarrak aurkezten dira; adibidez portaera eta pentsamendu immoralak desagerrarazteko jarraitu beharreko erritual eta zirkumanbulazioak. Arul Nool-eko zati batzuk galdu direla uste da.[12][33]

Neetham[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Neetham (Tamileraz: நீதம்) Ayyavazhi-ko bertute nagusia da, gizarteko partaide guztiak (biztanle xumeenetatik, erregeetara) naturarekin orekan bizi ziren garaia azaltzen du, Jainkoaren boterea haien aktibitate, lan eta eginkizunetan jarriz. Bueltan, naturak eta jainko-jainkosek Neetham jarraitzen duten pertsonak babesten dituzte. Ideia nagusien artean kastitatearen garrantzia aipatzen da.[32][34]

Bertute honen argibideak Akilam eskrituko lehen bolumenean (kondairetako zortzi yuga edo aroen erdian) aurkitu daitezke, non jainkoak (Narayana) Vaikundar-i arau eta erregulazioak (Vinchai) ematen dizkion; gizakiek ere jarrai ditzakete haien kode morala hobetzeko. Hiru arau edo Vinchai daude:

  1. Manu Neetham. Banakoek beren burua nola pertsonifikatu behar duten azaltzen du.
  2. Raja Neetham. Banakoak herrialde edo gizartearekin izan behar duten portaera eta gizarteak banakoarekin izan beharko lukeen harremana azaltzen du.
  3. Deiva Neetham. Banakoek Jainkoarekin nola izan behar diren dio.

Irakaskuntza erlijiosoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Teologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ayyavazhi-ren teologia, beste erlijio monistikoekiko desberdina da.[13]

Eskriturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Akilattirattu Ammanai[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Akilattirattu Ammanai (Tamileraz: அகிலத்திரட்டு அம்மானை; akilam ("mundu"), thirattu ("bilduma"), ammanai ("balada")) edo Akilam, Ayyavazhi-ko eskritura nagusia da.[35] Hamazazpi bolumen edo kapitulutan banatua dago, 15.000 ahapaldirekin. Tamileraz idatziriko poema bilduma handiena da, Hari Gopalan Seedar idazleak 1841an idatzia.[36] Liburua Vaikundar eta Vishnu jainkoaren gurtzan zentratzen da, Jainkoaren inguruko sinesmen eta indiar mitologiak barneratuz.[12]

Arul Nool[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Arul Nool Akilattirattu Ammanai-ren testu osagarria da, Ayyavazhi-ko bigarren testu sakratuena kontsideratua. Arulalarkal-ek idatzi zuela uste da, jainkoen boterea omen zuena. Eskritura tamilera konplikatu batean dago idatzia.[37]

Liburuan, Ayya Vaikundar-ek bere ikasleei (Citar edo Arulalarkal) erakutsitako irakaskuntzen eta mezuen bilduma aurkitzen da, otoitz, himno, instrukzio, erritual, iragarpen ugariz gain.[12]

Hamaika bolumen edo kapitulu ditu: Ukappadippu, Pothippu, Ucchippadippu, Saattu Neettolai, Nadutheervai Ula, Panchadevar Urppatthi, Patthiram, Sivakanta Athikarappatthiram, Thingal patham, Saptha Kannimar Padal eta Kalyana Vazhthu.[12][20][34]

Gurtza lekuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ayyavazhi jarraitzaileentzat leku sakratu edo tenplu nagusiak Pathi (Tamileraz: பதி; "Jainkoa dagoen lekua") deitzen dira. Bost pathi nagusiei Pancha pathi (Tamileraz: பஞ்ச பதி, "Jainkoaren bost bizilekuak") deritze eta erromesaldi zentruak dira: Swamithope Pathi (nagusia eta erlijioaren egoitza nagusia), Ambala Pathi, Mutta Pathi, Thamaraikulam Pathi eta Poo Pathi.[12][20][38]

Nizhal Thangals egitura sinpleak ziren, ez handiak, adorazioaren helburuarekin eraikiak, eta Ayya Vaikundarren irakasketetatik ikasteko. Hezkuntzarako zentro gisa balio izan zuten. Jakiak eta arropa eskaintzen zitzaizkien behartsuei leku haietan. Batzuk Vaikundar presente zegoenean eraiki ziren. Oraindik jakien bidezko karitatea oinarrizko ekintzetako bat da zentro hauetan.

Dharmaren definizioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ayyacazhiren unibertso erlijosoaren barnean, dharmako irakaskuntza erlijiosoek jakin beharreko bi maila dituzte:

  • Bat, "bide zuzena"-ren printzipio gisa, eta bestea, karitate edo emate ekintza bezala. Printzipio moduan, ayyavazhik baieztatzen du Vaikundar avatarraren lehen arrazoia dharma ezartzea zela mundu honetan, Kaliyanen indar gaiztoa erausteko. Modu honetara, kastaren identitateak bereizi zituen Kali Yukamentzat ez zela asegarria esanez. Akilamen idatzitakoak zera dio, "itsaso, mendi eta suetako hemezortzi kastak astintzen dituzten deabruen moldetik urrun".

Akilamen, gertatu zen jendeak, Vaikundarren irakaspenak entzunda, Kaliren gaitza egin zuela, hau da, Kroni pixkanaka mundutik erretiratzen zela eta dharma irmoago ezartzen zela. Gizarte-mailara eramanda, dharmaren printzipio hori «apala edo zapaldua babesteko edo salbatzeko» egitekotzat hartzen zen. Aipamen bat Vinchai-n irakurtzen da: «Beheko altxaeran dharmam da». Soziologiako jarduera praktiko gisa, dharmaren doktrinak karitatea eta ematea esan nahi zuen. Hau jainkoa bilatzeko modua izan zen. Ondasun materialetan karitateari ekitea erregutu zitzaion, eta jendeak bereziki egiten du, onuradunen artean bereizi gabe. Interesgarria da ikustea indiar santu handiak, Swami Vivekanandak, ayyavazhiren dharmaren kontzeptuaren printzipio hori praktikan aplikatu zuela, eta honek Ayyavazhiren jarraitzaile batzuei laguntza eman diezaiekeela, erlijioak eragina izan zuela eskatuz.

Fenomeno erlijioso berria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ayyavazhi fenomeno erlijioso berri eta berezi gisa agertu zela ondoriozta daiteke. Tradizio ezberdinen erdian: sanskritozko Hinduismoa, kristautasun berri-sartua, Islama ez hain nabarmena, eta gurtzeko ezarritako herri-formak: Ayyavazhi forma erlijioso-kultural alternatibo gisa bihurtzen zen hegoaldeko Indian, bere jatorrizko lekuan.

Hori Ayyavazhiren jarraitzaileek ezagutu zuten. Beren erlijioa nomenklatura berri batekin tratatu zuten, Ayya Vazhi («Ayyaren ibilbidea edo modua»), eta horrela identitate berria berretsi zuten. Alde batetik, bufalo gurin irabiatutzat hartzen zuten, erlijio-tradizioetatik kanpo, eta, bestetik, tradizio zaharrak ordezkatzera etorritako fenomeno berritzat. Alde batetik, uste izan zuten Vaikundarrek «bateratu» egin zituela zeuden jainko guztiak, eta, bestetik, tradizio zaharren funtsa gaizki joan zela Vaikundarren etorrerarekin. Beren erlijioa existitzen ziren tradizioen barruan jarri zuten, baina tradizioetatik ezberdinak izateko hauteman zuten.

Ayyavazhi-tik bereizten duen alderdia da kontuan hartu behar dela estatuak mantendu zuen tradizio sanskritic-aren ikuspegiaren aurka. Ayyavazhi tradizio erlijioso horren aurka modu diferentean azaleratu zela bere berezitasun desberdinaren adierazle da.

Ayyavazhiren agerpena Indian Britainiarren presentziaren aurka ere kontuan hartu behar da. Ikuspegi soziologikotik, erreforma-mugimenduak, oro har, Thiruvithankur Britainiarrek patrikaratzen zituzten XIX. mendean. Baina Ayyavazhi ez zuten inoiz Britainiarrek patrikaratu; aurkeztu eta haren laguntzarik gabe ezarri zen. Zentzu batean, ezarritako sistemaren aurkakoa zen, eta zerbait berria izateko aurkezten zen, desberdintasunari eta izaera sintetikoari dagokienez. Berria izena hartu zuen, baita zeuden tradizioen medley bat ere.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. (Ingelesez) J., J. R.. (1871-03). «The Land of Charity» Nature 3 (74): 424–424.  doi:10.1038/003424a0. ISSN 0028-0836. (Noiz kontsultatua: 2022-04-06).
  2. Harvey, Graham. (2010). The A to Z of Shamanism.. Scarecrow Press ISBN 978-1-4617-3184-9. PMC 850195981. (Noiz kontsultatua: 2022-04-06).
  3. Harvey, Graham. (2007). Historical dictionary of shamanism. Scarecrow Press ISBN 978-0-8108-5798-8. PMC 71812703. (Noiz kontsultatua: 2022-04-06).
  4. «Religion | India Reach» web.archive.org 2009-08-15 (Noiz kontsultatua: 2022-04-21).
  5. (Ingelesez) Census data. Population by religious communities. Office of the Registrar General & Census Commissioner, India.
  6. (Ingelesez) XXXI INDIAN SOCIAL SCIENCE CONGRESS. A NOTE ON PEOPLES' STRUGGLES AND MOVEMENTS FOR EQUITABLE SOCIETY. Indian Social Science Congress, Algappa University, Karaikudi.
  7. Shanmugam, R. (2000). Nadar Kulathil Narayanar Avataram. Nadar Kuladeepam Publications, 188 or..
  8. a b Ponnu, R. (2000). Sri Vaikunda Swamigal and the Struggle for Social Equality in South India. Ram Publishers, 68 or..
  9. Swamy, Muthuraj. (2016). The problem with interreligious dialogue : plurality, conflict and elitism in Hindu-Christian-Muslim relations. ISBN 978-1-4742-5640-7. PMC 939857235. (Noiz kontsultatua: 2022-04-21).
  10. Akilathirattu ammanai Arappadanool. Vaikundar Seva Sangam, 27 or..
  11. a b Mani, Arisundara. (2002). Akilathirattu Ammanai Parayana Urai. Ayya Vaikundar Thirukkudumbam Publications, 4 or..
  12. a b c d e f g h i j k (Ingelesez) Patrick, G.. (2003). Religion and Subaltern Agency: A Case-study of Ayyā Val̲i : a Subaltern Religious Phenomenon in South Tiruvitāṅkūr. Department of Christian Studies, University of Madras (Noiz kontsultatua: 2022-04-21).
  13. a b c d Chellam, V. T. (2002). Thamizhaga Varalarum Panbadum. Manickavasagar Publications.
  14. (Ingelesez) Fox, Richard G.. (1970-01). «Avatars of Indian Research» Comparative Studies in Society and History 12 (1): 59–72.  doi:10.1017/S0010417500005624. ISSN 0010-4175. (Noiz kontsultatua: 2022-04-21).
  15. Matthew, H. C. G., ed. (2004-09-23). «The Oxford Dictionary of National Biography» The Oxford Dictionary of National Biography (Oxford University Press): ref:odnb/4211.  doi:10.1093/ref:odnb/4211. (Noiz kontsultatua: 2022-04-21).
  16. (Ingelesez) «... report of the Travancore District Committee, in connection with the London Missionary Society ...» library.soas.ac.uk (Noiz kontsultatua: 2022-04-21).[Betiko hautsitako esteka]
  17. Shungoonny Menon, P.. (1878). A history of Travancore from the earliest times. Madras, Higginbotham (Noiz kontsultatua: 2022-04-21).
  18. Caldwell, Robert. (2004). History of Tinnevelly : from the earliest period to its cession to the English Government in A.D. 1801. Asian Educational Services ISBN 81-206-0161-0. PMC 427638681. (Noiz kontsultatua: 2022-04-21).
  19. Daughrity, Dyron B.. «A Brief History of Missions in Tirunelveli (Part One): From the Beginnings to its Creation as a Diocese in 1896» web.archive.org (International Association for Mission Studies) (Noiz kontsultatua: 2022-04-21).
  20. a b c d e Elango, N; Elango, V. S. (1997). Ayya Vaikundar - The Light of the World. Jeya Press, Theni.
  21. a b c Vivekanandan, N. (2001). Arul Nool Moolamum Uraiyum. Vivekananda Publications, Nagercoil.
  22. இலங்கை தமிழர்களுக்காக மும்பையில் அறப்போராட்டம்: தொல்.திருமாவளவன் ஆவேசப் பேச்சு. (Noiz kontsultatua: 2022-04-21).
  23. «Thousands take part in Ayya Vaikundar Avatar day - TAMIL NADU - The Hindu» web.archive.org 2016-01-11 (Noiz kontsultatua: 2022-04-21).
  24. «List of public holidays for 2018 announced» The New Indian Express (Noiz kontsultatua: 2022-04-21).
  25. Ponnu, R. (2002). Vaikunda Swamigal Ore Avataram. Madurai: Ram Pathipakam, 59 or..
  26. Tripathy, Preeti, Dr. (2010). Indian religions : tradition, history and culture. Axis Publications ISBN 978-93-80376-17-2. PMC 436980135. (Noiz kontsultatua: 2022-04-21).
  27. Rajarajan, R. K. K.. (2020). «Sempiternal ‘Pattiṉi’: Archaic Goddess of the Vēṅkai-tree to Avant-garde Acaṉāmpikai» Studia Orientalia Electronica 8 (1): 120. ISSN 2323-5209. (Noiz kontsultatua: 2022-04-21).
  28. «Nadars - Where they live? what they do? where they live? What is their business» web.archive.org 2008-01-27 (Noiz kontsultatua: 2022-04-21).
  29. Pon. T. Dharmarasan, Akilathirattu, Chapter 3, p. 25.
  30. «The Sahasrara Chakra» malankazlev.com (Noiz kontsultatua: 2022-04-21).
  31. Encyclopedia of occultism & parapsychology. (2nd ed. argitaraldia) Gale Research Co 1984 ISBN 978-0-8103-0196-2. PMC 11497709. (Noiz kontsultatua: 2022-04-21).
  32. a b Sivakanda Athikara Pathiram, First Act. Source: N. Vivekanandan's Arul Nool – Moolamum Uraiyum, p. 62
  33. T. Krishnanathan, Ayya Vaikundarin Vazhvum Sinthanaiyum, p. 112.
  34. a b Akilathirattu Ammanai Arappaada Nool, Published by Vaikundar Seva Sangam
  35. Patchaimal, K. (1971). [https://www.worldcat.org/wcpa/top3mset/20287371 Akilam: vacan��a ka��viyam. ] publisher not identified PMC 20287371. (Noiz kontsultatua: 2022-04-21).
  36. N. Vivekanandan (2003), Akilathirattu Ammanai Moolamum Uraiyum, Vivekananda Publications, p. 12 (Additional).
  37. C. Paulose, Advaita Philosophy of Brahmasri Chattampi Swamikal, p. 24
  38. P. Sundaram Swamigal and K. Ponnu Mani's, Ayya Vaikundanathar Jeevacharithram,Ayyavaikundanathar Siddhasramam Publications, 2001.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]