Donald Rumsfeld

Donald Rumsfeld
	; Irudi gehiago
Ameriketako Estatu Batuetako defentsa idazkaria
Ameriketako Estatu Batuetako defentsa idazkaria
Etxe Zuriko Gabinete Burua
United States Permanent Representative to NATO (en)
Counselor to the President (en)
Ameriketako Estatu Batuetako Ordezkarien Ganberako kidea
Bizitza
Jaiotza	Chicago, 1932ko uztailaren 9a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	Taos (Mexiko Berria), 2021eko ekainaren 29a (88 urte)
Hobiratze lekua	Arlingtongo Hilerri Nazionala
Heriotza modua	berezko heriotza: Mieloma
Familia
Ama	Jeannette Husted
Ezkontidea(k)	Joyce Pierson (en)
Familia	ikusi Lew Sarett (en) (osaba);
Hezkuntza
Heziketa	Princetongo Unibertsitatea ; Georgetown University Law Center (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, ofizierra, diplomazialaria, autorea, enpresaburua, Funtzionarioa eta Defentsa ministroa
Lantokia(k)	Washington
Jasotako sariak	ikusi Askatasunaren Domina Presidentziala (1977) ; Order of the Star of Romania ; Grand Cordon of the Order of the Rising Sun (2015) ; Grand Cross of the Order of Merit of the Republic of Poland ; Order of Brilliant Star ; Order of the Golden Fleece ; Distinguished Eagle Scout Award ;
Zerbitzu militarra
Adar militarra	Ameriketako Estatu Batuetako Itsas Armada
Gradua	captain (en)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Presbiterianismoa
Alderdi politikoa	Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Errepublikanoa
	rumsfeld.com

Donald Henry Rumsfeld (Chicago, 1932ko uztailaren 9a - Taos, Mexiko Berria, 2021eko ekainaren 29a), Ameriketako Estatu Batuetako politikaria, funtzionarioa eta enpresaria izan zen, 1975etik 1977ra Gerald Forden agindupean, eta 2001etik 2006ra George W. Bushen agindupean Defentsako idazkari izan zen^[1]. Kargu hori izan zuen pertsonarik gazteena eta bigarren zaharrena da. Gainera, Rumsfeld Illinoiseko hiru agintaldiko diputatua izan zen (1963-69), Ekonomia Aukeretarako Bulegoko zuzendaria (1969-70), presidentearen aholkularia (1969-73), Ameriketako Estatu Batuetako ordezkaria NATOn (1973-74) eta Etxe Zuriko burua (1974-75). Defentsa idazkari izan ez zen tartean, hainbat enpresatako zuzendari eta presidente izan zen.

Illinoisen jaioa, Rumsfeldek Princeton Unibertsitatean ikasi zuen, 1954an Zientzia politikoetan lizentziatua. Itsas Armadan hiru urtez aritu ondoren, Illinoiseko 13. Kongresu barrutiko Kongresurako kanpaina egin zuen, 1962an 30 urterekin irabaziz. Kongresuan, berriz, Informazioaren Askatasunaren legearen babesle nagusia izan zen. Rumsfeldek Richard Nixon presidentearen izendapena onartu zuen 1969an Ekonomia Aukeren Bulegoaren buru izateko; Nixonek aholkulari izendatu zuen eta kabinete-mailako estatusa izateko eskubidea eman zion. Ekonomia Estabilizazio Programa ere abian jarri zuen NATOren enbaxadore izendatu aurretik. 1974ko abuztuan Washingtonera deituta, Fordek Rumsfeld izendatu zuen bere kabinete buru. Rumsfeldek Dick Cheney izeneko gazte bat hartu zuen oinordeko Fordek 1975ean Defentsa idazkari izendatu zuenean. Fordek 1976ko hauteskundeak galdu zituenean, Rumsfeld negozio pribatura eta finantza bizitzara itzuli zen, eta G. D. Searle & Company farmazia-enpresako presidente eta zuzendari izendatu zuten. 1990etik 1993ra General Instrumenteko zuzendari izendatu zuten, eta 1997tik 2001ra Galead Scienceseko presidente.

Rumsfeld 2001eko urtarrilean bigarren aldiz izendatu zuten Defentsa idazkari George W. Bushen bitartez. Defentsa idazkari gisa, Rumsfeldek paper nagusia jokatu zuen Afganistanen eta Iraken inbasioan. Aurretik eta Irakeko gerran zehar, Irak suntsipen masiboko armen programa bat zuela esan zuen; hala ere, ez zen inoiz horrelakorik aurkitu^[2]^[3]. Pentagonoko Inspektore Orokor batek Rumsfelden politika-arduradun nagusiak "Irak eta al Kaidaren arteko harremanari buruzko inteligentzia-ebaluazio alternatiboak garatu, egin eta zabaldu zituela" aurkitu zuen, ondorio horien artean, "Inteligentzia Erkidegoko adostasunekin bateraezinak ziren ondorio batzuk zeuden". Rumsfelden agintea gatazkatsua izan zen, tortura salaketak zirela eta Abu Ghraibeko tortura eta atxilotuen abusu eskandaluaren ondorioz^[4]. Rumsfeldek laguntza politikoa galdu zuen eta dimisioa eman zuen 2006ko amaieran. Bere erretiroko urteetan, autobiografia bat argitaratu zuen: Known and Unknown: A Memoir eta Rumsfeld's Rules: Leadership Lessons in Business, Politics, War, and Life. 2021eko ekainaren 29an hil zen, 88 urte zituela.^[5]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ (Ingelesez) «Donald H. Rumsfeld» history.defense.gov (Noiz kontsultatua: 2021-06-30).
↑ «Why War? - In Their Own Words - Who Said What When | Truth, War And Consquences | FRONTLINE | PBS» www.pbs.org (Noiz kontsultatua: 2021-06-30).
↑ (Ingelesez) Jackson, Brooks. (2005-09-26). «Anti-war Ad Says Bush, Cheney, Rumsfeld & Rice "Lied" About Iraq» FactCheck.org (Noiz kontsultatua: 2021-06-30).
↑ (Ingelesez) Shanker, Thom. (2005-02-04). «Rumsfeld Says He Offered to Quit» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2021-06-30).
↑ «Donald Rumsfeld Defentsa idazkari ohia zendu da» Berria 2021-06-30 (Noiz kontsultatua: 2021-07-01).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q184650
Multimedia: Donald Rumsfeld / Q184650

[1] (Ingelesez) «Donald H. Rumsfeld» history.defense.gov (Noiz kontsultatua: 2021-06-30).

[2] «Why War? - In Their Own Words - Who Said What When | Truth, War And Consquences | FRONTLINE | PBS» www.pbs.org (Noiz kontsultatua: 2021-06-30).

[3] (Ingelesez) Jackson, Brooks. (2005-09-26). «Anti-war Ad Says Bush, Cheney, Rumsfeld & Rice "Lied" About Iraq» FactCheck.org (Noiz kontsultatua: 2021-06-30).

[4] (Ingelesez) Shanker, Thom. (2005-02-04). «Rumsfeld Says He Offered to Quit» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2021-06-30).

[5] «Donald Rumsfeld Defentsa idazkari ohia zendu da» Berria 2021-06-30 (Noiz kontsultatua: 2021-07-01).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]