Trieste

Trieste
Italiako udalerria
Administrazioa
Estatua	Italia
Eskualdea	Friuli-Venezia-Julia
Probintzia	Triesteko probintzia
Posta kodea	34121, 34122, 34123, 34124, 34125, 34126, 34127, 34128, 34129, 34130, 34131, 34132, 34133, 34134, 34135, 34136, 34137, 34138, 34139, 34140, 34141, 34142, 34143, 34144, 34145, 34146, 34147, 34148, 34149, 34150, 34151
ISTAT kodea	032006
Geografia
Koordenatuak	45° 38′ 10″ N, 13° 48′ 15″ E
Trieste
Garaiera	2±1 metro m.
Eremua	85,11 km²
Demografia
Biztanleria	202.123 biztanle
Dentsitatea	2.374,84 bizt/km²
Bestelako informazioa
Katastro kodea	L424
Telefono aurrizkia	040
Sailkapen sismikoa	3 (Txikia)
Ordu-eremua	UTC+01:00
Webgune ofiziala

Trieste (Triest friulieraz) Italiako ipar-ekialdean dagoen hiria da, Friuli-Venezia Giulia eskualdeko hiriburua. Esloveniako mugaren ondoan dago. 2004an 207.069 biztanle zituen (2.479 biz./km2).

Inguru naturala

Itsaso Adriatikoaren kostaldean, izen bereko golkoan, kokaturik dagoen hiria.

Historia

K.a. II. mendean Tergeste izena hartu zuen Erromatar Inperioaren garaian. Erromatarren kolonia izan zen K.a. 177. urtetik aurrera. K. a. 33. urtean Augusto enperadoreak portua eraikitzeko agindua eman zuen. Erromako Inperioa deuseztatu zenean Istriako eskualdean geratu zen. 788. urte arte Bizantzioren kontrolpean egon zen. 1202. urtean veneziarrek konkistatu zuten. 1382. urtean Leopoldo III.a Habsburgokoaren mende geratu zen, eta Germaniako Erromatar Inperio Santuaren barnean gero. 1719. urtean merkataritza askerako portu egin zuten, Austria-Hungariako Inperioko Portu frankoa. Inperioak Mediterraneorako zuen irteera nagusi bilakatu zen (156.000 biztanle zituen ordurako). XX. mendearen hasieran italiarrak ziren biztanleen bi heren, eta esloviarrak eta kroaziarrak gainerakoak. 1918. urtean Italiak inbaditu ondoren hasi zen portuko merkataritza jardueraren gainbehera. 1943. urtean alemaniarrek okupatu zuten eta, Bigarren Mundu Gerra amaitu zenean, lurraldea banatzeko hitzarmena sinatu zuten Jugoslaviak eta Italiak.

Klima

Datu klimatikoak (Trieste Barcola)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	16.6	21.2	23.9	29.3	32.2	36.2	37.2	37.0	34.4	30.8	24.4	18.0	37.2
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	7.6	9.0	12.2	16.5	21.6	25.0	27.9	27.7	23.3	17.8	12.3	8.8	17.5
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-9.3	-14.6	-6.4	1.2	3.8	8.1	10.3	11.0	7.0	3.6	-1.5	-7.9	-14.6
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	3.8	4.3	6.6	10.0	14.5	17.8	20.3	20.4	16.8	12.7	8.1	4.0	11.6
Pilatutako prezipitazioa (mm)	58.0	56.9	63.4	82.8	84.2	100.4	62.1	84.5	103.4	111.4	107.4	88.5	1003
Prezipitazio egunak (≥ 1.0 mm)	7.8	6.2	7.8	8.5	8.7	9.3	6.5	7.3	7.1	7.9	9.1	8.4	94.6
Eguzki orduak	96.1	118.7	142.6	177	226.3	243	288.3	260.4	210	167.4	99	83.7	2112.5
Hezetasuna (%)	67	64	62	64	64	65	62	62	66	68	67	68	65.5
Iturria: Servizio Meteorologico dell'Aeronautica Militare, data 1951-2011

Ekonomia

Merkataritza (iharduera handiko portua da; 26.304.000 tona 1983. urtean) eta industria (ontziolak, petrolio findegiak, kimika industria, altzairugintza, metalurgia, janari industria, papergintza, ehungintza) dira ekonomia jarduera nagusiak.

Ondasun nabarmenak

Garai askotako monumentuak kontserbatu ditu. Aipagarriak dira erromatarren garaiko anfiteatro eta atearen hondakinak, XI-XIV. mendeetako San Giusto katedrala, 1343. urteko kanpandorrea, XV-XVI. mendeetako gaztelua eta XVIII-XIX. mendeetako etxe eta jauregi barroko eta neoklasiko ugariak.

Biografiak

• James Joyce idazlea bertan bizi izan zen.

Kirolak

• US Triestina Calcio, futbol taldea.

Iruditegia

• 

  Miramare gaztelua

• 

  Kanala

• 

  San Giusto katedrala

• 

  Udaletxea

• 

  Panorama

Kanpo loturak

• Hiriko webgune ofiziala
• Tourist guide
• Trieste - Argazki gida - (Italian) (pdf)

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Trieste