Gai Kimikoen Konbentzioa (1990)

Gai Kimikoen Konbentzioa
Mota	International Labour Organization Convention (en)
Data	1990
Indarrean sartze	1993ko azaroaren 4a
Nongo eskumenen mende	Norvegia

Gai Kimikoen Konbentzioa 1990eko hitzarmen bat da, Nazioarteko Lan Erakundeak bultzatua.

Edukia

Konbentzio hau Genevan sortu zen, Nazioarteko Lan Erakundearen (NLE) 77. bilkura aldian, 1990eko ekainaren 6an. Hitzarmenak garrantzi handia ematen dio ingurumena gai kimikoetatik babesteari, bai herritar guztientzat, oro har, bai langileentzat, bereziki. Gogoan hartzen ditu, horretarako, NLEk berak 1964tik 1986ra bitarte bultzatutako beste zazpi konbentzio edo gomendio, lan baldintzei lotutakoak (laneko istripuak, erregaiekin lan egitea, lanean sortutako minbiziak, airearen kalitatea eta zarata, laneko segurtasuna eta osasuna, laneko medikuntza, eta asbestoa). Orobat, langileei argi eta garbi jakinarazi behar zaie produktu kimikoak erabiltzen dituztenean, eta horren ondorioz sor litezkeen laneko gaixotasunak eta istripuak izateko aukera murriztu behar da.

Esparrua eta definizioak

Lehenengo bi artikuluek konbentzio honetan erabili beharreko terminoen definizioak eta aplikazio eremu edo esparruak jorratzen dituzte.

1. artikulua

Nazioarteko Lan Erakundearen logoa.

Hitzarmen hau aplikatu behar zaie gai kimikoak erabiltzen diren ekonomiaren adar guztiei. Arriskuak eta aplikatu beharreko babes neurriak ebaluatu ondoren, kide baten agintaritza eskudunak erakunde bat salbuetsi ahal izango du hitzarmenaren aplikaziotik, arazo bereziak antzematen badira, babes nahikoa ematen bada edo informazio konfidentziala babesteko hartutako neurriek ez badute arriskuan jartzen langileen segurtasuna. Hitzarmen hau ez zaie aplikatuko langileak gai kimiko arriskutsuen mende jartzen ez dituzten artikuluei. Ez zaie erakundeei ―hau da, industria ez direnei― aplikatuko, baina bai erakundeetatik eratorritako gai kimikoei.

2. artikulua

Gai kimiko terminoa elementu natural edo sintetiko eta konposatu gisa definitzen da hitzarmen honetarako.Substantzia kimiko arriskutsutzat hartzen da 6. artikuluaren arabera arriskutsu gisa sailkatutako gai kimiko oro, edo arriskutsua dela adierazten duen informazioa duena.Lanean gai kimikoak erabiltzea da langileak gai kimikoen eraginpean jartzea ekoizpenean, manipulazioan, biltegiratzean edo garraiatzean. Gainera, terminoaren barruan sartzen dira hondakin kimikoak tratatzea, emaitza kimikoak askatzea eta gai kimikoetarako ekipo nahiz edukiontziak mantendu, konpondu eta garbitzea.Jarduera ekonomikoaren adarrak dira adar ekonomiko guztiak, zerbitzu publikoak barne.Artikulu terminoak adierazten du forma edo patroi jakin bat duen objektu bat, manufakturatzen denean edo berez horrela denean, eta haren erabilera forma edo patroi horren mende dagonean, erabat edo hein batean.Langileen ordezkariak dira legeria edo praktika nazionalak onartutako pertsonak, Langileen Ordezkariei buruzko 1971ko Hitzarmenari jarraiki.

Xedapen orokorrak

Industria kimiko baten biltegia, Malaysian.

3. artikulua

Enpresaburuen eta langileen erakunde adierazgarrienei galdetu behar zaie aplikatu beharreko neurriei buruz.

4. artikulua

Kide bakoitzak lantokietan gai kimikoak erabiltzeko segurtasun politika koherente bat formulatu, aplikatu eta aldian aldian berrikusi behar du.

5. artikulua

Baimena ematen zaio agintaritza eskudunari gai kimiko arriskutsu jakin batzuk erabiltzea debekatzeko, segurtasun arrazoiengatik, edo aldez aurreko baimen bat ezartzeko, erabili ahal izan aurretik

Sailkapena eta babes neurriak

Konbentzioaren 6. artikulutik 9.era artekoetan, gai kimiko guztien sailkapena, hornidura, segurtasun neurri eta Nazio Batuen gomendioak jasotzen dira. Neurriak segurtasun datuen fitxa egokituetan erregistratzen dira.

6. artikulua

Agintaritza eskudunak edo hark baimendu nahiz onartutako erakunde batek gai kimiko guztiak sailkatzeko sistemak ezarri behar ditu.Konposatuen propietate arriskutsuak banakako osagaien arriskugarritasunaren arabera zehaztu ahal izango dira.Nazio Batuen gomendioak kontuan har daitezke salgai arriskutsuen garraioan.Sailkapen sistemak eta horien aplikazioa pixkanaka zabaltzen ari dira.

7. artikulua

Gai kimiko guztiak etiketatu behar dira. Produktu kimiko arriskutsuak bereziki markatu beharko dira. Marka horiek agintari eskudunak berak eginen ditu edo agintari eskudunak markatzeko baimena emanen du. Salgai arriskutsuak garraiatzean, kontuan hartu behar dira Nazio Batuen gomendioak.

8. artikulua

Enpresaburuek gai kimiko arriskutsuen arrisku, hornitzaile, segurtasun neurri eta larrialdi prozedurei buruzko informazioa duten datu fitxak eduki behar dituzte.Datu fitxak agintari eskudunek edo onartutako erakundeek ezarritako irizpideen mende daude.

Fitxetan erabiltzen diren izenak bat egin behar du etiketaren izenarekin.

9. artikulua

Gai kimikoen hornitzaile guztiek zaindu beharko dute produktu kimikoak 6. artikuluaren arabera sailkatzen direla, 7. artikuluaren arabera etiketatuta, eta segurtasun datuen fitxak 8. artikuluaren arabera ematen direla.Gai kimikoen gaineko osasun eta segurtasun informazio berria izan ahala, gai kimiko arriskutsuen hornitzaileak ziurtatu behar du etiketa eta segurtasun datuen fitxa eguneratuak ematen direla, Estatuko legeriari jarraiki.6. artikuluan oraindik sailkatu gabeko gai kimikoen hornitzaileek produktu kimikoari buruzko informazioa bildu behar dute, arriskutsua den ebaluatzeko.

Enpresaburuen erantzukizunak

Gai kimikoekin lan egiteko babes maskarak (2014).

Konbentzioaren 10. artikulutik 16.era bitartekoetan esaten da enpresaburuak informazio eman behar diela langileei, lantokian gai kimikoak erabiltzeak izan ditzakeen arriskuez. Enpresaburuek eta langileek elkarrekin lan egin behar dute segurtasuna bermatzeko.

10. artikulua

Enpresaburuek bermatu beharko dute gai kimiko guztiak 7. artikuluari jarraikiz etiketatuta daudela, eta langileek zein haien ordezkariek datu kimikoen fitxak dituztela, 8. artikuluari jarraikiz.Enpresaburuek 7. artikuluaren arabera etiketatuta ez dauden produktu kimikoak jasotzen badituzte, edo 8. artikuluaren arabera segurtasun datuen fitxak ematen ez zaizkien produktu kimikoak jasotzen badituzte, hornitzaileagandik edo beste iturri eskuragarrietatik informazioa bildu behar dute. Lortu arte, produktu kimikoak ez dira erabili behar.Enpresaburua arduratu behar da erabilitako produktu kimikoak 6. artikuluaren arabera sailkatu direla, 9. artikuluaren arabera identifikatuak, 7. artikuluaren arabera etiketatuak, eta beharrezko neurri guztiak hartu direla.Enpresaburuek lantokian erabiltzen diren gai kimiko arriskutsu guztien erregistroa eduki behar dute, segurtasun kimikoko datuen fitxei erreferentzia gurutzatuak eginez eta langile guztien eskura jarrita.

11. artikulua

Enpresaburuak behar adina informazio eman behar die langileei, gai kimikoak transferitzen direnean izan beharreko segurtasun neurriez eta produktu kimikoen identitateaz.

12. artikulua

Enpresaburuek ziurtatu behar dute langileak ez daudela gai kimiko arriskugarrien eraginpean baimendutakoa baino denbora luzeagoan; langileek produktu kimiko arriskutsuekiko duten esposizioa ebaluatu behar dute, segurtasuna eta osasuna babesteko produktu kimiko arriskutsuekiko lana gainbegiratu eta erregistratu behar dute, eta erregistroak egiten direla zaindu behar dute.

13. artikulua

Enpresaburuak lanean gai kimikoak erabiltzeak dakartzan arriskuak ebaluatu behar ditu eta langileak babestu behar ditu, neurri egokiak hartuz.Enpresaburuek mugatu egin behar dute langileek produktu kimikoekiko duten esposizioa, osasuna eta segurtasuna babesteko, lehen laguntzak emateko eta larrialdi egoeretarako xedapenak emateko.

14. artikulua

Gai kimiko arriskugarriak eta haien hondakinak dituzten edukiontzi hustuak segurtasun, osasun eta ingurumenerako arriskua murrizteko moduan tratatu dira.

15. artikulua

Lantokian dituzten arriskuen eta etiketa kimikoen nahiz segurtasun datuen fitxen berri eman behar diete enpresaburuek langileei.Laneko jarraibideetarako segurtasun datuen fitxak erabili behar dituzte, eta langileei etengabeko prestakuntza eman erabilera kimikoari buruz.

16. artikulua

Enpresaburuek eta langileek elkarrekin lan egin behar dute lantokian gai kimikoak erabiltzeko segurtasunari dagokionez.

Langileen betebeharrak

Konbentzioaren 17. artikulua enpresaburuen eta langileen arteko lankidetzari buruzkoa da, laneko arriskuak murrizteko.

17. artikulua

Langileek enpresaburuekin lankidetza estuan lan egin behar dute eta lanean gai kimikoak erabiltzeko prozedura guztiei jarraituko diete segurtasuna bermatzeko.Langileek arrazoizko neurri guztiak hartu behar dituzte gai kimikoak erabiltzeko arriskua gutxitzeko.

Langileen eta haien ordezkarien eskubideak

Konbentzioaren 18. artikuluak eskubidea ematen die langileei osasun arrazoiengatik berehalako arriskuak saihesteko, zentzugabeko ondoriorik gabe.

18. artikulua

Langileek eskubidea dute gai kimikoekin lan egiteak dakartzan arriskuetatik urruntzeko, beren osasunerako edo segurtasunerako berehalako arriskua badago.Artikulu honetan xedatutakoaren arabera, arriskutik urruntzen diren langileak arrazoizko ondorioak izan behar dituzte.Ukitutako langileek eskubidea dute erabilitako produktu kimikoen propietateei eta identitateari, etiketei eta segurtasun datuen orriei buruzko informazioa jasotzeko.Lehiatzaile bati produktu kimiko baten identitatea zabaltzeak enpresaren jarduerari kalte egin badiezaioke, enpresaburuak, artikulu honen arabera eskatutako informazioa ematean, identitatea babestu ahal izango du 1. artikuluarekin bat etorriz.

Estatu esportatzaileen erantzukizuna

Konbentzioaren 19-27 bitarteko artikuluetan gai kimiko arriskutsuak esportatzen dituzten estatuen erantzukizunez eta kontrol ardurak zehazten dira. Konbentzio honen baliozkotasuna eta aplikazio eremua ere lantzen dira.

19. artikulua

Estatu kide esportatzaile batek laneko segurtasun eta osasun arrazoiengatik gai kimiko arriskutsu jakin batzuk edo guztiak erabiltzea debekatzen badu, horren berri eman behar zaie herrialde inportatzaile guztiei.

20. artikulua

Konbentzio honen berrespenak Lanaren Nazioarteko Bulegoko zuzendari nagusiari jakinarazi behar zaizkio, erregistra ditzan.

21. artikulua

Konbentzio hau loteslea izango da soilik zuzendari nagusiaren aurrean berretsia duten kideen kasuan.Konbentzioa indarrean jarriko da lehen bi kideren berrespena zuzendari nagusiaren aurrean erregistratu eta hamabi hilabetera.Ondoren, konbentzioak indarra hartuko du kide gehigarri bakoitzeko, berrespena egin eta hamabi hilabetera.

22. artikulua

Berretsitako kide batek konbentzioa indarrean jarri eta hamar urtera salatu ahalko du, zuzendari nagusiari bidalitako idatzi baten bidez. Salaketak ondorioak izanen ditu erregistratu eta urtebetera.Berretsitako kide orok, hamar urteko epe horretan salaketa eskubidea erabiltzen ez badu, beste hamar urte bukatutakoan baino ezin izango du salatu, aipatutako baldintzetan.

23. artikulua

Zuzendari nagusiak jakinarazitako kide guztien berrespen eta salaketa guztiak jaso behar ditu.Bigarren berrespeneko kideei jakinaraztean, zuzendari nagusiak konbentzioaren indarraldiaren data adierazi behar du.

24. artikulua

NLEren zuzendari nagusiak Nazio Batuen idazkari nagusiari igorri behar dizkio berrespen eta salaketa guztien datuak, Nazio Batuen Gutunaren 102. artikuluari jarraikiz inskribatzeko.

25. artikulua

NLEren Administrazio Kontseiluak, zehazten dituen uneetan, konbentzio honen aplikazioari buruzko txostena aurkeztuko du, eta berrikusi beharra aztertuko du.

26. artikulua

Biltzarrak konbentzio hau berraztertzen duen beste hitzarmen bat erabakitzen badu, hitzarmen berria berresteak, 22. artikulua deusetan galarazi gabe, konbentzioaren salaketa ekarriko du berehala.Hitzarmen berriak indarra hartzen duenean, konbentzio hau indarrik gabe geldituko du.Nolanahi ere, konbentzio honek indarra izanen du gaur egungo eran, konbentzioa berretsi baina berrikuspen hitzarmena berretsi ez duten kideentzat.

27. artikulua

Konbentzio honetako testuaren ingelesezko eta frantsesezko bertsioak dira, maila berean, benetakoak.

Berrespenak

2023ko urtarrila bitartean, 23 estatuk berretsi zuten konbentzioa.

Alemania	2007ko azaroaren 23a	Indarrean
Belgika	2017(e)ko ekainaren 14a	Indarrean
Boli Kosta	2019ko azaroaren 1a	Indarrean
Brasil	1996ko abenduaren 23a	Indarrean
Burkina Faso	1997ko irailaren 15a	Indarrean
Dominikar Errepublika	2006ko urtarrilaren 3a	Indarrean
Finlandia	2014ko urtarrilaren 21a	Indarrean
Hego Koreako Errepublika	2003ko apirilaren 11	Indarrean
Herbehereak	2017ko ekainaren 8a	Indarrean
Italia	2002ko uztailaren 3a	Indarrean
Kolonbia	1994ko irailaren 6a	Indarrean
Libano	2006ko apirilaren 26a	Indarrean
Luxenburgo	2008ko apirilaren 8a	Indarrean
Mexiko	1992ko irailaren 17a	Indarrean
Norvegia	1993ko azaroaren 26a	Indarrean
Polonia	2005eko maiatzaren 19a	Indarrean
Siriako Arabiar Errepublika	2006ko ekainaren 14a	Indarrean
Suedia	1992ko azaroaren 4a	Indarrean
Suitza	2022ko apirilaren 25a	Indarrean; 2023ko apirilaren 26az geroztik
Tanzaniako Errepublika Batua	1999ko martxoaren 15a	Indarrean
Txina	1995eko urtarrilaren 11	Indarrean
Zimbabwe	1998ko abuztuaren 27a	Indarrean
Zipre	2016ko abuztuaren 2a	Indarrean

Ikus, gainera

• Laneko segurtasun eta osasuna
• Laneko Segurtasun eta Osasunerako Europako Agentzia
• Laneko Segurtasun eta Osasunerako Euskal Agentzia

Kanpo estekak

• Safety in the use of chemicals at work - ILO

• Datuak: Q5090522