Jorge Giménez

Jorge Giménez
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Irun, 1956ko urtarrilaren 15a
Herrialdea	Gipuzkoa, Euskal Herria
Heriotza	2023ko abenduaren 20a (67 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzak	euskara gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	idazlea eta itzultzailea
Kidetza	Euskal Itzultzaile, Zuzentzaile eta Interpreteen Elkartea Euskadiko Ezkerra Euskal Iraultzarako Alderdia

Jorge Giménez Bech (Irun, Gipuzkoa, 1956ko urtarrilaren 15a - ibidem, 2023ko abenduaren 20a), euskal idazle, itzultzaile eta argitaratzaile bat izan zen. Alberdania argitaletxearen sortzaileetako bat izan zen, Euskal Editoreen Elkarteko lehendakari eta itzulpen askoren egile, bereziki euskaratik gaztelaniara.

Jatorria eta familia

Jorge Giménez Irunen jaio zen, 1956ko urtarrilaren 15ean. Aita José Giménez Mayoral (1915-1982), guardia zibila zen, Katalunian jaioa. Ibilgailuen nazioarteko asegurua (edo «gutun berdea») ematen zuen bulegoan lan egindakoa, Irunen bertan.1982an, ETAk erail zuen, Behobian egindako atentatu batean. Ama Celia Bech Vilaseca zuen, Katalunian jaioa. Jorgez gain, beste bi senide ziren, Joan Manuel eta Rosa Mari.

Mertxe Etxebesterekin ezkondu zen eta seme bakarra izan zuten, Oier. Hendaian (Lapurdi) zuten bizilekua.

Biografia

Irungo Udaleko euskara zerbitzuko ardura ukan zuen ia hamar urtez, 1984tik 1993ra. Ardura horren barruan, Plazara hiruhilekoaren kazetari lanetan aritu zen zazpi urtez, 1985eko maiatzetik aldizkariak azken zenbakia argitaratu zuen arte, 1992an.

Hedabideetan zenbait kolaborazio egin ostean (Euskadi Irratia, Diario Vasco) eta Lur Hiztegi Entziklopedikoko erredaktore lana batzuk eginda, 1993ko irailetik abendura Euskal Telebistak plazaratutako «Zeuk erabaki» saioko aurkezle izan zen eta Goenkale telesailerako elkarrizketagile (1994-1995).

1993an, Alberdania argitaletxea sortu zuen, Inazio Mujika Iraola idazle eta editorearekin batera.

1997an, Euskal Editoreen Elkarteko lehendakari izendatu zuten; kargu horretan jardun zuen hamalau urtez, 2013ra arte.

2013-2017 bitarte, Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzan ikerketa eta koordinaziorako zuzendari izan zen, Patxi Baztarrika sailburuorde zela (sailburua: Cristina Uriarte).

Aldi berean, 2013tik 2017ra, Eusko Jaurlaritzaren Euskararen Aholku Batzordeko idazkari izan zen. Garai hartakoak dira, besteak beste, Eta hemendik aurrera zer euskarari buruzko hausnarketa estrategikoa, Euskararen Adierazle Sistemaren (EAS) sorrera eta VI. Inkesta Soziolinguistikoa.

Jorge Giménez 2023ko abenduaren 20an hil zen Irunen, eritasun baten ondorioz, 67 urte zituela.

Editore

Alberdania argitaletxea sortu zuten literatura sorkuntza bultzatzeko eta adin guztietarako kalitatezko literatura eskaintzeko xedez. Lehen urte kementsu batzuen ostean, 2013ko krisi ekonomikoak eten bat egitera behartu zuen argitaletxea, liburuen merkatutik guztiz desagertu ez bazen ere, 2016ra arte. Handik aitzina, 2017an Jorge Giménezek hartu zituen bere esku argitaletxearen editore eta zuzendari eginkizunak. 2018an, 615 titulu zituen argitaletxeak katalogoan.

Idazle

Idazle gisa ezaguna ez bada ere, Bilboko Udalak ematen duen «Gabriel Aresti» ipuin lehiaketa irabazi zuen Jorge Giménezek 1995ean, euskarazko atalean, «Trenaren zain» lanarekin.

Itzultzaile

Zeregin profesionalen artean, itzulpengintzan nabarmendu zen batez ere Jorge Giménez, bereziki euskaratik gaztelaniara egindako literatura itzulpenengatik. Izan ere, Aingeru Epaltzaren, Hasier Etxeberriaren, Anjel Lertxundiren, Inazio Mujika Iraolaren, Garazi Goiaren, Jokin Muñozen, Joxean Sagastizabalen, Arantxa Iturberen eta Yurre Ugarteren lanak, besteak beste, itzuli zituen gaztelaniara. Literaturaz gain, Patxi Baztarrikaren entsegu bat itzuli zuen gaztelaniara.

Egindako itzulpenen artean, besteak beste, nabarmentzen dira Letargo (Bizia lo, Jokin Muñoz, 2005), Tiempo de cerezas (Gerezi denbora, Inazio Mujika Iraola, 2006), ¡Ay, madre! (Ai, ama!, Arantxa Iturbe, 2006), Felicidad perfecta (Zorion perfektua, Anjel Lertxundi, 2006), Línea de fuga (Ihes betea, Anjel Lertxundi, 2007), Las últimas sombras (Otto Pette, Anjel Lertxundi, 2007), eta Fuego de paja (Lasto sua, Aingeru Epaltza, 2008).

1999an Anjel Lertxundi idazlearekin batera egindako elkarrizketa batean, Jorge Giménezek bere itzulpengintzaren oinarri eta ikuspegi batzuk azaldu zituen. Besteak beste, hau adierazi zuen:

«

Beraz, erlatibizatu ere egingo nituzke nik idazle/itzultzaile kategoria horiek. Nik —apaltasun osoz esango dut— uste dut itzultzailea badela nolabait ere egile, ez egile soil, baina azken finean bere itzulpena egiterakoan lehen ez dagoen pieza literario berri bat sortu behar du nahitaez. Era berean, idazlea ere itzultzaile da ezinbestean, batez ere bi hizkuntzatan aise idazteko gai den idazlea.

»

39 urteko isiltasuna

Jorge Giménez Euskal Iraultzarako Alderdiaren, Euskadiko Ezkerraren eta Euskal Ezkerraren kide militante izan zen. 1982ko urriaren 9an, ETAk Jorgeren aita José Giménez Mayoral guardia zibileko kapitain erretiratua erail zuen tiroz, Behobian, autobusaren zain zegoela etxera itzultzeko.

Aitaren erailketari buruz jendaurrean ordura arte inoiz mintzatu gabe, 2021eko azaroaren 2an «Inoiz babestu behar ez zena» izenburuko gutun irekia argitaratu zuen hedabideetan. Besteak beste, «aitaren hiltzaile» sentitzera iritsi zela aitortzen zuen eta barkamena eskatzen zien ETAren biktimei:

«

(...) nik ere barkamena eskatu behar diet ETAren biktima guztiei. Ez dudalako exijitzen ahal zitzaidan kemenez ahotsa ozendu haien alde; ez dudalako behar bezain argi eta zintzoki hitza hartu indarkeria gauzatzen zutenek eta haren mistikatik edoskitzen zutenek eraikitako diskurtsoaren moralitaterik eza salatzeko.

»

Era berean, aitortzen zuen bere gutunaren eragile nagusia izan zela ezker abertzaleak 2021eko urriaren 18an plazaratutako adierazpena. Gutuna, orobat, sektore politiko horretako kideei zuzendua zegoen eta balioespen hau egiten zuen egileen asmoaz:

«

Garbi ikusi dudalako ez dagoela zuen buru-bihotzetan doluaren aztarnarik. Istripu bati hobekiago lotzen zaion arrazoibidea erabili duzuelako—«ez zen inoiz gertatu behar»—, zuen benetako erantzukizuna zintzotasun autokritikoaz aitortu ordez —«ez genuen inoiz halakorik egin/bideratu/ erraztu/babestu behar»—.

»

Geroago egindako elkarrizketa batean, aitortu zuen aitaren erailketak «errealitatetik kanporatu» zuela.

2022ko maiatzaren 17an, Gogoan - Por una memoria digna elkarteak antolatuta, elkarrizketa bat eskaini zuen Donostian, Sabin Zubiri ekintzaile eta sindikalistaren galderei erantzunez, «Lo que nunca debimos amparar. El final de un silencio» izenburuaz.

Itzulpenen zerrenda

Hauek dira Jorge Giménezek argitaratutako itzulpenak:

egilea	urtea	izenburua	itzulpen norabidea	jatorrizko titulua	ISBN
Lertxundi, Anjel	2023	Capitán Fracasa	eu–es	Kapitain Frakasa	ISBN 978-8491096719
Lertxundi, Anjel	2022	Sombras en el espejo	eu–es	Itzuliz usu begiak	ISBN 978-8498687118
Lertxundi, Anjel	2021	Última función	eu–es	Gilles de Rais	ISBN 978-8498686494
Ugarte, Yurre	2021	Fascinable	eu–es	Lilurabera	ISBN 978-8498686517
Lertxundi, Anjel	2018	Este muro de hielo	eu–es	Horma	ISBN 978-8491092827
Castro, Francisco	2018	Sinbad deitzen zidan	gl–eu	Chamádeme Simbad	ISBN 978-8498684216
Muñoz, Jokin	2014	Letargo	eu–es	Bizia lo	ISBN 978-8476818343
Atxaga, Bernardo; Mujika Iraola, Inazio; Saizarbitoria, Ramon; Zaldua, Iban; Muñoz, Jokin; Rodriguez, Eider; Montoia, Xabier; Iturbe, Arantxa; Jaio, Karmele; Cano, Harkaitz; Apalategi, Ur; Aingeru, Epaltza; Gabilondo, Joseba	2014	Nuestras guerras: relatos sobre los conflictos vascos [Antología]	eu–es	daturik ez	ISBN 978-8483812105
Lertxundi, Anjel	2013	El huésped de la noche	eu–es	Piztiaren izena	ISBN 978-8495589132
Lertxundi, Anjel	2012	Non omnis moriar	eu–es|en	Non omnis moriar	ISBN 978-8461593828
Arroitajauregi, Jone	2012	Literatura infantil y juvenil vasca actual: Un catálogo = Contemporary Basque Literature for Children and Young People: A Catalog	eu–es|en	Egungo euskal haur eta gazte literatura: katalogo bat	ISBN 978-8461623129
Lertxundi, Anjel	2011	Los trapos sucios	eu–es	Etxeko hautsa	ISBN 978-8498682915
Goia, Garazi	2011	Dos palabras	eu–es	Bi hitz	ISBN 978-8498682748
Lertxundi, Anjel	2010	Vida y otras dudas	eu–es	Eskarmentuaren paperak	ISBN 978-8498681925
Baztarrika, Patxi	2010	Babel o barbarie	eu–es	Babeli gorazarre	ISBN 978-8498680959
Lertxundi, Anjel	2009	Vete al infierno, cariño	eu–es	Zoaz infernura, laztana	ISBN 978-8498680645
Muñoz, Jokin	2008	El camino de la oca	eu–es	Antzararen bidea	ISBN 978-8498680454
Apaolaza, Uxue; Aristi, Pako; Borda, Itxaro; Cano, Harkaitz; Erro, Anjel; Jimenez, Edorta; Juaristi, Felipe; Landa, Mariasun; Lertxundi, Anjel; Rodriguez, Eider; Zaldua, Iban	2008	Leyendo: Once escritos literarios sobre la lectura [Antología]	eu–es	Irakurri: Hamaika idazki literario irakurtzeari buruz [Antologia]	ISBN 978-8493596439
Atxaga, Bernardo; Cano, Harkaitz; Cillero, Javi; Garzia Garmendia, Juan; Iturbe, Arantxa; Lertxundi, Anjel; Linazasoro, Karlos; Lizarralde, Pello; Montoia, Xabier; Mujika Iraola, Inazio; Oñederra, Lourdes; Rozas, Itziar; Sarrionandia, Joseba; Zaldua, Iban	2008	Pintxos: nuevos cuentos vascos [Antología]	eu–es	An anthology of Basque Short Stories	ISBN 978-8467231601
Lertxundi, Anjel	2007	Línea de fuga	eu–es	Ihes betea	ISBN 978-8496643901
Muñoz, Jokin	2007	Sin vosotros	eu–es	Joan zaretenean	ISBN 978-8496643956
Epaltza, Aingeru	2007	Fuego de paja	eu–es	Lasto sua	ISBN 978-8496643925
Lertxundi, Anjel	2006	Felicidad perfecta	eu–es	Zorion perfektua	ISBN 978-8496643109
Iturbe, Arantxa	2006	¡Ay, madre!	eu–es	Ai, ama!	ISBN 978-8496643079
Mujika Iraola, Inazio	2006	Tiempo de cerezas	eu–es	Gerezi denbora	ISBN 978-8496310643
Txiliku	2006	El tío Bin Floren	eu–es	Osaba Bin Floren	ISBN 978-8467354881
Iturbe, Arantxa	2005	Ya ni siquiera es tarde	eu–es	Lehenago zen berandu	ISBN 978-8496310513
Muñoz, Jokin	2005	Letargo	eu–es	Bizia lo	ISBN 978-8476818343
Atxaga, Bernardo; Cano, Harkaitz; Cillero, Javi; Garzia Garmendia, Juan; Iturbe, Arantxa; Lertxundi, Anjel; Linazasoro, Karlos; Lizarralde, Pello; Montoia, Xabier; Mujika Iraola, Inazio; Oñederra, Lourdes; Rozas, Itziar; Sarrionandia, Joseba; Zaldua, Iban	2005	Pintxos: nuevos cuentos vascos [Antología]	eu–es	An anthology of Basque Short Stories	ISBN 978-8496080560
Etxeberria Canales, Hasier	2002	Cinco escritores vascos: entrevistas de Hasier...	eu–es	Bost idazle	ISBN 978-8495589576
Lertxundi, Anjel	2001	El huésped de la noche	eu–es	Piztiaren izena	ISBN 978-8476817902
Lertxundi, Anjel (2001)	2001	Los días de la cera	eu–es	Argizariaren egunak	ISBN 978-8420442518
Lertxundi, Anjel	2001	Cuaderno de tierra firme	eu - es	Lehorreko koadernoa	ISBN 978-8420442204
Mitxelena, Koldo	2001	Koldo Mitxelena entre nosotros	eu–es	Koldo Mitxelena gure artean	ISBN 978-8495589286
Iturbe, Arantxa; Mitxelena, Jokin	2001	Yo lo hago sentado	eu–es	Nik eserita egiten dut, eta zer?	ISBN 978-8424660567
Lertxundi, Anjel	1998	Un final para Nora	eu–es	Azkenaz beste	ISBN 978-8420429946
Lertxundi, Anjel	1996	Las últimas sombras	eu–es	Otto Pette	ISBN 978-8496643345

Ikus, gainera

• Alberdania
• Inazio Mujika

Kanpo estekak

• Anjel Lertxundi: «Bizitza noiz eta nola den eder». Berria, 2024-01-07.
• Las prosas de Berbelitz - Anjel Lertxundi (Traducción de Jorge Giménez Bech). Senez aldizkaria, 2004.
• Lo que nunca debimos amparar. El final de un silencio. Bideoa, 2022-05-17

• Datuak: Q12260559
• Multimedia: Jorge Giménez Bech / Q12260559