Zikloi tropikal
| Eguraldia |
|---|
 |
|
Urtaroak |
Zikloi tropikala haize bortitzak eta euri ugariak duten eta behe-presio gune baten inguruan sortutako ekaitz sistema osatzen duen fenomeno meteorologikoa da, haize bortitzak, tornadoak, uholdezko euriak eta itsas handi zikloikoak sortzen dituztenak. Indarra eta kokapenaren arabera, zikloi tropikalak beheraldi tropikala, ekaitz tropikala, haizerauntsia[1] edo (urakana ere deitua) edo tifoia izenak ematen zaizkio. Izena egitura zikloiko eta jatorri tropikala izatetik datorkie.
Egitura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Zikloi tropikal guztiek begia izeneko nukleo beroa, begi inguruko hormak eta inguruan zenbait euri alboak dituzte. Kalteak azken horiek sortzen dituzte.
Kokapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Munduan zikloi tropikalak pairatzen dituzten zazpi eskualde nagusi daude:
- Ipar Ozeano Atlantikoa.
- Ekialdeko Ozeano Barea.
- Hegoaldeko Ozeano Barea.
- Mendebaldeko Ozeano Barea, non tifoiak gertatzen diren.
- Hego-ekialdeko Indiako ozeanoa.
- Ipar Indiako ozeanoa.
- Hego-ekialdeko Indiako ozeanoa.
Urtero laurogei zikloi tropikal inguru sortzen dira, gehienak ipar-mendebaldeko Ozeano Barean. Noizean behin, beste eskualdetan ere jazo dira: hego Ozeano Atlantikoan, Mediterranear itsasoan eta beste lekuetan.
Sorrera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Zikloi tropikal bat sortzeko, honako betebeharrak behar dira:
- Itsas azalaren tenperatura gutxienez 26,5 °C izatea.
- Hozketa arina gaindegian.
- Hezetasun handia.
- Zizailadura bertikal behea.
- Ekuatoretik 10 gradu baino ez.
- Aurretiko nahasmendu atmosferikoaren sistema.
Horrexegatik, Tropiko artean sortzen dira, Coriolis efektuari esker. Itsas azalaren tenperatura hori udaren bukaeran lortzen da. Zikloiak bereizteko, izenak jartzen zaizkie, nomenklatura eskema bat jarraituz.
Zikloi tropikalik ezagunenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Bhola zikloia
- Mitch urakana
- 1780ko urakan handia
- Nancy tifoia
- Iniki urakana
- Catarina zikloia
- Thelma ekaitz tropikala
- Katrina urakana
Eskualdeko izenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Eskualdeen arabera, zikloi tropikalek hainbat izen dituzte:
- Urakan, eskualde atlantikoan eta ipar-ekialdeko Ozeano Barean,
- Tifoi, ipar-mendebaldeko Ozeano Barean,
- Zikloi tropikal zakarra, hego-ekialdeko Ozeano Barean,
- Ekaitz zikloiko zakarra, iparraldeko Indiako ozeanoan,
- Zikloi tropikala, hego-ekialdeko Indiako ozeanoan eta hegoaldeko Ozeano Barean,
- Zikloi, hegoaldeko Ozeano Atlantikoan,
- Bagyo edo baguio, Filipinetan,
- Willy, Willy, Australian, eta
- Taino, Haitin.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Behe-presioko perturbazio bortitza, kilometro askotara hedatzen da eta 118 km/h abiadura hartzen duten haizeak eragiten ditu. Euskalmeten definizioa
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- (Ingelesez) AEBetako agentziaren webgunea.
- (Ingelesez) (Japonieraz) Japoniako gobernuaren webgunea.
- (Ingelesez) NASAren webgunea.
- Urakanaren definizioa Euskalmeten
- Zikloiaren definizioa Euskalmeten
Datuak: Q8092
Multimedia: Tropical cyclones