Edukira joan

Agnès Varda

Wikipedia, Entziklopedia askea
Agnès Varda

(2019)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakArlette Varda
JaiotzaIxelles, 1928ko maiatzaren 30a
Herrialdea Frantzia
 Belgika
HeriotzaParisko 14. barrutia, 2019ko martxoaren 29a (90 urte)
Hobiratze lekuaMontparnasseko hilerria
Heriotza modua: bularreko minbizia
Familia
Ezkontidea(k)Jacques Demy  (1962 -  1990eko urriaren 27a)
Seme-alabak
Familia
Hezkuntza
HeziketaÉcole du Louvre
Hizkuntzakfrantsesa
Jarduerak
Jarduerakargazkilaria, gidoilaria, dokumentalista, artista plastikoa, film-zuzendaria, artista bisuala, unibertsitateko irakaslea, argazki-zuzendaria, zinema ekoizlea, film-muntatzailea, aktorea, aktibista, errealizadorea eta editorea
Altuera1,52 metro
Enplegatzailea(k)European Graduate School (en) Itzuli
Jasotako sariak
InfluentziakJacques Demy
KidetzaRoyal Academy of Science, Letters and Fine Arts of Belgium (en) Itzuli
Mugimenduaarte feminista
Nouvelle Vaguea
cine-tamaris.com…
IMDB: nm0889513 Allocine: 2492 Allmovie: p115169
Musicbrainz: 2340d060-012d-4f96-852c-a498d489849d Discogs: 830706 Edit the value on Wikidata

Arlette Varda, artistikoki Agnès Varda (Ixelles, Frantzia, 1928ko maiatzaren 30a – Paris, 2019ko martxoaren 29a) frantziar argazkilaria, zinemagilea, aktorea, gidoilaria eta artista plastikoa izan zen.[1] Nouvelle vague mugimenduko kidea, 2002an Frantses Akademiak René-Clair saria eman zion. 2017an Donostia Saria eman zioten 65. Donostiako Zinemaldian.

Belgikako zinema zuzendaria, La Pointe courte (1955), Cléo de 5 à 7 (1962), Ulysse (1984), Sans toit ni loi (1985), Jacquot de Nplagantes (1991), Les vislagland Les Eulaglans (2000) eta beste hainbat filmek XX. mendean egindako zinemaren aitzindarietako bat izan zen.

Bere filmen, dokumentalen eta bideo-instalazioen bidez, errepresentazio errealista, iruzkin soziala, bilaketa poetikoa eta ikus-entzunezko esperimentazioa eta hitzak nahasten dituen begirada bat osatu zuen.[2] Bere lanaren ezaugarriak hauexek izan dira: errealitate sozialaren erregistroa, irudiekin egindako joko esperimentala, eta hainbat gairi buruzko gogoeta etengabea, hala nola memoria pertsonalaren eta historiaren (oroitzapenak, ahanztura, familia, gerra) arteko harremana, eta fikzioak, egiak, zoriak, jokoak eta sormenak hautaketan, komisariotzan, muntaketan eta ikus-entzunezko eta zinemako produkzioan duten zeregina.[3]

Urrezko Lehoia eta Veneziako Zinemaldiko saria jaso zituen. Sari hori 1985ean eman zioten, Sans toit ni loi (Aterperik eta legerik gabe) filmariekin. 2009an, Las playas de Agnès ikus-entzunezko autobiografiagatik, Frantziako Akademiaren Cesar saria eta René Clair saria jaso zituen. 2017an Ohorezko Oscar bat jaso zuen bere bizitza eta lanarengatik.[4][5]

Aitzindaritzat jotzen dute zinema zuzendaritza emakumeei zabaltzen. «Zinema ikasteko iradoki nien emakumeei. Esan nien:

"Atera zaitezte sukaldeetatik, zuen etxeetatik, lortu filmak egiteko tresnak"».[6][7][8]

Besteak beste, Chris Marker, Marguerite Duras, Alain Robbe-Grillet, Jean Cayrol eta Henri Colpi artisten lanarekin lotu da bere lana, «nouveau roman» korronte literarioari lotutako taldea, politikoki ezkerrean kokatutakoa.

Bizitza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Agnès Varda Ixellesen jaio zen, Brusela hiriburuko eskualdean, Belgikan, eta Arlette Varda izendatu zuten. Aita Asia Txikiko errefuxiatu greziar familia batekoa zen, eta ama, berriz, frantziarra. Artearen Historia ikasi zuen École du Louvren, Parisko Herri Antzoki Nazionalaren (Théâtre National Populaire, TNP) argazkilari ofizial jardun aurretik.

eta estilo filmikoa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

La Pointe Courte auzoko Sète hiri arrantzale frantziarrean filmatzen egun batzuk eman ondoren, bisitatzea eragozten zion gaixotasun terminal bat zuen lagun batentzat, Vardak bere lehen filma egitea erabaki zuen, La Pointe Courte (1954) izendatu zuena. Bertan, bikote baten harreman iheskorra erregistratu zuen, arrantzale batena eta paristar batena, hiri txikiaren egunerokotasunaren erdian, hainbat espaziotan zehar mugitzen zena. Erregistro dokumentalaren eta fikzioaren artean, filma Frantziako «Nouvelle vague»-ren aitzindari estilistikoetako bat da. Alain Resnaisek muntatu zuen, eta, bere garaian, kritikak Roberto Rosellini zuzendari italiarraren estiloarekin lotu zuen.[9][10]

Vardaren eskuetako aztarnak eta sinadura, Cannesen.

Bere film laburrek eta bere bigarren filmak, Cleo de 5 a 7 (1961), Frantziako Olatu Berriaren imintzioa adierazten dute.[11]

Bere obraren bigarren fasea 68ko maiatzetik aurrera kokatzen da, garaiko izpiritu baikorraren kritikaren arabera kutsatua. La felicidad (1965), Las criaturas (1966) eta Lion's Love (1969) lanek gizarte burgesaren zurruntasuna zalantzan jartzen zuten. Black Panthers (1968), Daguerréotypes (1975), Murs, murs (1980), Jane B. par Agnès V. (1987), Cinévardaphoto (2004), Los espigadores y la espigadora (2000) generoaren maistralan txikiak eta denboraren joanaren lekukotasunak hartzen ditu aintzat kritikak.[12]

Una canta, otra no (1977) lanean garai hartako borroka feminista frantziarrak aurkezteu zituen, eta Jacquot de Nantes (1991), Les Demoiselles ont eu 25 ans (1993) eta L'Univers de Jacques Demy (1995) filmetan, berriz, Varda Jacques Demy bikotekidearen kontakizunak eta historia kontatu zituen.[13]

2017an, JR artistarekin batera egindako Caras y lugares filma aurkeztu zuen, non dokumentalaren, jokoaren eta bere zinemaren esplorazio sozialaren arteko intersekzio hori planteatzen duen berriro. Filma crowdfunding baten bidez finantzatu zen, baita bere alabaren eta Cartier Fundazioaren laguntzarekin ere. Alabak finantzaketa bilatu zuen MoMAn, eta honek kopia bat erosi zuen bere artxibo funtserako, filmaketa hasi baino lehen.[14]

2019an Varda por Agnès aurkeztu zen, zuzendari gisa izandako esperientzia islatzen zuen dokumentala, berak «zinemako idazketa» deitzen zuenaren ikuspegi pertsonala eskainiz, Parisko Rue Daguerretik Los Angelesera eta Pekinera bidaiatuz.[15]

Bizitza pertsonala

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Varda bi aldiz ezkondu zen, lehenik eta behin Antoine Boursellier aktore eta antzerki eta opera zuzendariarekin, eta harekin alaba bat izan zuen 1958an: Rosalie Varda, jantzien sortzailea eta zuzendari artistikoa. 1962an, Jacques Demy zinema-zuzendariarekin ezkondu zen, eta harekin egon zen 1990ean hil zen arte. 1972an, Mathieu Demy aktoreak seme bat izan zuen. 2019ko martxoaren 29an, Varda 90 urte zituela hil zen minbiziaren ondorioz.[16]

Film luzeak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Dokumentalak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • 2002: Deux Ans après
  • 2004: Ydessa, les ours et etc.
  • 2004: Cinévardaphoto
  • 2005: Quelques veuves de Noirmoutier
  • 2005: La Rue Daguerre en 2005
  • 2008: Les Plages d'Agnès

Sariak eta aintzatespenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Veneziako Nazioarteko Zinemaldia

Urtea Kategoria Filma Emaitza
1985 León de Oro Sin techo ni ley style="background: #ddffdd" |Irabazlea
Berlingo Nazioarteko Zinemaldia
Urtea Kategoria Filma Emaitza
1965 Oso de Plata. Premio extraordinario del jurado La felicidad style="background: #ddffdd" |Irabazlea
Donostiako Nazioarteko Zinemaldia
Urtea Kategoria Filma Emaitza
2017 Premio Donostia style="background: #ddffdd" |Irabazlea
Cannesko Nazioarteko Zinemaldia
Urtea Kategoria Filma Emaitza
2017 Premio Ojo Dorado Faces Places style="background: #ddffdd" |Irabazlea
  • Ohorezko Legioko ofizial handia
  • Merituaren Ordena Nazionalaren Gurutze Handia
  • Honorary Doctor, University of Liège
  • 1964, Louis Delluc saria
  • 1984, Film labur dokumental onenaren César saria
  • 1986, Los Angelesko Zinema Kritikarien Elkartearen Saria atzerriko film onenari
  • 2000, European Film Award for Best Documentary
  • 2001, Konrad Wolf Prize
  • 2001, Honorary César
  • 2001, National Society of Film Critics Award for Best Non-Fiction Film
  • 2002, Prix René-Clair
  • 2009, César Award for Best Documentary Film
  • 2009, National Society of Film Critics Award for Best Non-Fiction Film
  • 2009, Commandeur de la Légion d'Honneur.[17]
  • 2010, Las Playas de Agnès 4+1 Zinemaldia publikoaren saria.[18]
  • 2010, Carrosse d'or
  • 2011, Las Playas de Agnès Argentinako Kronikari Zinematografikoen Elkartearen Saria. Zilarrezko Condor Saria Atzerriko Film Onenari.
  • 2014, Ohorezko Leopardoa
  • 2014an, Europako Zinema Akademiaren saria (European Lifetime Award)[19]
  • 2015, Palme d'honneur (fr)
  • 2016, Max Beckmann saria
  • 2017, Ohorezko Oscarra.[20]

Argitalpenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • 1961, La Côte d'Azur, d'azur, d'azur, collection lieu dit, Les Reditions du Temps.
  • 2005, Varda par Agnès, Cahiers du Cinéma-ren edizioa, Paris, 1994, berredizioa(ISBN 2-86642-440-9).
  • 1990, Sara Cortellazzo eta Michele Marangi, Agnès Varda, Edizioni di Torino.
  • 1995, Bernard Bastide, Les Cent et une nuits, chronique d'un tournage, Pierre Bordas et fils.
  • 1996, Sandy Flitterman-Lewis, To Desire Differently: Feminism and the French Cinema, Columbia University Press.
  • 1998, Alison Smith, Agnès Varda, Manchester University Press
  • 2019, Imma Merino, Agnès Varda. Errealitate eta ametsen ispilatzaile, Donostia Kultura eta Euskadiko Filmategia[21]
  • 2024, Juan Laborda Barceló, Emakume gidariak. Agnès Vardaren zinema. Sílex argitaletxea[22]

Iruditegia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Agnès Varda 2010ean.
    Agnès Varda 2010ean.
  • Agnès Vardaren etxea, Parisko Rue Daguerren.
    Agnès Vardaren etxea, Parisko Rue Daguerren.

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Mullor, Por Mireia. (2021-03-29). «Agnès Varda, la cineasta incorruptible» Fotogramas.
  2. ↑ SA, Baigorri Argitaletxea. (2019-03-29). «Agnès Varda, la pequeña gran dama de la Nouvelle Vague» GARA.
  3. ↑ Tribuna Feminista. (29 de marzo de 2019). Fallece la cineasta Agnès Varda. .
  4. ↑ «Fallece la cineasta francesa Agnès Varda, figura de la «Nouvelle Vague»» www.efe.com.
  5. ↑ El País. Muere a los 90 años Agnès Varda, directora mítica de la Nouvelle Vague. España.
  6. ↑ Agnès Varda: «Me he pasado la vida buscando dinero, pero he conseguido que mi cine sea libre». .
  7. ↑ EFE. «La Berlinale homenajea a Agnès Varda, feminista, sabia y generosa» eldiario.es.
  8. ↑ Igualdad. «Agnès «Primera» Varda, la cineasta pionera por naturaleza» eldiario.es.
  9. ↑ La Pointe Courte, reseñada en Filmin. .
  10. ↑ Pinilla, Sergio F.. «El universo de Agnès Varda» www.cineparaleer.com.
  11. ↑ Pinilla, Sergio F.. «El universo de Agnès Varda» www.cineparaleer.com.
  12. ↑ Pinilla, Sergio F.. «El universo de Agnès Varda» www.cineparaleer.com.
  13. ↑ Pinilla, Sergio F.. «El universo de Agnès Varda» www.cineparaleer.com.
  14. ↑ Agnès Varda: «Me he pasado la vida buscando dinero, pero he conseguido que mi cine sea libre». .
  15. ↑ Varda by Agnès. .
  16. ↑ Vicente, Álex. (2019-03-30). Muere a los 90 años Agnès Varda, directora mítica de la Nouvelle Vague. ISSN 1134-6582..
  17. ↑ Légion d'honneur : plusieurs proches de Sarkozy promus. 12 de abril de 2009 ISSN 1950-6244..
  18. ↑ http://www.festival4mas1.com
  19. ↑ «Archive - European Film Awards» europeanfilmawards.eu.
  20. ↑ Premios Oscar 2018: Donald Sutherland y Agnès Varda recibieron estatuillas honoríficas. .
  21. ↑ «La obra vitalista y observadora de Agnès Varda, en un libro» El Diario Vasco 2019-05-29.
  22. ↑ Rodríguez, Hilario J.. (2024-05-14). «Agnès Varda: Agárrense que vienen curvas» Zenda.

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Agnès_Varda&oldid=9956785"(e)tik eskuratuta