Izaskun Arrue
| Izaskun Arrue | |
|---|---|
.jpg) | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Arribe, 1927ko abuztuaren 28a |
| Herrialdea |  Nafarroa Garaia, Euskal Herria |
| Heriotza | Gasteiz, 2016ko azaroaren 10a (89 urte) |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | euskara gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | irakaslea eta erizaina |
Izaskun Arrue Goikoetxea (Arribe, Nafarroa Garaia, 1927ko abuztuaren 28a - Gasteiz, Araba, 2016ko azaroaren 10a) irakaslea eta erizaina izan zen. Arabako ikastoletako lehenengo andereñotzat jotzen da. Gerraondoko Gasteizko giroan lehenengo ikastolaren sortzailetariko bat izan zen, Olabide ikastolarena alegia.[1]
Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Nafarroa Garaiko ipar-mendebaldean, Arriben jaioa, Izaskun Arruek Donostian Irakasletza eta Erizaintza ikasi zituen. Ondoren, Lezaetan (Arribetik kilometro gutxira) aritu zen lanean, maistra eta erizain.[2]
1959ko azaroan ezkondu zen. Senarra Gasteizen ari zen lanean. Hala, bada, 1960ean, ikasturtea amaitzean, Arrue ere Gasteiza joan zen bizitzera. Han, San Prudentzio Arte eta Lanbide eskolan lanean aritu zen.
1963an Gasteizko guraso talde bat, erbestean zegoen Andoni Karmelo Urrestarazu "Umandi"ren ikasleak izanak, euskal irakasle bat ari zen bilatzen beren seme-alabeei euskaraz irakasteko. Izaskun Arruek aukera onartu zuen, eta aurretik Donostiara joan zen, han Karmele Esnalekin metodologia ikasteko. Horrela, 1963ko abenduaren 4an hasi zen haur talde batekin lanean. Eskola bere etxean sortu zuen, Zerkabarren kaleko 9. zenbakian, 4. solairuan. Horretarako, nahiz eta etxe txikia izan, ikasgelatzat gela handiena moldatu zuen; hasiera hartan, 13 ume ziren, lurrean bata bestearen ondoan eserita.[2] Urtez urte, ikasle taldea handituz joan zen. Eskola berriak, frankisten aurrean, Estibalizko santutegiaren babesa izan zuen, batez ere Ixidro Bastarrikaren laguntzaz.
Baina haur taldea handia zen eta beste lokal bat behar zuen; orduan, Afrikan zebilen moja batek txalet txiki bat alokairuan eskaini zien. Horrela, 1967an, Estibalitz hiribidera eraman zuten ikastola. 1969an, legea zela eta, eskolari izena jarri behar izan zioten; ikastola hitza aipatu gabe, jakina. Izen berria Colegio Padre Raimundo Olabide izan zen, gaur egun Olabide ikastola izenez ezaguna. Dena dela, txalet hori ere txiki gelditu zitzaien, eta ondoko beste txalet batzuk hasi ziren hartzen. Sei urtez egon zen han ikastola.
1973an, gurasoek Lasarteko eraikuntza sortu zuten. Ondoren, euskararen batasunaren inguruko eztabaida sortu zen; eta Izaskun Arruek, euskara batuaren proposamenarekin ados ez eta, irakaskuntza utzi zuen.[3]
Ikastola utzi ondoren, hamasei urtez erizain aritu zen Izaskun Arrue Gasteizen, Abetxuku auzoko osasun-etxean, erretreta hartu arte. Ez zuen euskarazko irakaskuntza alboratu; eta, erizain lana amaitzen zuenean, besteak beste Irakasle Eskolan, Seminarioan, Peritu eskolan, Samaniego eskolan zein Udaberria euskaltegian jarduten zen.[3]
Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 2009 Durangoko azokako Argizaiola saria jaso zuen, Euskal Herriko andereñoak ordezkatuz.
- 2013 Ikastolaren ibilbidearen 50. urteurrena, 1963ko abenduaren 4an hasi zena, 14 haurrekin, Izaskun Arrue andereñoaren eskutik.[4]
- 2018 Gasteizko Udalak eta Arabako Aldundiak Izaskun Arrueren urratsen atzetik liburua argitaratu dute, Miel A. Elustondok idatzia.[5]
- 2022 Izaskun Arrue Kulturunea izango du izena Gasteiz Antzokiak.[6]
- 2023an Izaskun Arrue izeneko kulturgunea sortu zuten.[7][8][9]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Izaga Gonzalez, Xabier. (2019-01-17). ««Izaskun Arrueren urratsen atzetik», Miel A. Elustondok berreraikitako bide ezezaguna» GAUR8 (Noiz kontsultatua: 2020-03-30).
- ↑ a b «Izaskun Arrue, Arabako lehen andereñoa: "Aurreneko manamendua: Euskal Herrian, euskara"» Argia (Noiz kontsultatua: 2022-06-01).
- ↑ a b «Arrue, Izaskun - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2022-05-30).
- ↑ Press, Europa. (2013-11-27). «Ikastola Olabide de Vitoria homenajeará a su primera 'andereño', Izaskun Arrue, en su 50 aniversario» www.europapress.es (Noiz kontsultatua: 2022-05-30).
- ↑ «Izaskun Arrue andereñoari buruzko liburua idatzi du Miel A. Elustondok - Gasteiz» Alea.eus (Noiz kontsultatua: 2022-05-30).
- ↑ Izaskun Arrue Kulturunea izango du izena Gasteiz Antzokiak « Prentsa oharrak. (Noiz kontsultatua: 2022-05-30).
- ↑ «Izaskun Arrue Kulturgunea udaberrian loratuko da - Gasteiz» Alea.eus (Noiz kontsultatua: 2023-03-28).
- ↑ «Lazarraga Kultur Elkarteak kudeatuko du Izaskun Arrue Kulturgunea - Gasteiz» Alea.eus (Noiz kontsultatua: 2023-03-28).
- ↑ «Lazarragak bere gain hartu du Izaskun Arrue Kulturgunearen lema - Gasteiz» Alea.eus (Noiz kontsultatua: 2023-04-05).
Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Elustondo, Miel A.. (2018). Izaskun Arrueren urratsen atzetik. ISBN 978-84-7821-904-9. PMC 1089234089. (Noiz kontsultatua: 2022-06-01).
- Miel Anjel Elustondo: «Izaskun Arrueren heriotzan». Administrazioa Euskaraz, 95.zenbakia, 2017ko urtarrilean, 6-8 or.
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Bere heriotzaren berria EITBn.
- Izaskun Arrue (1927). Bidegileak bilduma
- (Gaztelaniaz) Elkarrizketa, Radio Vitorian.
Datuak: Q29053983