Pasai Donibane

Pasai Donibane
	Euskal Herria
	Pasai Donibaneren irudia.
Kokapena
Herrialdea	Gipuzkoa
Udalerria	Pasaia
Administrazioa
Posta kodea
Geografia
Koordenatuak	43°19′39″N 1°55′11″W / 43.3275°N 1.9197°W
Demografia

Pasai Donibane Pasaiako (Gipuzkoa) udalerriaren barruti bat da. Bertan kokatzen da Pasaiako udaletxea. 2.400 biztanle zituen 2007an, udalerrian gutxien populatuta dagoena izanda. Pasaiako portuaren ekialdean kokatuta dago. Mendebaldean Pasai San Pedro aurrez aurre du, eta ekialdean berriz, Lezo eta Hondarribiarekin muga egiten du.

Denbora laburrez (1887 eta 1897ko errolden artean) Pasaia bi udalerritan banatu zen, Pasai Donibane eta Pasai San Pedro izenak izan zituztenak.

Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Donibane kalea estua eta irregularra da, uraren eta mendiaren oinarriaren artean zizelkatua. Ondo hartu du etxebizitza batzuek, leku‑premiari aurre egiteko edo, kalearen zati batzuez jabetu izana. Harrigarriak dira, besteak beste: antzina‑antzinako Platain etxea; adreiluzko tximini altua, han zegoen portzelana‑fabrika ospetsuaren aztarna bakarra; Arizabalo almirantearen Arizabalo jauregiaren aurrealde barrokoa, armarri galanta duena; eta San Joan Bataiatzailea parrokia‑eliza, XVI. mendean harlanduz egindako eraikin handia, herreriar estiloko portadaz eta erretaula aipagarriaz hornitua. Alboko aldare batean Santa Faustina martiriaren gorputz usteldu gabea gurtzen dute.

Victor Hugo, Frantziako letren jenio handiaren bizileku izan zen etxearen azpian pasatu eta gaur egun kultura‑jardueratako erabiltzen dute.

Badiara ematen duten eraikinen lerroa Santiago plazan eteten da. Plaza horretan egiten dituzte herri‑jarduera guztiak; horretarako, pilotalekua eta musikarientzako kioskoa ditu. Udaletxea—fatxada guztia harlanduz egina duen eraikin bakarra—arrantzaleen etxebizitza koloretsuen lerroan ageri da.

Kanalarantz aurrera eginda, Bonantzako Santo Kristo basilika dago; han jasotzen dituzte Donibaneko arraunlari kementsuek irabazitako banderak eta garaikurrak.

Puntasko bidean 700 m inguru aurrera egin eta Santa Isabel gaztelua aurkituko dugu, galeria korapilatsuak ditu, itsaslabarreraino hedatzen direnak.

Pasai Donibaneko grabatu historikoa.
Pasai Donibaneko plazako etxeak, eskuinean Udaletxe Zaharra.
Ilunabarra eta oskorria Pasaiako badia, Ulia, Pasai San Pedro eta Trintxerpe barrutien gain eta Pasai Donibaneko kirol-portutik ikusita.

Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Pasai Donibaneko Elena Etxebesteren^[1] testigantza, Donibanen bertan baserrikoen eta kalekoen euskara ezberdinaren ingurukoa. Euskal Herriko Ahotsak^[2]^[3] proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.

Gipuzkeraren barne dagoen Bidasoko hizkera^[1] da Pasaiako euskara.^[2] Bidasoko hizkera erdialdeko euskararen, nafar euskararen eta nafar-lapurtarraren tarteko hizkeratzat sailkatuta dago. Hala ere, azkenaldian erdialdeko ezaugarriak nagusitzen ari dira hizkera horretan. Pasaiaz gain, Errenteria, Lezo, Oiartzun, Hondarribia eta Irun ere kokatzen dira hizkera horretan.

Ondarea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu nagusia: «Pasai Donibaneko Alde Zaharra»

Pasai Donibaneren erdigunea Pasaiako badia eta Jaizkibel mendi magalaren artean doan kale bakar batek zeharkatzen duelako nabarmentzen da, honela kalearen bi aldeetan honako eraikin historiko kokatuak daudelarik:

Arizabalo jauregia: XVIII. mendeko eraikina, gaur egun Pasaiako udaletxea da. Iraganean PYSBE bakailo enpresaren egoitza ere izan zen.
Bonantzako arkua
Erreka etxebizitzak.
Errukiaren guruztokia: XVI. mendekoada eta Donibane kalean dago.
Gabiria etxea: Victor Hugo frantziar idazle ospetsuaren etxea izateagatik ezaguna da, denboraldi batez han bizitu izan zelarik.
Galatras etxea: XVII. mendeko eraikina, portuko instalazioak ia ezkutuan mantendu izan du eta gaur egun desmuntatua eta etorkizunean kokapen egoki batean jartzeko erabakiaren zain dago.
Karpin etxea: Bertan, XVIII. mendean ordurarte kalea mozten zuten eta Santa Ana baselizara zihoazen eskailerak ekiditeko arku bat eraiki zen.
Lord Johnen gotorlekua: Santa Isabel gazteluaren defentsak dira, gaur egun aisialdi eremua da.
Mirandatarren etxea: XVI. mendeko berpizkundeko aurrealdea du.
Munoa etxea: XVII. mendeko barroko estiloko eraikina da.
Platain etxea eta bere aldameneko eraikina: XVI. eta XVIII. mendekoak dira. Lehen eraikina etxebizitza gisa zaharberritua izan da.
San Joan eliza: 1643an eraikia.
Santa Ana eliza: Jada 1573an aipatua, Pasaiako badiaren gain dagoen kokapenean dago. 1758an atari nagusiko erromaniko estiloa errespetatuz berreraikia izan zen.
Santa Isabel gaztelua: 1625ean portua defendatzeko eraiki zen gotorleku militarra da.
Santo Kristo Oparoaldikoaren eliza: 1399an eraikitako Donibane eliza da, 1738an berreraiki zen. Mendebaldeko atarian XVIII. eta XIX. mendeko ontzien labanaz tailatutako errapresentazioak daude.
Villaviciosatarren etxea: XVI. mendeko berpizkundeko aurrealdea du.
Udaletxe Zaharra: 1735eko eraikin barrokoa.