Pasai San Pedro

    Gehitu loturak
    Wikipedia, Entziklopedia askea
    Pasai San Pedro
     Euskal Herria
    Pasai San Pedro, Euskal Herria.jpg
    Pasai San Pedroko ikuspegia Pasai Donibanetik.
    Kokapena
    Herrialdea Gipuzkoa
    UdalerriaPasaia
    Administrazioa
    Posta kodea
    Geografia
    Koordenatuak43°19′24″N 1°55′49″W / 43.32333°N 1.93028°W / 43.32333; -1.9302843°19′24″N 1°55′49″W / 43.32333°N 1.93028°W / 43.32333; -1.93028
    Demografia

    Pasai San Pedro Pasaiako (Gipuzkoa) udalerriaren barruti bat da. 2.809 biztanle zituen 2007an. Pasaiako portuaren mendebaldean kokaturik dago. Mendebaldean Trintxerpe auzoarekin muga egiten du, eta ekialdean berriz, Pasai Donibane aurrez aurre du.

    Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

    Denbora laburrez (1887 eta 1897ko errolden artean) Pasaia bi udalerritan banatu zen, Pasai San Pedro eta Pasai Donibane izenak izan zituztenak. XIX. mendean Pasaiako badiara begira dagoen kalea eraiki aurretik, Pasai San Pedro herriguneko kale nagusia gaur egungo Pasai Donibaneko herriguneko kalearen antzekoa zen.


    Pasai San Pedroko ikuspegia Pasai Donibanetik.

    Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

    Pasai San Pedro Arrokaundietatik.

    Kanalaren bestaldean San Pedroko ontziralekua dago. Torreatzeko iturria ikustekoa da eta han datorren ura sendagarria omen da, agian horregatik herritarrek loreontziz eta landarez apaintzen dute.

    San Pedroko kaleetan antzinako zenbait etxe daude, armarri eta guzti: esate baterako Etxeberria, eta Blas Lezokoa Olabarrieta (1689‑1741) almirantearen jaiotetxea. Blas Lezokoak Indietako Kartagenaren (Kolonbia) defentsan jardun zuen eta ingelesen ontzidiaren erasoari aurre egiteko borrokan heroia izan zen.

    San Pedro eliza barrokoa da, XV-XVIII. mendekoa, Martin Karrera arkitekto beasaindarrak eraikia. Handik gertu, arrantza‑ditxoaren ondoan, Trintxerpe dago. Auzo jendetsu horrek Karmengo eliza modernoa du, Karmengo Ama Birjinari eskainia, bertako erretaula Arantzazuko lehengo santutegitik ekarri zuten.

    San Pedron Itsas Arrantzako Ikastetxe Politeknikoa dago.

    Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]

    Pasai San Pedroko Reme Gaztelumendiren[1] testigantza, Pasaiak Francoren ondorioz jasandako erdalduntzearen ingurukoa. Euskal Herriko Ahotsak[2][3] proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.

    Gipuzkeraren barne dagoen Bidasoako hizkera[1] da Pasaian[2] kokatzen dena. Bidasoako hizkerak erdialdeko euskararen, euskara nafarraren eta nafar-lapurtarraren tarteko hizkeratzat har daitezke. Hala ere, azkenaldian erdialdeko ezaugarriak tarte handiagoa hartzen ari direla eta gehiago zabaltzen ari direla ematen du. Pasaiaz gain, Errenteria, Lezo, Oiartzun, Hondarribia eta Irun ere kokatzen dira hizkera honetan.

    Ondarea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

    Museoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

    • Albaola Itsas Kultur Faktoria: Bertan Albaola Elkarteak XVI. mendeko San Juan baleontziaren erreplika zientifikoa eraikitzen ari da jendaurrean, garaiko teknikak eta materialak erabiliz.[4][5][6] Hori dela eta 2015. urtean baleontziaren eraikuntza prozesuak UNESCOren babesa lortu zuen.[7] Ondartxo kalan dago, antzinako Askorreta ontziola zegoen lekuan.

    Monumentuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

    • Pasai San Pedroko hilerriko portada erromaniko eta gotikoak: XII. eta XV. mendekoak hurrenez-hurren. Hura izan zen Pasai San Pedroko eliza 1774ra arte, portu mailan eliza berria eraiki zuten arte. Herriko hilerria da gaur egun. Portada erromaniko hori udalerriko ondare arkitektoniko zaharrena da.

    Eraikinak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

    Leku interesgarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

    • Proisako graffitiak. Frontoiko plazan dauden graffitiak.
    • Omenaldia Pasaiari Pasai Sanpedrotik Pasai Donibanera txalupaz pasatzeko tokian. "Itsasoan hildako seme-alaben oroimenezko hiru Pasaien arteko omenaldia" izenarekin bataiatu zuten eta 1972az geroztik sorkuntza hori. Hamabost metroko altuera du Pasai San Pedroren ertzean, eta badirudi ongietorria ematen diela portura iristen diren ontziei. Bere egileak alegoria artistiko gisa definitu zuen.[8]


    Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

    Biztanleriaren eboluzioa
    2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
    2.730 2.750 2.775 2.801 2.814 2.832 2.835 2.809

    Iturria: Udalaren webgunea.

    Arraunketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

    Sanpedrotarrak Arraun Elkarteak historikoki Euskal Herrikoen artean palmaresik hoberenetarikoa du, eta Libia trainerua eta more kolorea dira euren ikurrak.

    Garraiobidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

    Museoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

    Jaiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

    Sanpedrotar ospetsuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

    Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

    1. ↑ a b «Bidasoakoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-19).[Betiko hautsitako esteka]
    2. ↑ a b «Pasaia - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-19).
    3. ↑ «Francoren debekuekin, Pasaia erdaldundu - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-19).
    4. ↑ «Sakana, haritzen lurraldea – Sakana» sakana.eus (Noiz kontsultatua: 2018-08-16).
    5. ↑ «Albaola haritzak - Donostiako museoa - euskal itsas ondarea» Albaola (Noiz kontsultatua: 2018-08-16).
    6. ↑ (Gaztelaniaz) «Xabier Agote, “Txalupak & carretas”» El blog de Roge 2017-01-30 (Noiz kontsultatua: 2018-08-16).
    7. ↑ (Gaztelaniaz) Gómez, Mirari. (). «La UNESCO patrocina el proyecto de la nao San Juan» Cadena SER (Noiz kontsultatua: 2018-08-09).
    8. ↑ Kultur & Art. (2021). ART BASTERRETXEA /Omenaldia Pasaiari 1972/ Nestor Basterretxea/ Pasaia-Gipuzkoa. (Noiz kontsultatua: 2022-04-20).

    Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

    Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
    Gipuzkoa


    Pasaiako barrutiak

    Pasai Antxo • Pasai Donibane • Pasai San Pedro • Trintxerpe

    "https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Pasai_San_Pedro&oldid=9051595"(e)tik eskuratuta