Edukira joan

Golkoko Gerra

Wikipedia, Entziklopedia askea
Golkoko gerra» orritik birbideratua)
Golkoko Gerra
Persiar Golkoko Gerra
Lehen Golkoko Gerraren irudiak
Data1990 - 1991 (ofizialki 1995 arte)
LekuaArabiar Penintsularen iparraldea
Emaitza
  • Irakiar soldaduen kanporaketa Kuwaitetik.
  • Irak eta Kuwaiteko azpiegituren suntsiketa eta hildako kopuru handia.
  • AEBen presentzia militarraren hasiera Saudi Arabian.
  • Nazio Batuen zigorrak Iraki.
  • Palestinarren kanporaketa Kuwaitetik.
Gudulariak
 Kuwait
Golkoko Gerrako Koalizioa
 Irak
Buruzagiak
Kuwait Jaber Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah
Ameriketako Estatu Batuak George H. W. Bush
Ameriketako Estatu Batuak Norman Schwarzkopf
Ameriketako Estatu Batuak Colin Powell
Saudi Arabia Khalid bin Sultana
Erresuma Batua Margaret Thatcher
Erresuma Batua John Major
Erresuma Batua Andrew Wilson
Erresuma Batua Peter de la Billière
Irak Saddam Hussein
Irak Ali Hassan al-Majid
Indarra
959.600 soldadu, 1.820 hegazkin, 3.318 tanke, 8 hegazkin-ontzi, 5 urpekontzi 545.000 soldadu, 649 hegazkin, 4.500 tanke
Galerak
+379 hildako, 719 zauritu 20.000-200.000 hildako, 75.000 zauritu, 80.000 preso

Golkoko Gerra edo Golkoko Lehen Gerra 1990-91 bitartean Irakek, alde batetik, eta Nazio Batuen Erakundearen izenean Ameriketako Estatu Batuak buru zituen koalizioak, bestetik, burututako guda izan zen.

Izena Persiar golkotik, gerra gertatu zen tokitik datorkio.

Gatazka Irakek Kuwait inbaditzean sortu zen, 1990eko abuztuaren 2an.[1] Saddam Hussein Irakeko buruak erasoa agindu zuen, nonbait, Kuwaiteko petrolio-erreserbak eskuratzeko, Kuwaiteko zorra kitatzeko, eta eskualdean Irakeko boterea handitzeko.

Abuztuaren 3an, Nazio Batuen Erakundeko Segurtasun Kontseiluak Irakek Kuwaitik erretiratzeko beharra zuela adiera zuen. Abuztuaren 6an, Irakekin sal-erosketan aritzea debekatu zuen. Iraken erantzuna abuztuaren 8ko Kuwaiten anexio formala izan zen.[2]

Saudi Arabiaren balizko inbasioaren beldurrez, AEBek eta NATOko herrialdeek tropak bidali zituzten Arabiara. Egiptok eta beste arabiar nazio batzuek bat egin zuten Basamortuko Ezkutuko izeneko operazio horrekin. Bitartean, Irakek Kuwaiten zeukan armada 300.000 soldadurengana iritsi zen.

Gerra kanpaina

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Operazio mapa.

Azaroaren 29an, NBEko Segurtasun Kontseiluak Iraken kontra indarraren erabilpena baimentzen zuen baldin eta 1991ko urtarrilaren 15erako Kuwaitik alde egiten ez bazuen. Saddam Husseinek atzera egiteari uko egin zion, eta aliatuek 1991ko urtarrilaren 16-17an eraso egin zioten. Aliatuen armada, ordurako, 700.000 soldadukoa zen, tartean 540.000 amerikar zeuden, baita britaniarrak, frantziarra, egiptoarrak, saudiak, siriarrak eta beste nazio batzuetako taldeak ere.

Basamortuko Ekaitza izeneko operazioaren lehenengo erasoaldia airezko bonbardaketa izan zen, Irakeko aire-defentsa sistema suntsitzeko. Geroago, komunikazio sareari, gobernuko eraikinei, arma-lantegiei, petrolio findegiei, bideei zein zubiei eraso egin zieten.

Otsailaren 24an, lur erasoari ekin zioten Saudi Arabiatik Kuwaitera eta hegoaldeko Irakera. Otsailaren 27rako, Irakeko Errepublikako Guardiako unitate hoberenak suntsituta zeuden. George H. W. Bushek otsailaren 28an agindu zuen su-etena.

Gerra ondokoa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bake hitzarmenean, besteak beste, Irakek Kuwaiteko burujabetasuna aitortzeaz gain, suntsipen handiko armak (hau da, nuklearrak, biologikoak eta kimikoak) zein 150 km baino irismen luzeagoko misilak deuseztatu behar izan zituen. Bete arte, zigor ekonomikoak jarraitzekoak ziren.

Gerrako azken txanpan, iparraldeko kurduak nahiz hegoaldeko xiiak matxinatu ziren. Saddamek bortizki amatatu zituen altxamendu horiek. Hori dela eta, aliatuek iparraldean eta hegoaldean hegal egitea debekatu zioten Irakeko hegazkineriari. AEBek eta Erresuma Batuak Irakeko zeruko eremu horiek kontrolpean eduki zituzten.

NBEko ikuskatzaileek aipatutako armen deuseztapena ziurtatu behar izan zuten. 1998an, halere, borrokak berriro hasi ziren, eta Irakek ikuskatzaileak arbuiatu zituen. 2002an, AEBek NBEko ebazpen berri bat bultzatu zuten ikuskatzaileen itzulera eskatzeko. Urte bereko azaroan bueltatu ziren. Ikuskatzaile horien lana Bigarren Golkoko Gerra justifikatzeko zio nagusietakoa izan zen.

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]