Otsailaren 28

Otsailaren 28a gregoriotar egutegiaren urteko berrogeita hemeretzigarren eguna da. 306 egun falta dira urtea amaitzeko, 307 egun bisurteetan.

Jaiotzak Euskal Herrian Jon Guridi Jaiotza: Azpeitia, 1995 Pepita Enbil Jaiotza: Getaria, 1918 Heriotza: Mexiko Hiria, 1994ko abuztuaren 28a Zigor Aranalde Jaiotza: Ibarra, 1973 Néstor Salinas Jaiotza: Cabanillas, 1993 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Nikolas Koperniko Jaiotza: Toruń, 1473 eta 1473 (egutegi gregorianoa) Heriotza: Frombork (en) , 1543ko maiatzaren 24a Linus Pauling Jaiotza: Portland, 1901 Heriotza: Big Sur (en) , 1994ko abuztuaren 18a Ernest Renan Jaiotza: Tréguier, 1823 eta 1823 Heriotza: Parisko 5. barrutia eta Paris, 1892ko urriaren 2a Paul Krugman Jaiotza: Albany, 1953 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Otsailaren 28ko jaiotzak Juri Lotman • Bai Juyi • Vyacheslav Ivanovich Ivanov • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Xabier Arzalluz Jaiotza: Azkoitia, 1932ko abuztuaren 24a Heriotza: Bilbo, 2019 Hortensio Bidaurreta Jaiotza: Iguzkitza, 1928ko urtarrilaren 11 Heriotza: Vigo, 1984 Pedro Luro Jaiotza: Donaixti-Ibarre, 1820ko martxoaren 10a Heriotza: Cannes, 1890 Cosme Etxebarrieta Jaiotza: Bilbo, 1842ko irailaren 28a Heriotza: Deustu, 1903 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Michelangelo Jaiotza: Caprese Michelangelo, 1475eko martxoaren 6a Heriotza: Erroma, 1564 Martin Luther Jaiotza: Eisleben, 1483ko azaroaren 10a eta 1483 (egutegi gregorianoa) Heriotza: Eisleben, 1546 Camille Corot Jaiotza: Paris, 1796ko uztailaren 16a eta 1796ko uztailaren 17a Heriotza: rue du Faubourg-Poissonnière (en) , 1875 Alphonse de Lamartine Jaiotza: Mâcon, 1790eko urriaren 21a Heriotza: Q2874197 , 1869 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Otsailaren 28ko heriotzak Peter Damian • Daniel J. Boorstin • Eskuz gaurkotu

Gertaerak 1922 - Egiptok (irudian) independentzia lortu zuen. 1935 - Wallace Carothersek nylona prestatu zuen lehen aldiz. 1953 - James Watson eta Francis Crick zientzialariek DNAren egitura kimikoa zehaztu zuten. + Gertaera gehiago... Egutegia << Otsaila >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 2023 Aurreko eta hurrengo urteetan 2020: ostirala 2021: igandea 2022: astelehena 2024: asteazkena 2025: ostirala 2026: larunbata Izendegia Santutegia: Erroman Condatekoa Seaska egutegia: Aitor eta Sembe/Seme/Semen/Semeko/Semera/Semeno/Semendi.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 2008 - Euskal Autonomia Erkidegoko Ekonomia Ituna auzitan jarri zuten Europako Justizia Auzitegian.
• 2010 - 228 km/h-ko haize bufadek Euskal Herrian eta alerta gorria piztu zuten. 57 pertsona hil ziren Europa osoan ziklogenesi lehergarrian.
• 2015 - Donostian milaka pertsona manifestatu ziren, Oztopoen gainetik euskaraz biziko gara goiburuarekin, azken hilabeteetan Espainiako eta Frantziako gobernuen ordezkariek euskara sustatzearen aurka abiarazitako auzibideak salatzeko, Kontseiluak deituta.

Mundua

• 1525 - Hernan Cortesek Cuauhtémoc buruzagi azteka exekutatzea agindu zuen.
• 1922 - Egipto Erresuma Batutik independizatu zen.
• 1986 - Olof Palme, Suediako lehen ministro eta Alderdi Sozialdemokrataren buruzagia hil zuten Stockholmen.
• 2010 - ETAko hiru kide atxilotu zituzten Normandian.
• 2013 - Benedikto XVI.a Aita Santuak kargua utzi zuen.

Arte eta kultura

Mundua

• 1986 - Salvador filma estreinatu zen, Oliver Stonek zuzendu eta James Woods, Jim Belushi, Michael Murphy, John Savage, Elpidia Carrillo eta Cindy Gibb aktoreek antzeztu zuten.
• 1997 - Donnie Brasco filma estreinatu zen, Mike Newellek zuzendu eta Al Pacino and Johnny Depp. Michael Madsen, Bruno Kirby, James Russo eta Anne Heche aktoreek antzeztu zutelarik.

Kirolak

Mundua

• 2018 - Neguko Olinpiar Jokoetan Urrezko 14 domina, zilarrezko beste 14 eta brontzezko 11 dominakin Norvegiak garaipen gehien lortu zituen.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1763 - Pierre-Léon Basterretxe, lapurtar bankari eta armadorea (h. 1801).
• 1878 - Beltran Pagola, euskal musikagile, piano-jole eta musikako irakaslea (h. 1950).
• 1880 - Aureliano López Becerra, gipuzkoar kazetaria (h. 1956).
• 1883 - Roman Oiartzabal, gipuzkoar abesbatza-zuzendaria (h. 1971).
• 1895 - Lorenzo Bereziartua, euskal apezpikua, Donostiako elizbarrutiko bigarren apezpikua (h. 1968).
• 1896 - Jaime Camps, euskal atleta (h. 1921).
• 1902 - Jose Maria Garate, euskal politikari jeltzale eta abertzalea, Eusko Gudariak ereserkiaren egilea (h. 1988).
• 1911 - Valeriano Markina, bizkaitar politikari eta miliziano komunista.
• 1918 -
  • Pepita Enbil, gipuzkoar zarzuela, opereta eta opera abeslaria, sopranoa (h. 1994).
  • José Ángel Zubiaur, nafar politikari eta abokatua (h. 2012).
• 1920 - Eduardo Aznar Coste, euskal kirolari eta enpresaburua (h. 1981).
• 1936 - Sigfrido Koch, donostiar argazkilaria eta idazlea (h. 1992).
• 1939 - María José Lafuente, arabar politikari ohia.
• 1950 - Imanol Uribe, zinema zuzendari, gidoilari, aktore eta ekoizle euskalduna, San Salvadorren.
• 1952 - Patxi Iturregi, arabar idazlea.
• 1962 - Ana Rioja, nafar kazetari eta idazlea.
• 1969 - Miren Larrion, ingeniaritzako irakaslea eta EH Bilduko politikaria.
• 1972 - Olatz Ferran, gipuzkoar atleta eta txirrindulari ohia.
• 1973 - Zigor Aranalde, gipuzkoar futbolari ohia.
• 1974 - Izaskun Gaztelu, bizkaitar futbolaria.
• 1984 - Unai Uribarri, bizkaitar txirrindularia.
• 1987 - Ibon Pérez, bizkaitar kazetari eta aurkezlea.
• 1993 - Néstor Salinas, euskal herritar futbolaria.
• 1994 - Karmele Gisasola, bizkaitar herri-kirolaria.
• 1995 -
  • Jon Guridi, gipuzkoar futbolaria.
  • Maider Galardi, kazetaria eta itzultzailea.
• 2001 - Jorge Herrando, nafar futbolaria.

Mundua

• 1183 - Henrike Gaztea, Normandiako dukea eta Anjou, Turena eta Maineko kondea (h. 1183).
• 1462 - Joana Beltraneja, Gaztelako infanta eta Portugalgo erregina ezkontidea (h. 1530).
• 1533 - Michel de Montaigne, frantziar idazlea (h. 1592).
• 1645ean baitatua - François de Troy, frantziar margolaria (h. 1730).
• 1683 - René Antoine Ferchault de Réaumur, frantziar naturalista, entomologo, meteorologo eta idazlea (h. 1757).
• 1735 - Alexandre-Théophile Vandermonde, frantziar musikari, matematikari eta kimikaria (h. 1796).
• 1742 - William Pars, ingeles erretratu eta paisaia margolaria (h. 1782).
• 1784 - Isabella Colbran, espainiar opera-abeslaria, bere garaiko mezzosoprano eta soprano dramatiko-koloratura hoberenentzat hartua (h. 1845).
• 1792 - Karl von Baer, estoniar sendagilea eta biologoa (h. 1876).
• 1814 - Edmond Frémy, frantziar kimikaria (h. 1894).
• 1820 - Sir John Tenniel, ingeles marrazkilaria (h. 1914).
• 1823 - Ernest Renan, frantziar filosofoa, historiolaria eta idazlea (h. 1892).
• 1829 - Antonio Guzmán Blanco, Venezuelako presidentea (h. 1899).
• 1830 - Whitley Stokes, irlandar abokatu eta zelta hizkuntzen ikerlaria (h. 1909).
• 1833 - Alfred von Schlieffen, alemaniar mariskala (h. 1913).
• 1840 - Carl Menger, austriar eskola sortu zuen ekonomialaria (h. 1921).
• 1861 - Clotilde Cerdá Bosch, Esmeralda Cervantes, espainiar harpajotzailea (h. 1926).
• 1873 - Georges Theunis, Belgikako lehen ministroa (h. 1966).
• 1877 - Henri Breuil, frantziar arkeologoa (h. 1961).
• 1878 - Gumersindo de Azcárate Gómez, espainiar militarra, Euzko Gudarosteko operazio-inspektorea (h. 1937).
• 1883 - Seán Mac Diarmada, irlandar iraultzailea (h. 1916).
• 1884 - Ants Piip, Estoniako estatuburu eta lehen ministroa (h. 1942).
• 1886 - José Gutiérrez Solana, espainiar margolaria eta idazlea (h. 1945).
• 1887 - Willy Adolf Theodor Ramme, alemaniar entomologoa (h. 1953).
• 1889 - Pavel Dibenko, erruso-ukrainar marinel boltxebikea (h. 1938).
• 1891 - Éamonn Ó Dálaigh, irlandar iraultzailea (h. 1916).
• 1893 - Vsevolod Pudovkin, sobietar antzerki eta zinema zuzendaria (h. 1953).
• 1894 - Ben Hecht, estatubatuar gidoilari, zuzendari, ekoizle, antzerkigile eta eleberrigilea (h. 1964).
• 1895 - Marcel Pagnol, frantziar idazlea (h. 1974).
• 1896 - Philip Showalter Hench, estatubatuar sendagilea, 1950eko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1965).
• 1901 - Linus Pauling, estatubatuar kimikaria, 1954ko Kimikako Nobel Saria eta 1962ko Bakearen Nobel Saria (h. 1994).
• 1903 - Vincente Minnelli, estatubatuar zinemagilea (h. 1986).
• 1904 - Alfred Bohrmann, alemaniar astronomoa (h. 2000).
• 1907 - Milton Caniff, estatubatuar komikigilea (h. 1988).
• 1909 -
  • Teiichi Matsumaru, japoniar futbolaria (h. 1997).
  • Stephen Harold Spender, ingeles poeta eta kritikaria (h. 1995).
• 1912 - Clara Petacci, Benito Mussoliniren azken amorantea (h. 1945).
• 1915 - Peter Brian Medawar, brasildar-britainiar medikua, 1960ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1987).
• 1921 - Antonio Ferrandis, espainiar zinema, telebista eta antzerkiko aktorea (h. 2000).
• 1923 - Charles Durning, estatubatuar aktorea (h. 2012).
• 1925 - Odón Alonso, espainiar orkestra-zuzendaria (h. 2011).
• 1926 - Svetlana Alliluieva, sobietar idazlea eta Iosif Stalinen alaba (h. 2011).
• 1928 - Walter Tevis, estatubatuar eleberrigilea (h. 1984).
• 1929 -
  • Frank Gehry, kanadar-estatubatuar arkitektoa.
  • John Montague, irlandar poeta.
• 1930 - Leon Cooper, estatubatuar fisikaria eta unibertsitateko irakaslea, 1972ko Fisikako Nobel Saria.
• 1931 - Gavin MacLeod, estatubatuar aktorea (h. 2021).
• 1932 - Jean-Paul Benzécri, frantziar estatistikaria, korrespondentzia-analisiaren sortzailea izateagatik ezaguna (h. 2019).
• 1939 - Daniel Chee Tsui, txinatar-estatubatuar fisikaria, 1998ko Fisikako Nobel Saria.
• 1940 - Mario Andretti, 1 Formulako eta beste lehiaketa batzuetako italiar-estatubatuar pilotu ohia.
• 1942 -
  • Gisela Bock, alemaniar historialaria.
  • Brian Jones, ingeles musikari eta gitarra-jotzailea, The Rolling Stones taldearen kide sortzailea (h. 1969).
  • Dino Zoff, italiar futbolari ohia.
• 1945 - Linda Preiss Rothschild, estatubatuar matematikaria.
• 1946 - Hiroshi Ochiai, japoniar futbolari ohia.
• 1948 -
  • Steven Chu, estatubatuar fisikari teorikoa, 1997ko Fisikako Nobel Saria.
  • Mike Figgis, ingeles zinema zuzendaria, gidoigilea eta musikagilea.
  • Mercedes Ruehl, estatubatuar telebista eta zinemako aktorea.
• 1951 -
  • José María Lidón, kataluniar epailea (h. 2001).
  • Gustav Thöni, italiar eskiatzaile ohia.
• 1953 -
  • Monika Cassens, alemaniar badminton jokalari ohia.
  • Levir Culpi, brasildar futbolari ohia eta entrenatzailea.
  • Paul Krugman, estatubatuar ekonomialaria, dibulgatzailea eta kazetaria, 2008ko Ekonomiako Nobel Saria.
• 1954 - Jean Bourgain, belgikar matematikaria (h. 2018).
• 1955 - Gilbert Gottfried, estatubatuar aktorea (h. 2022).
• 1956 -
  • Francis Hughes, Behin-Behineko IRAko kidea (h. 1981).
  • Thomas Remengesau Jr., Palauko presidentea.
  • Lloyd Sherr, estatubatuar ahots-aktorea.
• 1957 -
  • Jan Ceulemans, flandriar futbolari ohia, Belgikako historiako hoberenetakoa.
  • John Turturro, estatubatuar aktorea, zinema zuzendaria eta idazlea.
• 1958 -
  • Natalia Estemirova, errusiar kazetari eta giza-eskubideen aldeko aktibista (h. 2009).
  • Jeanne Mas, frantziar abeslaria.
• 1961 -
  • Rae Dawn Chong, kanadar-estatubatuar aktorea.
  • Barry McGuigan, irlandar boxeolaria.
• 1963 - Claudio Chiappucci, Deabrua, italiar txirrindulari ohia.
• 1964 - Djamolidine Abdoujaparov, uzbekistandar txirrindulari ohia.
• 1966 -
  • Paulo Futre, portugaldar futbolari ohia.
  • Philip Reeve, ingeles eleberrigilea.
• 1967 - Alberto Camargo, kolonbiar txirrindulari ohia.
• 1969 -
  • Robert Sean Leonard, estatubatuar aktorea.
  • Huw Marshall, galestar aktore, telebista ekoizle eta S4C galesezko telebista publikoaren arlo digitaleko buru ohia.
• 1972 - Ville Haapasalo, finlandiar aktorea eta telebistako aurkezlea.
• 1976 - Ali Larter, estatubatuar aktorea eta modeloa.
• 1978 - Mariano Zabaleta, argentinar tenislaria.
• 1979 -
  • Sébastien Bourdais, automobilismoko frantziar pilotua.
  • Primož Peterka, esloveniar eskiatzaile ohia, jauzietan espezializatua.
• 1981 - Roberto Trashorras, espainiar futbolaria.
• 1982 - Natalia Vodianova, errusiar modeloa.
• 1984 -
  • Laura Asadauskaitė, lituaniar pentatleta modernoa.
  • Karolína Kurková, txekiar top-modela.
• 1985 - Jelena Janković, serbiar tenislaria.
• 1990 - Anna Muzytxuk, ukrainar xake jokalaria.
• 1993 - Emmelie de Forest, danimarkar abeslaria.
• 1995 - Maider Galardi, kazetari eta ikerlari lanetan diharduen gipuzkoar feminista.
• 1996 - Karsten Warholm, norvegiar atleta, 400 metro hesietan aditua.
• 1999 - Luka Dončić, esloveniar saskibaloi jokalaria.
• 2000 - Paula del Rio, kataluniar aktorea.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1890 - Pedro Luro, baxenafar enpresaria, Cannesen (j. 1820).
• 1903 - Cosme Etxebarrieta, bizkaitar enpresaburu eta politikari errepublikanoa (j. 1842).
• 1955 - Bixente Eskisabel, gipuzkoar sustatzailea eta enpresaburua (j. 1899).
• 1984 - Hortensio Bidaurreta, euskal txirrindularia (j. 1928).
• 1987 - Txomin Iturbe, ETA erakunde armatuko kide eta buruzagi historikoa, Aljerian (j. 1943).
• 1994 - Jesús Lasterra, nafar margolari eta grabatzailea (j. 1931).
• 2019 - Xabier Arzalluz, gipuzkoar politikaria, Euzkadi Buru Batzarreko presidentea (j. 1932).

Mundua

• 1105 - Raimundo IV.a Tolosakoa, Okzitaniako Tolosako kondea, Narbonako dukea eta Proventzako margravea.
• 1510 - Juan de La Cosa, kantabriar itsasgizon eta kosmografoa.
• 1551 - Martin Bucer, Erreforma-garaiko alemaniar erlijio-berritzailea (j. 1491).
• 1621 - Cosimo II.a Medici, Toskanako IV. Duke Handia (j. 1590).
• 1648 - Kristian IV.a Danimarkakoa, Danimarka eta Norvegiako erregea (j. 1577).
• 1818 - Anne Vallayer-Coster, frantziar margolaria, Frantziako natura hilen margolari garrantzitsuenetakoa (j. 1744).
• 1857 - Andre Hubert Dumont, belgikar geologoa (j. 1809).
• 1869 - Alphonse de Lamartine, frantziar idazle eta politikaria (j. 1790).
• 1903 -
  • Laureano Figuerola, espainiar ekonomilari eta politikaria (j. 1816).
  • Emily Warren Roebling, estatubatuar ingeniaria, Brooklyneko zubiaren amaieran egin zituen ekarpenengatik ezaguna (j. 1843).
• 1905 - Clément Juglar, frantziar medikua eta ekonomialaria (j. 1819).
• 1916 - Henry James, estatubatuar idazlea (j. 1843).
• 1925 - Friedrich Ebert, Weimarko Errepublikako lehen lehendakaria (j. 1871).
• 1926 - Alphonse Louis Nicolas Borrelly, frantziar astronomoa (j. 1842).
• 1928 - Oscar Chajes, austriar xakelaria (j. 1873).
• 1935 - Tsubouchi Shōyō, japoniar idazlea eta itzultzailea (j. 1859).
• 1936 - Charles Nicolle, frantziar bakteriologoa, 1928ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1866).
• 1941 - Alfontso XIII.a Espainiakoa, Espainiako erregea (j. 1886).
• 1956 - Frigyes Riesz, hungariar matematikaria (j. 1880).
• 1959 - Maxwell Anderson, estatubatuar antzerkigile, olerkari, kazetari eta abesti egilea (j. 1888).
• 1963 - Rajendra Prasad, Indiako lehen lehendakaria (j. 1884).
• 1965 - Adolf Schärf, Austriako presidentea (j. 1890).
• 1981 - Álvaro Cunqueiro, galiziar idazle eta kazetaria (j. 1911).
• 1985 - Ferdinand Alquié, frantziar filosofoa (j. 1906).
• 1986 -
  • Edith Ditmas, britainiar liburuzain, dokumentalista eta informatologoa (j. 1896).
  • Olof Palme, Suediako lehen ministroa, tiroz eraila (j. 1927).
• 1994 - Olivier Alain, frantziar konpositore, organista eta musikologoa (j. 1918).
• 1998 - Dermot Morgan, irlandar aktore eta umorista (j. 1952).
• 2004 - Carmen Laforet, kataluniar idazlea (j. 1921).
• 2006 - Owen Chamberlain, estatubatuar fisikaria, 1959ko Fisikako Nobel Saria (j. 1920).
• 2007 - Arthur Meier Schlesinger, estatubatuar historialaria (j. 1917).
• 2008 - Joseph Juran, errumaniar-estatubatuar ikertzailea, kalitatearen hobekuntzan nabarmendua (j. 1904).
• 2011 -
  • Annie Girardot, frantziar antzezlea (j. 1931).
  • Sven Lidman, suediar lexikografoa, hainbat entziklopediatako editore nagusia (j. 1921).
  • Jane Russell, estatubatuar aktorea (j. 1921).
• 2013 - Donald A. Glaser, estatubatuar fisikaria, 1960ko Fisikako Nobel Saria (j. 1926).
• 2014 - Ana María Moix, espainiar poeta, eleberrigilea, ipuin idazlea, itzultzailea eta editorea (j. 1947).
• 2015 - Yaşar Kemal, turkierazko idazlerik ezagunenetarikoa (j. 1923).
• 2016 - George Kennedy, estatubatuar aktorea (j. 1925).
• 2018 - Antonio García-Trevijano, ideologia errepublikanoko espainiar politikari eta pentsalaria (j. 1927).
• 2019 - André Previn, alemaniar-estatubatuar musikagile, pianista eta orkestra zuzendaria (j. 1929).
• 2020 - Freeman Dyson, britainiar fisika teorialaria eta astrofisikaria (j. 1923).
• 2022 -
  • Abuzed Omar Dorda, Libiako lehen ministroa (j. 1944).
  • Andrei Sukhovetski, sobietar-errusiar maior jenerala, Ukrainako inbasioan (j. 1974).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Aitor eta Sembe/Seme/Semen/Semeko/Semera/Semeno/Semendi.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2362
• Multimedia: 28 February

Otsailaren 27 | Urteko egutegi | Otsailaren 29