Norvegiera
| Norvegiera norsk |
||
|---|---|---|
| Non mintzatzen den: | Norvegia | |
| Hiztunak: | 4,7 milioi | |
| Rankina: | 107 | |
| Hizkuntza familia: | Indo-Europarra Germaniarra Iparraldeko Germaniarra Ekialdeko eta mendebaldeko eskandinaviarra Norvegiera |
|
| Estatus ofiziala | ||
| Hizkuntza ofizialtzat duten lurraldeak: | Norvegia | |
| Erakunde araugilea: | Språkrådet (Norvegieraren Kontseilua) | |
| Hizkuntza kodeak | ||
| ISO 639-1: | no — Norvegiera nb — Bokmål nn — Nynorsk |
|
| ISO 639-2: | nor — Norvegiera nob — Bokmål nno — Nynorsk |
|
| ISO 639-3: | —
|
|
| Oharra: baliteke orri honek Unicode kodearekin emandako NAF fonetika ikurrak edukitzea. | ||
Norvegiera (norsk) germaniar hizkuntza da, mendebaleko eskandinaviarren azpitaldekoa. Norvegiako hizkuntza ofiziala da, suedieraren eta danieraren oso antzekoa.
Bi idaztarau ditu: bokmål («liburu hizkuntza») eta nynorsk («norvegiera berria»). Norvegiarrek bi idaztarauak ikasten dituzte, baina praktikan % 85-90 inguruk erabiltzen du lehenengoa, batez ere hiriko inguruetan. Testuen % 92 bokmålez argitaratu ziren 2000n.
Eduki-taula
Dialektoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Bost multzo nagusi daude: Iparraldeko norvegiera (nordnorsk), Trøndelageko norvegiera (trøndersk), erdialdeko norvegiera (innlandsmål), mendebaleko norvegiera (vestnorsk) eta ekialdeko norvegiera (østnorsk).
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Antzinako eskandinavieratik datoz gaur egun Iparraldeko herrialde haietan egiten dituzten hizkuntzak. Vikingoek Europan zehar zabaldu zuten antzinako hizkuntza hura Errusiaraino, denbora tarte batean inoizko hizkuntzarik zabalenetarikoa izanda.
Danimarka eta Norvegiako Erresumako (1536-1814) garaian daniera zen hizkuntza ofiziala. Hiri inguruetan eta klase altuetako jendearengan ohikoa zen danieraz hitz egitea norvegierazko azentuarekin eta bertako aldaerak erabiliz, bien arteko nahasketa bat alegia. Bi herrialdeak banatu zirenean, daniera-norvegiera eredu hori gelditu zen mintzaira ofizial moduan eta apurka-apurka joan zen bilakatzen bertako osagaiak hartuz. Hizkuntza eredu hori erabiliz, XIX. mendeko bigarren erdialdean argitaratu zituen bere lanik ezagunenak Henrik Ibsen-ek, Norvegiako idazlerik amankorrena eta ospetsuena dena.
XX. mendearen hasieran, idatzizko eredu propioa egiteko aktibitatea handia izan zen. Hastapenetan, daniera-norevgieraren ondorengoa Riksmål izan zen, baina 1929tik aurrera eredu standard ofiziala Bokmål da. Garai hartan bertan, norvegierazko hiru idazlek Nobel Saria eskuratu zuten: Bjørnstjerne Bjørnsonek (1903), Knut Hamsunek (1920) eta Sigrid Undsetek (1928). 1933an, bestela, "Norsk rikskringkasting" (NRK) sortu zuten, irrati eta telebista konpainia publikoa.
Mende horren erdialdean, hizkuntza honetan egindako pelikula batek lehenengo eta azken aldiz irabazi zuen Oscar saria, dokumental onenaren kategorian, 1951an, Thor Heyerdahlen "Kon-Tiki"k hain zuzen ere.
Azkenik, Norvegieraren Kontseilua (Norsk språkråd) aktiboan egon zen 1974tik 2005era. Urte hartan Norvegiako Hizkuntzaren Kontseiluak ordezkatu zuen (Språkrådet).
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo loturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Norvegiera  |
- Norsk språkråd (Norvegierazko Kontseilua) (Norvegieraz [bokmål]), (Ingelesez), (Alemanez), (Errusieraz), (Gaztelaniaz), (Portugesez), (Frantsesez), (Nederlanderaz)
- Norvegiera-ingelesa hiztegia online
 |
Hizkuntza honek bere Wikipedia du. Bisita ezazu. |
|
|
Hizkuntza honek bere Wikipedia du. Bisita ezazu. |
|
|||||||||||
