Polizzello

Polizzello
Polizzello
	Fitxategi:File:Planimetria della montagna di Polizello.jpg Polizelloko muinoaren mapa
Datuak
Estatu burujabe	Italia
Eskualdea	Sizilia
Free municipal consortium	Free Municipal Consortium of Caltanissetta
Italiako udalerri	Mussomeli
Eskualdea	Caltanissettako probintzia
Koordenatuak	37°36′27″N 13°49′34″E / 37.607601°N 13.826134°E
Historia
Eraikitzailea(k)	Sikanoak, sikuloak, greko-siziliotak
Garaia	Brontze Aroan
Garaia(k)	877
Kultura	Sikano
Metropolia(k)	Mussomeli
Indusketa
Indusketa datak	2000-2006
Zuzendariak	Dario Palermo

Polizzello edo Polizzello mendiko toki arkeologikoa, ziuraski, K.a. XI.-VI. mendeen artean bizi izan zen^[1].

Etimologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Izena, dirudienez, Polizelo Dinomenidearen izenetik dator^[2]^[3]^[4]. Beste tesi baten arabera, izena, grezieratik dator πολις Ειθηλος (Polizzello), grezierazko asentamendu bat adieraz dezakeena, ebidentzia arkeologikorik ez dagoen arren^[5].

Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Tokia, itsas mailatik 877 metroko muino batean dago, eta Mussomelitik gertu dago, Caltanissetta probintzian.

Lekua, geografikoki, giza kokaleku bat ezartzeko egokia da, oso erraz defenda daitekeelako eta ur-iturriak daudelako. Bi ordoki ditu, horietatik txikienean, akropoliaren egoitza eta lehen asentamendu protohistoriko eta arkaikoa dago. Tokiak ekialde-mendebalde orientazioa du, ekialdetik sarbide bakarrarekin^[6].

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Historikoki, guneak hiru une garrantzitsu izan ditu:

Antzinako Brontze Aroa (K.a. XIX.-XVI. mendeak). Hortik geratzen dira Castelluccioren garaiko haitzulo-hilobi batzuk eta mendiaren ekialdeko aldean altzariak dituen etxola biribil bat.
K.a. XI. mendetik IX. mendera arte, muinoaren tontorreko akropoli bat.
K.a. VIII.-VI. mendeen artean, toki honetarako garapen goreneko garaia zen. Muinoaren ertz terrazatua zeharkatzen duen esparru monumental bat eta eraikin zirkular batzuk geratzen direlarik: kaperak, gurtzarako lekuak. Barnean, aparteko objektu historikoak aurkitu ziren: Polizzelloko kasket kretarra eta gerlari itifaliko baten buztinezko irudi bat (Polizzelloko gerlaria).

K.a. V. mendekoak dira Tenenoen etxearen hondarrak, zenbait logele dituen egoitza.

Iruditegia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Anfora indigena apaindua
Pixide zilindriko indigena, azazkal-estalkiarekin eta grabatutako dekorazioarekin
Indigenen katiluzko tapa, dekorazio margotutako dekorazioarekin

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ PALERMO, Dario: L'Acropoli di Polizzello fra l'Età del Bronzo e il VI secolo a.C.: problemi e prospettive-, Academia.edu, 310 orr. 2020.08.2718an kontsultaturik.
↑ Polizello 2020.08.28an kontsultaturik.
↑ Storici in Sicilia: Tucidide, Diodoro, Erodoto, Cicerone ..., 2020.08.28an kontsultaturik.
↑ CAPOZZO, Alielmo (1840): Memorie su la Sicilia: tratte dalle più celebri e accademie e da distinti libri di società letterarie e di valent'uomini nazionali e stranieri : con aggiunte e note., Virzi, 27 or.
↑ MAMBELLA, Raffaele: La problematica dei sacelli circolari del santuario sicano di Polizzello (Cl)
↑ PALERMO, Dario Palermo: Polizzello -, Academia.edu, 105 or.

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

CASTELLANA, Giuseppe: La Sicilia nel II millennio a.C., Palermo, Salvatore Sciascia Editore, ISBN 88-8241-130-3.
HURÉ, Jean (2005): Storia della Sicilia dalle origini ai giorni nostri, Brugherio (MI), Brancato Editore, ISBN 88-8031-078-X.
PANVINI, Rosalba; GUZZONE, Carla; PALERMO, Dario (2009): Polizzello: Scavi del 2004 nell'area del santuario arcaico dell'acropoli, Regione Siciliana - Assessorato dei Beni Culturali, Ambientali e della Pubblica Istruzione Dipartimento dei Beni Culturali, Ambientali, dell’Educazione Permanente, dell’Architettura e dell’Arte Contemporanea, 84 or., ISBN 978-88-6164-132-7.
PICCOLO, Salvatore: Antiche Pietre. La cultura dei dolmen nella Preistoria della Sicilia sud-orientale, Morrone Editore, ISBN 978-88-902640-7-8.
STOPO, Salvatore (2002): Sicilia antica, Erroma, Newton Compton Ed., ISBN 88-8289-750-8.
TUSA, Sebastiano: La Sicilia nella preistoria, Palermo, Sellerio Editore, ISBN 88-389-1440-0.
VOZA, Giuseppe Voza: Nel segno dell'antico, Arnaldo Lombardi Editore, ISBN 88-317-2606-4.

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q18202665
Multimedia: Polizello / Q18202665

[1] PALERMO, Dario: L'Acropoli di Polizzello fra l'Età del Bronzo e il VI secolo a.C.: problemi e prospettive-, Academia.edu, 310 orr. 2020.08.2718an kontsultaturik.

[2] Polizello 2020.08.28an kontsultaturik.

[3] Storici in Sicilia: Tucidide, Diodoro, Erodoto, Cicerone ..., 2020.08.28an kontsultaturik.

[4] CAPOZZO, Alielmo (1840): Memorie su la Sicilia: tratte dalle più celebri e accademie e da distinti libri di società letterarie e di valent'uomini nazionali e stranieri : con aggiunte e note., Virzi, 27 or.

[5] MAMBELLA, Raffaele: La problematica dei sacelli circolari del santuario sicano di Polizzello (Cl)

[6] PALERMO, Dario Palermo: Polizzello -, Academia.edu, 105 or.

[7] Mendebaldeko Sizilia: Palermo, Trapani eta Agrigentoko probintziak.

[8] Erdialdeko Sizilia: Caltanissetta, Agrigento, Gela eta Enna probintziak.

[9] Ekialdeko Sizilia: Ragusa, Sirakusa, Katania eta Messina probintziak.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[oh 1]

[oh 2]

[oh 3]

i e a Siziliako historiaurrea
Herriak	Siziliako historiaurrea • Siziliako antzinako herriak • Sikano • Elimo • Morgete • Fenizia • Sikulo
Siziliako historiaurrea	Stentinelloko kultura (K.a. VI. milurtekoaren amaieratik V. milurtekoaren erdiaren amaiera)• Castellaro Vecchioko kultura (K.a. V. milurtekoaren amaiera)• Castelluccioko kultura (K.a. 2300-1700) • Capo Grazianoko kultura (K.a. 2300-1500) • Serra d'Altoko kultura (K.a. V. milurtekoaren bigarren erdia) • Dianako kultura (K.a. IV. milurtekoaren lehen erdia) • Thapsosko kultura (K.a. 1500-1200) • Milazzeseko kultura (K.a. 1500-1300) • Pantalicako kultura (K.a. 1270-650)
Mendebaldeko Sizilia^{[oh 1]}	Cozzo Busonè • Monte Grande • Angilla nekropolia • Colle Madore • Genovarraren koba • Scuratiko kobak • Uzzo koba • Halikyai • Roccazzo • Sese (arkitektura) • Entella • Addaura leizea • Gurfako kobazuloak • Monte Porcara • Sant'Angelo Muxaro
Erdialdeko Sizilia^{[oh 2]}	Polizzello • Vassallaggi • Sabucina • Gibil Gabib • Agyrion • Monte Manganello • Realmeseko nekropolia
Ekialdeko Sizilia^{[oh 3]}	Cava d'Ispica • Castiglione di Ragusa • Cava Lazzaro • Cava dei Servi • Bellamagna nekropolia • Pantalicako nekropolia • Castelluccio di Noto • Valle del Marcellino • Cava del Rivettazzo • Cozzo Collura • Calafarina kobazuloa • Cassibileko nekropolia • Stentinello • Thapsos • Ognina (uhartea) • Monte San Mauro (gune arkeologikoa) • Sant'Ippolito (aztarnategi arkeologikoa) • Occhiola • Mendolito • Abazeno • Halesa • Argimuscoko goi-ordokia • Capo Graziano herria • Punta Milazzese herrixka • Filo Braccio herrixka • San Vincenzo herrixka • Portellako herrixka
Oharrak: ↑ Mendebaldeko Sizilia: Palermo, Trapani eta Agrigentoko probintziak. ↑ Erdialdeko Sizilia: Caltanissetta, Agrigento, Gela eta Enna probintziak. ↑ Ekialdeko Sizilia: Ragusa, Sirakusa, Katania eta Messina probintziak.