Søren Kierkegaard

Søren Kierkegaard
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Søren Aabye Kierkegaard
Jaiotza	Kopenhage, 1813ko maiatzaren 5a
Herrialdea	Danimarka
Bizilekua	Kopenhage; Berlin
Lehen hizkuntza	daniera
Heriotza	Kopenhage, 1855eko azaroaren 11 (42 urte)
Hobiratze lekua	Assistens Cemetery (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: tuberkulosia; paralisia
Familia
Aita	Michael Pedersen Kierkegaard
Ezkontidea(k)	ezkongabea
Haurrideak	ikusi Peter Kierkegaard (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Kopenhageko Unibertsitatea Doktoretza : Teologia; Østre Borgerdyd school (en)
Hezkuntza-maila	Doktoretza
Tesia	On the Concept of Irony with Continual Reference to Socrates (en)
Hizkuntzak	daniera; latina; alemana
Irakaslea(k)	Poul Martin Møller (en) ; Frederik Christian Sibbern; Hans Lassen Martensen (en)
Jarduerak
Jarduerak	filosofoa, teologoa, poeta, idazlea, eleberrigilea eta literatura-kritikaria
Lan nabarmenak	ikusi Either/Or (en) ; Fear and Trembling (en) ; The Concept of Anxiety (en) ; The Book on Adler (en) ; Christian Discourses (en) ; Works of Love (en) ; The Sickness Unto Death (en) ; On the Concept of Irony with Continual Reference to Socrates (en) ; Stages on Life's Way (en) ; Concluding Unscientific Postscript to Philosophical Fragments (en) ;
Influentziak	Aristoteles, Agustin Hiponakoa, Johann Georg Hamann, Gotthold Ephraim Lessing, Martin Luther, Friedrich Schelling, Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Jacob Peter Mynster (en) , Christian Wolff eta Immanuel Kant
Eragin zuen	Karl Barth, Martin Buber, Jacques Derrida, Martin Heidegger, Henrik Ibsen, Emmanuel Lévinas, Gabriel Marcel, Carl Schmitt, Paul Tillich, Ludwig Wittgenstein, Ingmar Bergman
Mugimendua	existentzialismoa
Izengoitia(k)	Victor Eremita, A, Judge William, Johannes de silentio, Constantine Constantius, Young Man, Vigilius Haufniensis, Nicolaus Notabene, Hilarius Bookbinder, Johannes Climacus, Inter et Inter, H.H., Anti-Climacus, B, Johannes de Silentio, Constantin Constantius eta P. CH. Kierkegaard
Genero artistikoa	panfletoa; debatea; egunkaria; saiakera
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Luteranismoa

Søren Kierkegaard (Kopenhagen, 1813ko maiatzaren 5a - 1855eko azaroaren 11a) psikologo, filosofo eta idazlea izan zen. XIX. mendeko filosofo existentzialista nagusia da.

Bizitza

Erlijio-giroan hazi zen. 1841ean doktoretza-tesia egin zuen Ironiaren kontzeptua gaiaz, Kopenhageko Teologia Fakultatean. Regina Olsenekin izan zuen amodio galduak, eta eliza luteranoarekin izan zituen eztabaidek eragin handia izan zuten haren bizitzan. Hegelen filosofia objektiboaren kontra borroka egin zuen.

Izan ere, Kierkegaardentzat egia subjektiboa da, eta hiru alderdi ditu: estetikoa, etikoa eta erlijiozkoa, eta hiru horien artean aukeratu beharra dago. Fedea Jainkoarekiko harreman pertsonala da, eta harreman horretatik sortzen da estutasuna.

Eragina Euskal Herrian

Kierkegaard-en eragina Unamunok jaso zuen batez ere. Aipatzekoa da, era berean, gerra ondoan eta tradizioaren aurka Euskal Herriaren ideia berria ekarri zuen Txillardegik jaso zuen eragina ere. Kierkegaarden eragina Txillardegirengan, batetik zuzenekoa da eta bestetik Unamuno eta Sartre bezalako existentzialista frantsesen bitartezkoa. Txillardegiren Leturiaren egunkari ezkutua (1957) nobela existentzia molde ezberdinen artean, Kierkegaardek azaldutakoen artean, aukeratu beharrak zuzentzen du.

Lanak

Kierkegaardenak dira, besteak beste: Bata ala bestea (1843), Ikara eta dardara (1843), Estutasunaren kontzeptua (1844), Filosofia-zatiak (1844), Maitasunaren obrak (1847), Eritasun hilkorra (1848), Kristautasun-ariketa (1850). Kierkegaard ezagutzeko, garrantzi handikoak dira haren Egunerokoak.

Kierkegaarden eragina lehenago ikusi zen literaturan filosofian baino, eta batez ere XIX. mendearen hondar-urteetan Eskandinaviako literaturan (Henrik Ibsen eta August Strindberg) eta alemanezkoan XX. mendean (Franz Kafka eta Thomas Mann).

Erreferentziak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Søren Kierkegaard

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Bibliografia

Azurmendi, J. 2000: "Kierkeggard-en <<egunkari ezkutua>>" in Txipi Ormaetxea (arg.), Txillardegi lagun giroan, Bilbo: UEU ISBN 84-8438-007-6

Ikus, gainera

Artikulu hau Danimarkako biografia baten zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

Datuak: Q6512
Multimedia: Søren Kierkegaard / Q6512