Maiatzaren 5

Maiatzaren 5a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta hogeita bosgarren eguna da, 126garrena bisurteetan. 240 egun falta dira urtea amaitzeko.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1991 - 19 udalek UEMA Udal Euskaldunen MAnkomunitatea sortu zuten Aizarnazabalen
• 2006 - Zamudioko Herriko Taberna itxi egin zen, epaile baten aginduaren ondoren.
• 2016 - Iruñerrian ETBren itzaltzea salatzeko UPNren egoitza aurrean jendetza elkarretaratu zen.

Mundua

• 1494 - Kristobal Kolonek gaur egungo Jamaika aurkitu zuen.
• 1808 - Karlos IV.a Espainiakoak, koroa uzteko akordioa sinatu zuen Napoleonekin.
• 1944 - Gandhi aske utzi zuten 21 hilabete preso egon ondoren.
• 1949 - Londresko Ituna izenpetuta, Europako Kontseilua sortu zen.
• 2005 - Hauteskundeak Erresuma Batuan, Alderdi Laboristak garaipena eskuratu zuen.
• 2010 - Hiru pertsona hil ziren Atenasko banku bulego bati ustez manifestari talde batek su ematean.
• 2016 - Fine Gael alderdiko Enda Kenny politikaria Irlandako Errepublikako Taoiseach edo Gobernuburua berrizendatua izan zen.

Arte eta kultura

• 1997 - Luc Besson frantziar zinema zuzendariak zuzendu eta Bruce Willis, Gary Oldman, Ian Holm eta Milla Jovovich aktoreek antzeztutako The Fifth Element filma estreinatu zen.

Kirolak

• 2012 - Getxo Rugby Taldeak euskal errugbi taldeak VRAC Quesos Entrepinares taldearen aurka Espainiako Errugbi Ligako finalerdia 55-25 emaitzaz galdu zuen.
• 2013 - Ordizia Rugby Elkarteak Valladolid RAC taldearen aurka Santander hiriko El Sardinero estadioan jokatutako Espainiako errugbiko errege koparen finalean 27-17 irabazi eta kopa bigarren urtez jarraian bereganatu zuen.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1641 - Cipriano Baratze, nafar apaiz jesuita eta misiolaria (h. 1702).
• 1873 - Jose Maria Salaberria, Euskal Herrian bizi izandako espainiar idazlea, erregenerazionismokoa (h. 1940).
• 1889 - Emilio Álava, euskal txirrindulari eta tiratzailea (h. 1974).
• 1903 - Manuel Anatol, euskal herritar futbolaria (h. 1990).
• 1905 - Isidoro Gaztañaga, Ibarrako mailua, euskal boxeolaria (h. 1944).
• 1908 - Juan Inazio Goikoetxea, gipuzkoar elizgizona eta euskal idazlea (h. 1983).
• 1913 - Aurora Arnaiz, bizkaitar idazlea, unibertsitateko irakaslea, jurista eta politikaria (h. 2009).
• 1915 - Piarres Lartzabal, lapurtar antzerkigilea eta euskal idazlea (h. 1988).
• 1975 - Asier Olaizola, goizutar pilotaria.
• 1977 - Iker Pou, gasteiztar eskalatzailea.

Mundua

• 1210 - Alfontso III.a Portugalgoa, Portugalgo erregea (h. 1279).
• 1282 - Don Juan Manuel, Gaztelako idazle eta noblea (h. 1348).
• 1352 - Roberto I.a Alemaniakoa, Palatinatuko kondea eta erromatarren erregea (rex Romanorum) (h. 1410).
• 1747 - Leopoldo II.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (h. 1792).
• 1813 - Soren Kierkegaard, daniar filosofoa (h. 1855).
• 1818 - Karl Marx, alemaniar filosofo eta politikaren teorilaria (h. 1883).
• 1826 - Eugenia de Montijo, Frantziako enperatriza eta Napoleon III.aren emaztea (h. 1920).
• 1833 - Ferdinand Paul Wilhelm Richthofen, Richthofengo baroia, alemaniar geografo eta geologoa (h. 1895).
• 1846 - Henryk Sienkiewicz, poloniar idazlea, 1905eko Literaturako Nobel Sariduna (h. 1916).
• 1864 - Nellie Bly, estatubatuar kazetaria (h. 1922).
• 1869 - Hans Pfitzner, alemaniar musikagilea eta orkestra-zuzendaria (h. 1949).
• 1883 - Archibald Wavell, ingeles mariskala (h. 1950).
• 1893 - Agustín Farabundo Martí, salvadortar politikari komunista (h. 1932).
• 1895 - Rodolfo Valentino, italiar aktorea (h. 1926).
• 1914 - Tyrone Power, estatubatuar aktorea (h. 1958).
• 1915 - Orson Welles, estatubatuar zinema zuzendaria (h. 1985).
• 1944 - John Rhys-Davies, galestar jatorriko ingeles aktorea.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1775 - Domingo Basabilbaso, arabar enpresaburu eta politikaria (j. 1709).
• 1847 - Jose Paulo Ulibarri, euskal idazle, hizkuntzalari eta euskaltzale arabar-bizkaitarra (j. 1775).
• 1919 - Piarres Ibarrart, euskal idazle eta bertsolaria (j. 1838).
• 1937 - Juan Mugertza, euskal herritar atleta (j. 1900).
• 1999 - Luis Aranburu, gasteiztar organista eta musikagilea (j. 1905).

Mundua

• 973 - Oton I.a, Alemaniako errege eta enperadore Erromatarra.
• 1194 - Kasimiro II.a Poloniakoa, Sandomierz, Krakovia, Mazovia eta Kujaviako dukea eta Poloniako Duke Handia (j. 1138).
• 1309 - Karlos II.a Napolikoa, Napoliko erregea (j. 1254).
• 1525 - Frederiko III.a Saxoniakoa, Saxoniako hauteslea (j. 1463).
• 1525 - Thomas Müntzer, alemaniar teologo protestantea.
• 1705 - Leopoldo I.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (j. 1640).
• 1821 - Napoleon Bonaparte, Frantziako enperadorea (j. 1769).
• 1825 - Antonio Salieri, italiar konpositorea.
• 1827 - Frederico Augusto I.a Saxoniakoa, Saxoniako hauteslea eta Saxoniako lehen erregea (j. 1750).
• 1859 - Johann Peter Gustav Lejeune Dirichlet, alemaniar matematikaria (j. 1805).
• 1860 - Gustave Uhart, euskal funtzionario eta politikaria (j. 1791).
• 1892 - August Wilhelm von Hofmann, alemaniar kimikaria (j. 1818).
• 1904 - Mór Jókai, hungariar idazlea (j. 1825).
• 1935 - Kazimir Malevitx, ukrainiar margolaria eta artearen teorikoa (j. 1878).
• 1961 - Jean Elizalde, euskal idazle eta apaiza (j. 1883).
• 1977 - Ludwig Erhard, Alemaniako kantzilerra (j. 1897).
• 1981 - Bobby Sands, IRAko kide mitikoa, 1981eko Irlandako gose greban (j. 1954).
• 1992 -
  • Maximino Castiñeiras, galiziar poeta eta politikaria (j. 1906).
  • Jean Vauthier, frantziar antzerkigilea (j. 1910).
• 1994 - Mario Quintana, brasildar poeta (j. 1906).
• 1995 - Mikhail Botvinnik, sobietar xake jokalaria (j. 1911).
• 2000 - Gino Bartali, Ginetaccio, italiar txirrindularia (j. 1914).
• 2003 - Walter Sisulu, hegoafrikar politikaria, apartheidaren kontrako ekintzailea (j. 1912).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Andima, Amane eta Lore/Lorea/Lili.

Maiatzaren 4 | Urteko egutegi | Maiatzaren 6