Tibalt II.a Nafarroakoa

Tibalt II.a Nafarroakoa
	; Irudi gehiago
; Nafarroako erregea
konde
Bizitza
Jaiotza	1239ko abenduaren 7a
Herrialdea	Nafarroako Erresuma
Heriotza	Trapani, 1270eko abenduaren 4a (30 urte)
Hobiratze lekua	Provins
Familia
Aita	Tibalt I.a Nafarroakoa
Ama	Margarita Borboikoa
Ezkontidea(k)	Elisabet Frantziakoa (1258 (egutegi gregorianoa) -
Anai-arrebak	ikusi Henrike I.a Nafarroakoa; Margarita Nafarroakoa (1240-1307); Blanka Nafarroakoa; Beatriz Nafarroakoa; Gil Arradakoa markesa;
Leinua	Xanpaina leinua
Jarduerak
Jarduerak	agintaria
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Zortzigarren Gurutzada

Tibalt II.a Gaztea (Provins, c. 1239 – Trapani, Sizilia, 1270eko abenduaren 4a) Nafarroako errege eta Xanpainako konde izan zen (1253-1270).

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aita 14 urte besterik ez zituela hil zen eta, erregetu bitartean, ama erreginaren eta handiki nafarrek osatutako erregeordetza-kontseilu baten menpe egon zen.^[1] Lurretik goratua izan aurretik Nobleek Foruak sinarazi zioten, 1253ko azaroaren 27an. Hala ere, ez zegoen gustura eta Alexandro IV.ari esker 1257an eta 1259an, hurrenez hurren, gantzutze eta koroatze zeremoniak lortu zituen. Horrela, bere eskubide jainkotiarrak aldarrikatu zituen. Luis IX.aren alaba Elisabetekin ezkondu zen; Frantziako erregearen eraginpean erregetu zen Nafarroan. Xanpainan bizi izan zen eta bost aldiz baino ez zen joan Nafarroara, eta orduan, gobernuaren berri jakitera.^[2] 1257an Parisen Hôtel de Navarre eraikina hasteko agindua eman zion, Gortean bizitzeko.^[3] Frantziako koroarekiko loturari esker, kanpo harremanak indartu egin ziren. Iberiar penintsulako beste monarkiekin harreman onak izan zituen, Gaztela, Aragoi eta Ingalaterrarekin batez ere. Frantziako erregearen alabak Alfontso X.a Gaztelakoari ezkon-hitza eman zionean, honek 1256ko urtarrilaren 1ean Donostia eta Hondarribitik nafar salgaiak ateratzeko eskubidea eman zion.

Bere aita Tibalt I.ak hasitako administrazio-berrantolaketari segida eman zion eta Nafarroako hirietako burgesek begi onez ikusi zuten egitura berria. Iruñeko forua Lantzi eta Lizarrakoa Tebasi eta Torralbari eman zizkion. 1269an Aurizberri sortu zuen. Erresumako lehendabiziko errolda egin zuen, 30.000 su baino gehiago, hau da, 150.000 biztanle inguru, zituela ondorioztatu zuena. 1266ko aurrekontua kontuan hartuta, diru-sarreren %6,75a burokrazia zibilentzat, %33,84a armadarentzat eta %59,6a erregearentzat izan zen.^[4]

Aitak hasitako gatazkari ekin zion. Nabarreriaren ordez, San Nikolas burgua babestu zuen, okzitaniarrez bete zuena. 1255ean hitzarmen bat sinatu zuen Iruñeko apezpikuarekin hiriaren gobernuari buruz, baina, aita santuak ez zuen onartu hiriaren gobernua erregearen esku uztea. 1266an, berriro saiatu zen hiru burguak batzea baina ezin.

1270eko uztailean aitaginarrebarekin batera Zortzigarren Gurutzadara joan zen. Tunis setiatu eta Frantziako erregea disenteriaz jota hil zen setioan. Handik itzultzean, Tibalt berak izurriak jota hil zen Siziliako Trapani herrian, baina, Provinsko Cordeliers frantziskotar komentuan lurperatu zuten. Ez zuen ondorengorik utzi eta bere anaia Henrike I.a Gizenak hartu zuen erregetza. Elisabet emaztea Frantziako Gortera itzuli zen baina handik hilabete gutxitara hil zen.

Afrikako kanpaina[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «Zortzigarren Gurutzada»

Nafarroako erregearen eta Frantziakoaren arteko harreman pertsonal eta politiko onak zirela eta, lehenak bigarrenari gurutzaden doktrinek bultzatutako kanpaina militarrean laguntzea onartu zuen. San Luisek 1267ko martxoaren 24an hartu zuen gurutzea bere nobleen aurreko batzar batean. Bigarren zeremonia 1267ko ekainaren 5ean izan zen, Parisko Notre-Damen aita santuaren legatu baten aurrean. Nafarroako Tibalt II.a erregea, gurutzea hartu zuena, bertan izan zen.

1270eko uztailaren 1ean, ondo antolatutako flota handi bat Aigües-Mortesetik itsasoratu zen Luis IX.aren agindupean. Hurrengo egunean, Nafarroako erregearen agindupeko bigarren flota bat itsasoratu zen Marseillatik. Bi ontziek bat egin zuten Cagliarin, Sardiniako hegoaldeko kostaldean.

1270eko uztailaren 13an Luis IX.ak gurutzadaren lehen helburua Tunisia zela iragarri zuen eta 1270eko uztailaren 15ean Tunisiara abiatu ziren. Espedizioa Tunisiara desbideratu zen, Karlos Anjouren bultzada politikoengatik segur aski, Afrikako Erresuma sortu nahi baitzuen bere nagusitasuna handitzeko eta Aragoiko Koroaren merkataritza murrizteko Mediterraneo aldean, Tunisia aldean. Dena dela, Frantzia eta Nafarroako espedizioa uztailaren 18an iritsi zen Tunisiara.

Abuztuaren 25ean, Frantziako erregea gaixotasun baten ondorioz hil zen Tunisiako setioan. Karlos Anjou tropekin iritsi zen ingurura errege frantziarra hil ondoren, baina errege nafarrak enpresa militarrari uko egin zion eta nafar eta frantziar tropak Europako kontinentera itzultzeko bidean gidatzea erabaki zuen.

Azaroaren 1ean, Tibalt "gazteak" kontratu komertzial bat sinatu zuen Tunisiako hafsida Emirerriko sultanarekin, Abû `Abd Allah Muhammad al-Mustansirrekin. Ondoren, espedizioatik geratzen zena Siziliara eraman zituen, non azaroaren 22an iritsi ziren.

Handik aste pare batera, 1270eko abenduaren 4an, Tibalt II.a hil zen Trapanin (Siziliako itsas portu garrantzitsu bat), Iberiar penintsulara itzuli aurretik.

Familia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aitona Tibalt III.a Xanpainiako kondea	Amona Blanka Nafarroakoa	Aitona Artxibalt VIII.a Borboiko jauna	Amona Alix Forezkoa
Aita Tibalt I.a Nafarroako erregea		Ama Margarita Borboikoa
Tibalt II.a Nafarroako erregea

Ezkontza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Tibalt 1258an ezkondu zen Frantziako Luis IX.a erregearen Elisabet alabarekin. Ez zuten haurrik izan eta, senarra bezala, Elisabet ere 1271n hil zen, Gurutzadatik itzultzean.

Kaleak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Teobaldoen kalea, Iruñeko Bigarren Zabalgunea

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ García Arancón, María Raquel. (1985). Teobaldo II de Navarra (1253–1270). Gobierno, Monarquía y R. Fin. ISBN 84-235-0686-X..
↑ García Arancón, María Raquel. (1986). Teobaldo II. Iruñea: Mintzoa ISBN 84-85891-30-9..
↑ Marquis de Rochegude. (1910). Promenade dans toutes les rues de Paris, par arrondissement. Paris: Hachette et Cie.
↑ Juan Carrasco Pérez (zuz.), Fermín Miranda García eta Eloísa Ramírez Vaquero. (2000). Registros de Teobaldo II, 1259, 1266. Iruñea: Nafarroako Gobernua ISBN 84-235-1868-X..

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nafarroako erregeen zerrenda

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q351859
Multimedia: Theobald II of Navarre / Q351859

Aurrekoa Tibalt I.a	Nafarroako erregea 1253-1270	Ondorengoa Henrike I.a
Aurrekoa Tibalt IV.a	Xanpainiako kondea 1253-1270	Ondorengoa Henrike III.a

[1] García Arancón, María Raquel. (1985). Teobaldo II de Navarra (1253–1270). Gobierno, Monarquía y R. Fin. ISBN 84-235-0686-X..

[2] García Arancón, María Raquel. (1986). Teobaldo II. Iruñea: Mintzoa ISBN 84-85891-30-9..

[3] Marquis de Rochegude. (1910). Promenade dans toutes les rues de Paris, par arrondissement. Paris: Hachette et Cie.

[4] Juan Carrasco Pérez (zuz.), Fermín Miranda García eta Eloísa Ramírez Vaquero. (2000). Registros de Teobaldo II, 1259, 1266. Iruñea: Nafarroako Gobernua ISBN 84-235-1868-X..

[1]

[2]

[3]

[4]

i e a Nafarroako errege-erreginak
Iruñeko buruzagiak	Eneko Arista \| Gartzia Enekoitz \| Orti I.a Gartzeitz
Iruñeko erregeak	Antso I.a \| Gartzia II.a \| Antso II.a \| Gartzia IV.a \| Antso III.a \| Gartzea III.a \| Antso IV.a \| Antso V.a \| Petri I.a \| Alfontso I.a \| Gartzia V.a
Nafarroako errege-erreginak	Antso VI.a \| Antso VII.a \| Tibalt I.a \| Tibalt II.a \| Henrike I.a \| Joana I.a eta Filipe I.a \| Luis I.a \| Joanes I.a \| Filipe II.a \| Karlos I.a \| Joana II.a eta Filipe III.a \| Karlos II.a \| Karlos III.a \| Blanka I.a eta Joanes II.a \| Leonor I.a \| Frantzisko I.a \| Katalina I.a eta Joanes III.a
Nafarroa Behereko errege-erreginak	Henrike II.a \| Joana III.a eta Antonio I.a \| Henrike III.a