Palmondo olio
Palma olioa olio palmondo afrikarraren (Elaeis guineensis) fruituaren mesokarpotik ateratzen den olioa da. Munduan gehien kontsumitzen den landare olioa da[1]. Afrika, Hego Amerika eta Asiako sukaldaritzako ohiko osagaia izateaz gain, gaur egun, batez ere, industrian erabiltzen da: %80 janari industrian, %19 kosmetikan eta %1 bioerregaiak egiteko. Elikagai prozesatuen erdiek palma olioa dute, biguntasuna emateko eta kontserbazioa errazteko. Baina, gehienbat, merkea delako erabiltzen da. Izan ere, olio palmondoaren etekina hektareako sojarena halako hamar da.
Palma olioa laranja-kolorekoa da beta-karotenoan oso aberatsa delako. Beroak molekula hauek suntsitzen baititu, zenbait minutuz irakin ostean zuri bihurtzen da. Gantz-azido ase ugari duenez gero, giro-tenperaturan erdi-solidoa da eta 35 °C eta 42 °C arteko fusio-puntua du.
Osagaiak
Gantz-azido aseetan aberatsa den landare olio bakarrenetako bat da. Hori dela eta, palma olioa maiz kontsumitzea osasunarentzako kaltegarria da, odoleko LDL kolesterol maila igotzea eragiten duelako[2][3].
| Gantz-azidoak | Ehunekoa | |
|---|---|---|
| aseak | azido palmitikoa | %44 |
| azido estearikoa | %4,5 | |
| azido miristikoa | %1 | |
| monoasegabeak | azido oleikoa | %38 |
| poliasegabeak | azido linoleikoa | %10 |
| azido linolenikoa | %0,5 | |
Erabilpenak
Kontsumitzaile nagusia janari industria da. Elikagai prozesatu askoren osagaia da: frijitukiak, margarinak, aurrez sukaldatutako jakiak, zorrotxoko zopak, patata frijituak, izozkiak, opil industrialak, galletak...[4] Askotan etiketa nutrizionaletan ezkutaturik egoten da, "landare olio" edo "landare koipe" gisa[5]. Horrez gain, kosmetikan ere erabiltzen da, xaboiak eta perfumeak (zibetona) egiteko, eta baita bioerregaien ekoizpenean ere.
Munduko ekoizpena
Palma olioaren kontsumoa etengabe hazten ari da, eta 2010etik munduan gehien kontsumitzen den landare olioa da[6]. Indonesia eta Malaysia dira produktorerik handienak (munduko esportazioen %89 inguru 2010ean). Inportatzaile handienak India, Txina, Europar Batasuna eta Pakistan dira[7].
| Tokia | Herrialdea | Tonak[8] |
|---|---|---|
| 1 |  Indonesia |
21.534.000 |
| 2 |  Malaysia |
16.993.000 |
| 3 |  Thailandia |
1.287.510 |
| 4 |  Nigeria |
1.086.600 |
| 5 |  Kolonbia |
800.000 |
| 6 |  Papua Ginea Berria |
500.000 |
| 7 |  Boli Kosta |
300.000 |
| 8 |  Ekuador |
289.900 |
| 9 |  Honduras |
275.000 |
| 10 |  Brasil |
250.000 |
| 11 |  Txina |
245.400 |
| 12 |  Costa Rica |
210.905 |
| 13 |  Kongoko Errepublika Demokratikoa |
187.000 |
| 14 |  Guatemala |
182.000 |
| 15 |  Ghana |
120.000 |
| 16 |  Kamerun |
111.440 |
| 17 |  Filipinak |
92.000 |
| 18 |  Venezuela |
75.000 |
| 19 |  Mexiko |
68.000 |
| 20 |  Angola |
57.000 |
Erreferentziak
- ↑ Palm Oil Continues to Dominate Global Consumption in 2006/07 United States Department of Agriculture
- ↑ Olibaz, ekilorez, soiaz, artoz... eginiko olioak. Osasuntsuak eta ezinbestekoak elikabidean Eroski Consumer
- ↑ Rosalie Marion BLISS: El aceite de palma no es un sucedáneo saludable de los ácidos grasos trans United States Department of Agriculture. Agricultural Research Service
- ↑ Sophie ESMIOL: Aceite de palma: usos, orígenes e impactos www.tierra.org
- ↑ Esklerosi anizkoitza, hezueria eta psoriasia Euskal Herritar Medikuntza
- ↑ Elisabeth D. INANDIAK: Malaisie : enquête sur l'huile de palme Geo.fr
- ↑ Table 11: Palm Oil: World Supply and Distribution United States Department of Agriculture. Foreign Agricultural Service
- ↑ Faostat: 2010eko palma olio ekoizpena
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Palmondo olio  |