Le Corbusier

Le Corbusier
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Charles-Édouard Jeanneret
Jaiotza	La Chaux-de-Fonds, 1887ko urriaren 6a
Herrialdea	Suitza  (1887 -  1965) Frantzia  (1930 -
Heriotza	Roquebrune-Cap-Martin, 1965eko abuztuaren 27a (77 urte)
Hobiratze lekua	Roquebrune-Cap-Martin
Heriotza modua	berezko heriotza: miokardio infartu akutua
Familia
Aita	Georges-Édouard Jeanneret
Ezkontidea(k)	Yvonne Le Corbusier (en)
Haurrideak	ikusi Albert Jeanneret (en)
Familia	ikusi Pierre Jeanneret (en) (lehengusu)
Hezkuntza
Hizkuntzak	frantsesa
Irakaslea(k)	Auguste Perret
Ikaslea(k)	ikusi Olivier Debré Roger Aujame (en) Edith Schreiber-Aujame (en)
Jarduerak
Jarduerak	arkitektoa, margolaria, idazlea, hirigilea, argazkilaria, marrazkilaria, ehungintzako artista, artista bisuala, diseinatzailea eta eskultorea
Parte-hartzailea Documenta II (en)
Lan nabarmenak	ikusi Notre-Dame-du-Haut kapera Villa Savoye Unité d'habitation (en) Radiant City (en) Tsentrosoyuz building (en)
Jasotako sariak	ikusi AIA Gold Medal Royal Gold Medal  (1953) Frank P. Brown Medal  (1961) Ohorezko Legioko ofizial handia Sikkens Prize  (1963) honorary doctor of ETH Zürich Ginebrako Unibertsitateko honoris causa doktoregoa honorary doctorate from the University of Cambridge honorary doctor of the University of Zurich Arte eta letren komendadorea  (1957) Ohorezko Legioko komandantea
Kidetza	Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia National Academy of Fine Arts (Argentina) (en) CIAM Accademia delle Arti del Disegno (en)
Mugimendua	arkitektura modernoa Arkitektura brutalista purism (en)
Fitxategi:Le Corbusier signature.svg, Le Corbusier signature 1957.svg

Le Corbusier, berezko izenez Charles Edouard Jeanneret (La Chaux-de-Fonds, 1887ko urriaren 6a – Roquebrune-Cap-Martin, 1965eko abuztuaren 27a), suitzar-frantziar arkitekto, hirigile, arkitektura-teoriko eta margolaria izan zen. Ezaguna egin zen Nazioarteko Estiloa edo Mugimendu Modernoaren sortzaileetako bat izan zelako, Ludwig Mies van der Rohe, Walter Gropius eta Theo van Doesburg arkitektoekin batera. Askoren ustez, XX. mendeko arkitektorik garrantzitsuena izan zen.

Nazioarteko Arkitektura Eskola delakoaren partaide izan zen. L´Espirit Nouveau aldizkaria argitaratu zuen Amédée Ozenfantekin batera, eta bertan adierazi zuen berrikuntzetarako bere gogoa. Bere lanetan, funtzionalismo modernoa eta espresionismoa bateratu zituen. Eraikuntza geometrikoak egin zituen, eta, oinezkoentzat, toki bereziak gorde zituen berak urbanizatutako hirietan, landareei eta espazio irekiei nagusitasuna emanez beti. Arkitektura modernoa eraberritu duten arkitekto nagusienetakoa izan da.

Suitzan jaio zen guraso suitzar frantsesdunengandik, eta 1930eko irailaren 19an lortu zuen frantziar nazionalitatea naturalizatuz. Bere ibilbidea bost hamarkadakoa izan zen, eta, horietan, Europan, Japonian, Indian eta Ipar eta Hego Amerikan eraikinak diseinatu zituen. «Arkitektura modernoaren sustraiak Viollet-le-Duc-en aurkitzen direla» pentsatzen zuen.

Le Corbusierrek hiri-plangintzan eragin handia izan zuen jendez gainezka dauden hirietako biztanleen bizi-baldintzak hobetzera zuzenduta, eta Nazioarteko Arkitektura Modernoaren Kongresuko (CIAM) kide sortzaile izan zen. Le Corbusierrek Indiako Chandigarh hirirako plan nagusia egin zuen, eta hainbat eraikinetarako diseinu zehatzak egin zituen, batez ere gobernuarenak.

2016ko uztailaren 17an, zazpi herrialdetan Le Corbusierrek egindako hamazazpi proiektu Unescoren Gizateriaren Ondareen zerrendan sartu ziren: Le Corbusierren Lan Arkitektonikoa, mugimendu modernoari ekarpen aipagarria.

Le Corbusier figura polemikoa izaten jarraitzen du. Bere hirigintza-ideia batzuk kritikatu izan dira aldez aurretik zeuden kultur guneekiko, gizarte-adierazpenekiko eta berdintasunarekiko axolagabekeriagatik, eta faxismoarekin, antisemitismoarekin, eugenesiarekin, eta Benito Mussolini diktadorearekin izandako ustezko loturak etengabeko eztabaidak eragin dituzte.

Le Corbusierrek altzari ezagunak ere diseinatu zituen, hala nola LC4 Chaise Lounge aulkia eta LC1 aulkia, biak larruz eginak, metalezko egiturarekin.

Bizitza

La Chaux-de-Fonds herrian jaio zen, Suitza frankofonoan. Aitak erloju kutxak lakatzen zituen jaioterrian, eta amak musika- eta piano-eskolak ematen zituen. 1900ean, irarlan-ikasketak hasi zituen La Chaux-de-Fonds-eko arte-eskolan. Bertako irakasle batek margolaritza eta, geroago, arkitektura ikas zezan bultzatu zuen. 1905ean, bere lehen eraikina proiektatu zuen, arte-eskolako kide batentzako banakako etxebizitza.

1908an, Auguste Perret arkitektoaren agentzian hasi zen lanean; Perret aitzindaria zen hormigoi armatuaren erabileran. 1910ean, Berlinera joan zen Peter Behrensen agentzian lan egitera; Ludwig Mies van der Rohe eta Walter Gropius arkitektoak ezagutu zituen bertan. 1911. urte osoan, bidaia luzeak egin zituen; Viena, Errumania eta batez ere Mediterraneo inguruko herrialdeak –Turkia, Grezia eta Italia– bisitatu zituen, eta biziki markatu zuen hango herri-arkitektura zuriak. 1914an, Dom-Ino Etxea proiektatu zuen: betoi armatuzko egitura bat, erabateko burujabetza ziurtatzen zuena eta kopuru handitan eraiki zitekeena.

1919an, L'Esprit Nouveau aldizkaria sortu zuen Amédée Ozenfant margolariarekin eta Paul Dermée poetarekin batera. 28 zenbaki argitaratu zituen 1920 eta 1925 urteen bitartean. Bertan, purismo izeneko estetika joera formulatu zuten. Kubismoa gainditzeko ahaleginetan, purismoak nolabaiteko ordena aldarrikatu zuen berriro, eredu klasikoetara itzultzea, alegia. Le Corbusierrek eta Ozenfantek estetika arau berriak plazaratu zituzten. Dadaismoa ez bezala, zeinak modernotasuna historiaren ukatze teorikoarekin lotzen baitzuen, L'Esprit Nouveau ordena historiko baten barruan sartu zen Cezanne eta kubismoa abiapuntutzat harturik. Arkitekturan, bolumen bakunak erabiltzea proposatu zuen, industriarako egin zituen hainbat proiektutan (itsasontziak, hegazkinak, automobilak) igartzen denez, eta «bizitzeko makinatzat» definitu zuen etxebizitza. Etxe bateko bolumenek, oreka formala ez ezik –horretarako, Le Corbusierrek urrezko epaia eta modulor izeneko neurri unibertsala erabili zituen–, geometriako forma bakunen muina eta garbitasuna bilatu behar zuten.

1922an, Pierre Jeanneret lehengusuarekin batera, arkitektura estudioa ireki zuen Parisko Sèvres kaleko 35. zenbakian; hil arte, bertan lan egin zuen. 1920ko hamarkada horretan, hainbat jardueratan aritu zen, hala nola margolaritzan, saiakeren idazketan eta, jakina, arkitekturan. Garai hartan eraikitako banakako etxebizitza batzuk arkitektura arrazionalistaren ikono bihurtu ziren: Citrohan etxea (1920-1922), Roche-Jeanneret etxeak (1924, Paris), Stein etxea (1927, Garches); eta Villa Savoye (1929-1931, Poissy). Villa Savoyen, argi eta garbi antzematen dira arkitektura funtzionalista definitzen duten elementuak: paretak, euskarri izan ordez, espazioa ixten edo irekitzen duten elementu bilakatu dira; fatxada guztian daude leihoak; etxe oina libre dago eta estalkia laua da.

Baina Le Corbusierren interesa ez zen etxebizitzetara mugatu, baizik eta hiri osoa eraldatzen saiatu zen. 1922an, hiri idealaren lehenengo proiektua egin zuen: hiru beharrizan nagusien arabera (zirkulazioa, lan egitea eta bizitzea) egituratu zuen hiru milioi biztanleko hiri modernoa (Ville Radieuse). Erdigunerako etxe orratz garaiak proposatu zituen; kanporaxeago sei pisuko etxeak, eta, ingurumarian, immeuble-ville izeneko etxebizitzak. Sare ortogonal bat da proiektuaren oinarria. Le Corbusierrek arrazionalizazioa aplikatu zuen, bai trafikoa ordenatzeko (oinezkoak eta ibilgailuak), bai eraikinak eta espazio berdeak antolatzeko. Hirigintza eredu horrek aplikazio asko izan zituen: Voisin plana, Parisen (1925); Obus plana, Aljerren (1931); Macia plana, Bartzelonan (1932), eta Buenos Aires, Montevideo eta São Paulokoak, besteak beste.

Immeuble-ville eredua, berriz, Le Corbusierrek, 1943-1952 bitartean, Marseillarako egin zuen, eta Unité d´Habitation izeneko proiektuan aplikatu zen. Eraikin kolektiboa eta burujabea da. 1600 pertsona hartzen ditu 337 etxebizitzetan (23 etxebizitza mota daude, txikienetik hasi eta zortzi umeko familia hartzen dueneraino). Eraikinaren banoan, denda kale bat ere badago 25 metroko garaieran. Eraikin burujabe gisa proiektatu zenez, jatetxea eta bilera aretoa ditu, eta, eraikinaren gaineko aldean, gimnasioa, solariuma, haurtzaindegia, antzoki estali gabea eta igerilekua.

Bidaiak eta lehen etxeak (1905–1914)

• 
  Villa Fallet, Le Corbusierren ikasle-proiektua, Suitzako La Chaux-de-Fonds-eko txalet bat (1905)
• 
  Etxe Zuria, Le Corbusierren gurasoentzat eraikia La Chaux-de-Fonds-en (1912)
• 
  Le Locleko Villa Favre-Jacot, Suitza (1912)

Le Corbusier bere formazio autodidaktarekin hasi zen liburutegira joanez arkitekturari eta filosofiari buruz irakurtzera, museoak bisitatuz, eraikinak zirriborratuz eta eraikiz. 1905ean, hark eta beste bi ikaslek, René Chapallaz irakasleak gainbegiratuta, bere lehen etxea, Villa Fallet, diseinatu eta eraiki zuten Louis Fallet grabatzailearentzat, Charles L'Eplattenier bere irakaslearen laguna zena. Chaux-de-Fonds inguruko baso-hegalean kokatua, tokiko estilo alpinoan teilatu aldapatsua zuen, eta, fatxadan, tentuz landutako koloretako eredu geometrikoak zituen txalet handi bat zen. Etxe horren arrakastak, eremu berean antzeko bi etxe eraikitzera bultzatu zuen, Jacquemet eta Stotzer villak.

1907ko irailean, Suitzatik kanpoko lehen bidaia egin zuen, Italiara joanez; gero, negu hartan, Budapestetik Vienara bidaiatuz, non lau hilabetez egon zen eta Gustav Klimt ezagutu zuen, eta Josef Hoffmann ezagutzen saiatu zen, baina arrakastarik gabe. Florentzian, Florentziako kartusia bisitatu zuen Galluzzon, Horrek betiko zirrara eragin zion. "Haiek celda deitzen zituzten horietako batean bizi nahiko nukeen, idatzi zuen geroago. «Langile bakarreko etxebizitza baterako irtenbidea zen, edo, hobeto esanda, lurreko paradisu baterako». Parisera bidaiatu zuen, eta hamalau hilabetez, 1908 eta 1910 artean, marrazkilari gisa lan egin zuen Auguste Perret arkitektoaren bulegoan, bizitegi-eraikuntzan hormigoi armatuaren erabileraren aitzindaria eta Art Déco estiloko Eliseo Zelaien Antzoki enblematikoaren arkitektura-diseinatzailea. Bi urte geroago, 1910eko urria eta 1911ko martxoa bitartean, Alemaniara bidaiatu zuen, eta lau hilabetez Peter Behrensen bulegoan lan egin zuen, non Mies van der Rohe eta Walter Gropius ere lanean eta ikasten ari baitziren.

1911n, bere lagun August Klipsteinekin berriro bidaiatu zuen bost hilabetez; oraingoan Balkanetara bidaiatu zuen, eta Serbia, Bulgaria, Turkia, Grezia, Ponpeia eta Erroma bisitatu zituen, ia 80 koaderno-zirriborro bete zituen ikusitakoaren erreprodukzioz —Parthenoiaren zirriborro asko barne, zeinaren arkitekturaren laudorioa beranduago egingo zuen bere Vers une architecture obran (1923). Bidaia horretan ikusitakoaz hitz egin zuen bere liburu askotan, eta bere azken liburuaren, Le Voyage d'Orient, gaia izan zen.

1912an, bere proiekturik anbiziotsuena hasi zuen: bere gurasoentzako etxe berri bat, hau ere La-Chaux-de-Fonds inguruko baso-hegalean kokatua. Jeanneret-Perret etxea besteak baino handiagoa zen, eta estilo berritzaileagoan; plano horizontalek izugarrizko kontrastea egiten zuten alpetar zelai maldatsuekin, eta horma zuriek eta dekoraziorik gabekoak kontraste handia zuten muino-hegaleko gainerako eraikinekin. Barruko espazioak erdiko egongelako lau zutabeen inguruan antolatu ziren, iragarriz geroagoko eraikinetan sortuko zituen barrualde irekiak. Proiektua uste zuena baino garestiagoa atera zen; handik hamar urtera, bere gurasoak etxetik atera eta etxe xumeago batera lekualdatu behar izan zuten. Dena den, horrek ondoko Le Locle herrian txaleta are ikaragarriagoa eraikitzeko enkargua ekarri zion, Georges Favre-Jacot erloju-fabrikatzaile aberats batentzat. Le Corbusierrek hilabete baino gutxiagoan diseinatu zuen etxe berria. Eraikina kontu handiz diseinatu zuen mendi-hegaleko gunera egokitzeko. Barruko planoa zabala zen, eta patio baten inguruan diseinatuta zegoen argirik gehiena lortzeko, etxe tradizionaletik oso aldenduta.

Dom-ino etxea eta Schwob etxea (1914–1918)

Lehen Mundu Gerran, Le Corbusierrek La-Chaux-de-Fonds-eko bere eskola zaharrean irakatsi zuen. Teknika modernoak erabiliz arkitektura-ikasketa teorikoetan zentratu zen. 1914ko abenduan, Max Dubois ingeniariarekin batera, hormigoi armatua eraikuntza-material gisa erabiltzeko azterketa serio bat hasi zuen. Hormigoia, Parisko hormigoi armatuaren arkitekturaren aitzindaria zen Auguste Perreten bulegoan aurkitu zuen, baina, orain, modu berrietan erabili nahi zuen.

Geroago idatzi zuen: «Hormigoi armatuak baliabide ikaragarriak eman zizkidan, eta aniztasuna, eta plastikotasuna, zeinetan nire egiturak izango diren jauregi baten erritmoa eta lasaitasun ponpeiarra». Horrek Dom-Ino etxerako bere proiektura eraman zuen (1914–15). Eredu horrek proposatzen zuen hormigoi armatuzko sei zutabe mehek eutsitako hormigoizko hiru lauzaz osatutako oinplano irekia, oinplanoaren alde batean maila bakoitzerako sarbidea ematen duen eskailera batekin. Sistema Lehen Mundu Gerraren ostean behin-behineko bizileku ugari eskaintzeko diseinatu zen, lauzak, zutabeak eta eskailerak soilik ekoitziz, eta bizilagunek kanpoko hormak eraiki zitzaketen inguruko materialekin. Bere patente-eskaeran, «plano-konbinazio infinitu baten araberako justaposizio eraikuntza sistema» zela deskribatu zuen. «Horrek fatxadako edo barrualdeko horma-banatzaileak edozein puntutan eraikitzea ahalbidetuko luke» idatzi zuen.

La-Chaux-de-Fondseko Anatole Schwob etxea (1916–1918)

Sistema horren arabera, etxearen egitura ez zen zertan kanpoaldean agertu behar, baizik eta kristalezko horma baten atzean ezkutatu zitekeen, eta barrualdea arkitektoak nahi zuen moduan antola zezakeen. Patentatu ondoren, Le Corbusierrek hainbat etxe diseinatu zituen sistema horrekin, hau da, hormigoizko kutxa zuriak zirenak. Horietako batzuk inoiz eraiki ez baziren ere, 1920ko hamarkadan bere lanetan nagusi izango ziren bere oinarrizko ideia arkitektonikoak ilustratu zituzten. Ideia 1927ko Arkitektura Berriaren Bost Puntu liburuan findu zuen. Diseinu hori, egitura hormetatik bereiztea eta planoen eta fatxaden askatasuna eskatzen zuena, bere arkitektura gehienaren oinarri bihurtu zen hurrengo hamar urteetan.

1916ko abuztuan, Le Corbusierrek inoizko enkargurik handiena jaso zuen, Anatole Schwob erlojugile suitzarrentzat txalet bat eraikitzea, zeinarentzat dagoeneko hainbat birmoldaketa txikiak egina zituen. Aurrekontu handia eta etxea diseinatzeko askatasuna eman zioten, baita barruko dekorazioa sortzeko eta altzariak aukeratzeko ere. Auguste Perreten irakaspenak jarraituz, hormigoi armatuz eraiki zuen egitura, eta adreiluz bete zituen hutsuneak. Etxearen erdigunea hormigoizko kutxa handi bat da, bi aldeetan zutabe erdiko egitura dituena, eta horrek forma geometriko hutsei buruzko bere ideiak islatzen ditu. Egon-gela handi ireki batek, erdian argi-armiarma bat zuena, hartzen zuen eraikinaren erdigunea. «Ikusten duzun moduan», idatzi zion Auguste Perreti 1916ko uztailean, «Auguste Perretek Peter Behrensek baino gehiago utzi zuen nigan».

Le Corbusierren asmo handiek talka egin zuten bere bezeroaren ideiekin eta aurrekontuekin, eta gatazka latzak eragin zituzten. Schwobek auzitegira jo zuen, eta Le Corbusierri gunerako sarbidea ukatu zion, baita obraren jabetza aldarrikatzeko eskubidea ere. Le Corbusierrek erantzun zion: «Nahi ala ez, nire presentzia zure etxeko bazter guztietan dago itsatsita». Le Corbusierrek oso harro zegoen etxearekin eta irudiak erreproduzitu zituen bere hainbat liburutan.

Pintura, kubismoa, purismoa eta L'Esprit Nouveau (1918–1922)

Le Corbusier Parisera joan zen behin betiko 1917an, eta Pierre Jeanneret (1896–1967) bere lehengusuarekin hasi zuen arkitektura-jarduera; lankidetza 1950eko hamarkadara arte iraungo zuen, Bigarren Mundu Gerrako urteen etenarekin

1918an, Le Corbusierrek Amédée Ozenfant margolari kubista ezagutu zuen, zeinari bere antzeko espiritua antzeman baitzion. Ozenfantek margotzera animatu zuen, eta biek lankidetza aldi bat hasi zuten. Kubismoa irrazionala eta erromantikoa zelako baztertuz, bikoteak elkarrekin argitaratu zuen Après le Cubisme manifestua, eta mugimendu artistiko berri bat ezarri zuten, Purismoa. Ozenfant eta Le Corbusier aldizkari berri batean idazten hasi ziren, L'Esprit Nouveau, eta energiaz eta irudimenez bultzatu zituzten arkitekturari buruzko ideiak.

Aldizkariaren lehen zenbakian, 1920an, Charles-Edouard Jeanneretek ezizentzat Le Corbusier (amaren aldeko aitonaren Lecorbésier izenaren forma aldatua) hartu zuen, uste baitzuen edonork bere burua berrasma zezakeela. Garai hartan, batez ere Parisen, modan zegoen alor askotako artisten artean norbere burua identifikatzeko izen bakarra hartzea.

1918 eta 1922 artean, Le Corbusierrek ez zuen ezer eraiki, eta bere ahaleginak teoria puristan eta pinturan jarri zituen. 1922an, hark eta bere lehengusu Pierre Jeanneretek estudio bat ireki zuten Parisen, Sèvres kaleko 35ean. Arkitektura-estudio bat sortu zuten elkarrekin. 1927tik 1937ra, Charlotte Perriandekin batera aritu ziren Le Corbusier-Pierre Jeanneret estudioan. 1929an, hirukoteak Etxe-tresneria atala prestatu zuen Artista Dekoratzaileen Erakusketarako, eta talde stand bat eskatu zuen 1928ko talde abangoardiako ideia berrituz eta zabalduz. Horri uko egin zion Dekorazio Artisten Batzordeak. Dimisioa eman, eta «Union des artistes modernes» (UAM) sortu zuten.

Bere ikasketa teorikoak laster aurreratu ziren familia bakarreko etxe eredu ezberdinetan. Horien artean, Maison Citrohan zegoen. Proiektuaren izenak Citroën autogile frantsesaren erreferentzia egiten zuen. Le Corbusierrek, etxearen eraikuntzan, metodo eta material industrial modernoak erabiltzea defendatu zuen, baita etxebizitzak kontsumitzea beste produktu komertzialen antzera ere, hala nola automobila.

Maison Citrohan ereduaren barruan, Le Corbusierrek hiru solairuko egitura proposatu zuen, altuera bikoitzeko egongelarekin eta bigarren solairuan logelak eta hirugarren solairuan sukaldea. Teilatua eguzki-terraza batek hartuko zukeen. Kanpoaldean, Le Corbusierrek eskailera bat jarri zuen beheko solairutik bigarren solairurako sarbidea emateko. Kasu horretan, garai horretako beste proiektu batzuetan bezala, fatxadak ere diseinatu zituen, etenik gabeko leiho handiak barne. Etxeak oinplano angeluzuzena erabiltzen zuen, kanpoko hormak leihorik gabe, espazio zuri eta estukatukin baizik. Le Corbusier eta Jeanneret estetikoki urri utzi zuten barrualdea, metalezko egitura tubularrez egindako altzari mugikorrekin. Argiak, normalean, bonbilla bakunak eta biluziak ziren. Barruko hormak ere zuri utzi ziren.

Arkitekturaren bost oinarriak

1926an azaldu gisa, Le Corbusierrentzat arkitektura modernoa hurrengo bost puntutan oinarritu behar zen:

1. Piloti-en erabilera. Hormigoizko eta altzairuzko zutabeen agerpenaren ondorioz, karga-hormen erabilerak ez zuen jada zentzurik, eta eraikinak lurretik jasota eraiki behar ziren ahalik eta lurzoru-espazio gutxiago okupatzeko. Horrela, lurzorua libre gelditzen zen zirkulazioa eta landaredia jasotzeko.
2. Lorategi-estalkiaren erabilera edo terraza-estalkiaren erabilera. Estalkiak laua izan behar zuen. Eraikinak zoruan okupatzen zuen berdegunea estalkian berreskuratu behar zen.
3. Oinplano librearen erabilera. Zutabeek antzinako karga-hormak ordezkatu zituztenez, eraikinen oinplanoak malgutasunez eta askatasun osoz diseina zitezkeen. Barneko trenkadak funtzioaren ondorioz baino ez ziren antolatu behar.
4. Luzekako leihoaren erabilera. Fatxadaren eta egituraren banaketaren ondorioz, itxitura askatasunez diseina zitekeen, eta horren ondoriozko leihorik logikoena luzekakoa zen (leiho horizontala) argitasunik uniformeena ematen zuelako.
5. Fatxada librearen erabilera. Aurreko puntuen ondorio zen. Fatxada eta egitura banatuta zeudenez, hura askatasunez diseina zitekeen, ia-ia margolan baten moduan.

Lan garrantzitsuenak

Gurutzeta etxea, La Plata, Argentina, 1949-1955.

Berlingo Unité d'Habitation bizitegi-eraikina.

• 1912 : Jeanneret-Perret etxea, La Chaux-de-Fonds, Suitza [1]
• 1922 : Ozenfant lantegi-etxea, Paris
• 1924 : La Roche-Jeanneret etxeak, Paris
• 1929 – 1931 : Savoye etxea, Poissy, Yvelines (Paris inguruan)
• 1934 : Armée du Salut eraikina, Paris
• 1946 – 1952 : Marseillako Unité d'Habitation eraikina, Marseilla, Frantzia
• 1948 – 1951 : Claude & Duval fabrika, Saint-Dié-des-Vosges, Vosgeak , Frantzia (industria-eraikin bakarra)
• 1949-1955 : Gurutzeta etxea (Casa Curutchet), La Plata, Argentina
• 1950 : Notre Dame du Haut kapera, Ronchamp, Saône Garaia, Frantzia
• 1953 – 1955 : Rezéko unité d'habitation eraikina, Rezé, Loira Atlantikoa, Frantzia (argazkiak)
• 1952-1959 : Hirigintza-plana eta eraikinak Chandigarhen, India
  • 1952 : Epaitegiak
  • 1952 : Arte Galeria eta Museoa
  • 1953 : Idazkaritza
  • 1953 : Klub Nautikoa
  • 1955 : Legebiltzarra
  • 1959 : Arte Eskola
• 1959 : La Tourette komentua, Éveux, Rodano, Frantzia (web gunea)
• 1960 : Unité d'Habitation, Briey, Meurthe-eta-Mosela, Frantzia
• 1964 : Unité d'Habitation, Firminy-Vert, Frantzia
• 1966 : Estadioa, Firminy-Vert
• 1965 : Kultura Etxea, Firminy-Vert (oraingo izen ofiziala : Espace Le Corbusier)
• 1969 : Saint-Pierre eliza, Firminy-Vert (2009an amaitua)

Beste lan batzuk

Chandigarheko Kapitolioko Legebiltzarren jauregia, 1955ekoa.

• Planeix etxea, Paris
• Frugès auzo modernoa, Pessac, Bordele, Frantzia
• Cook etxea, Boulogne (Paris inguruan)
• Nestlé pabilioia, 1927ko Parisko Feria
• Errazuriz etxea (eraiki gabe)
• Beistegi apartamentuak, Paris
• Suitzako pabilioia, Cité Universitaire, Paris
• Clarté eraikina, Geneva, Suitza
• Hezkuntza Nazionaleko ministerioa, Rio de Janeiro, Brasil (Oscar Niemeyer eta Lucio Costa arkitektoekin batera)
• Hainbat eraikin (villak bate zere), Ahmedabad, India
• Brasilgo Etxea, Cité Universitaire, Paris (Lucio Costa arkitektoarekin batera)
• Carpenter Ikusmen Arte Zentroa, Harvard, AEB
• Gizakiaren Etxea (Le Corbusier zentroa), Zurich, Suitza

Idazlan garrantzitsuenak

• 1923 Vers une architecture (Arkitektura baterantz)
• 1924 Urbanisme (Hirigintza)
• 1935 La ville radieuse
• 1937 Quand les cathédrales étaient blanches (Katedralak zuriak zirenean)
• 1934 La Charte d'Athènes (Atenasko Karta, argitaratzeko egokitua)
• 1945 Les trois établissements humains (Hiru giza ezarpenak)
• 1950 Le modulor
• 1955 Le Modulor II La parole est aux usagers (Hitza erabiltzaileena da)
• 1956 Les plans de Paris : 1956 - 1922 (Parisko planak, Voisin plana barne)

Bibliografia

• VON MOOS, STANISLAUS. Le Corbusier. 1. argitalpena. Bartzelona: Lumen, 1977. (Arquitectura. Palabra en el Tiempo; 126). ISBN 84-264-1126-6

Erreferentziak

Iturriak

• Arwas, Victor. (1992). Art Deco. Harry N. Abrams Inc. ISBN 978-0-8109-1926-6..
• Sarbjit Bahga, Surinder Bahga (2014) Le Corbusier and Pierre Jeanneret: The Indian Architecture, CreateSpace, ISBN 978-1-4959-0625-1.
• Bony, Anne. (2012). L'Architecture moderne. Larousse ISBN 978-2-03-587641-6..
• Behrens, Roy R. (2005). Cook Book: Gertrude Stein, William Cook and Le Corbusier. Dysart, Iowa: Bobolink Books. ISBN 0-9713244-1-7.
• Brooks, H. Allen (1999) Le Corbusier's Formative Years: Charles-Edouard Jeanneret at La Chaux-de-Fonds, Paperback Edition, University of Chicago Press, ISBN 0-226-07582-6
• Eliel, Carol S. (2002). L'Esprit Nouveau: Purism in Paris, 1918–1925. New York: Harry N. Abrams, Inc. ISBN 0-8109-6727-8.
• Curtis, William J.R. (1994) Le Corbusier: Ideas and Forms, Phaidon, ISBN 978-0-7148-2790-2.
• Fishman, Robert. (1982). Urban Utopias in the Twentieth Century: Ebenezer Howard, Frank Lloyd Wright, and Le Corbusier. Cambridge, Massachusetts: MIT Press ISBN 978-0-262-56023-8..
• Frampton, Kenneth. (2001). Le Corbusier, London, Thames and Hudson.
• Jencks, Charles (2000) Le Corbusier and the Continual Revolution in Architecture, The Monacelli Press, ISBN 978-1-58093-077-2.
• Jornod, Naïma and Jornod, Jean-Pierre (2005) Le Corbusier (Charles Edouard Jeanneret), catalogue raisonné de l'oeuvre peint, Skira, ISBN 88-7624-203-1.
• (Frantsesez) Journel, Guillemette Morel. (2015). Le Corbusier- Construire la Vie Moderne. Editions du Patrimoine: Centre des Monument Nationaux ISBN 978-2-7577-0419-6..
• Korolija Fontana-Giusti, Gordana. (2015) 'Transgression and Ekphrasis in Le Corbusier's Journey to the East' in Transgression: Towards the Expanded Field in Architecture, edited by Louis Rice and David Littlefield, London: Routledge, 57–75, ISBN 978-1-13-881892-7.
• (Frantsesez) Le Corbusier. (1925). L'Art décoratif d'aujourdhui. G. Crés et Cie.
• (Frantsesez) Le Corbusier. (1923). Vers une architecture. Flammarion (1995) ISBN 978-2-0812-1744-7..
• Ozenfant, Amédée; Jeanneret, Charles Édouard. (1918). Après Le Cubisme. Paris: Éditions des Commentaires.
• Solitaire, Marc (2016) Au retour de La Chaux-de-Fonds: Le Corbusier & Froebel, editions Wiking, ISBN 978-2-9545239-1-0.
• (Frantsesez) Riley, Noël. (2004). Grammaire des Arts Décoratifs. Flammarion.
• Von Moos, Stanislaus (2009) Le Corbusier: Elements of A Synthesis, Rotterdam, 010 Publishers.
• Walden, Russell. (1977). The Open Hand: Essays on Le Corbusier. MIT Press ISBN 9780262367882..

Kanpo estekak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Le Corbusier

Wikiesanetan badira aipuak, gai hau dutenak: Le Corbusier

• (Frantsesez) Le Corbusier Fundazioa: gune ofiziala
• (Frantsesez) Le Corbusier eta Chandigarh
• (Frantsesez) Le Corbusier ARCHIGUIDE gunean

• Datuak: Q4724
• Multimedia: Le Corbusier / Q4724
• Aipu famatuak: Le Corbusier