Edukira joan

Aberdeen

Koordenatuak: 57°09′N 2°06′W / 57.15°N 2.1°W / 57.15; -2.1
Wikipedia, Entziklopedia askea
Artikulu hau Eskoziako hiriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Aberdeen (argipena)».
Aberdeen
Aberdeen
Aiberdeen
Obar Dheathain
 Eskozia
Administrazioa
Estatu burujabe Erresuma Batua
Herrialdea Eskozia
Scottish regionGrampian
Eskoziako kontseilu guneaAberdeen City
Izen ofizialaAberdeen
Aiberdeen
Obar Dheathain
Jatorrizko izenaAberdeen
Aiberdeen
Obar Dheathain
Posta kodeaAB10-AB13 (parte), AB15, AB16, AB22-AB25
Geografia
Koordenatuak57°09′N 2°06′W / 57.15°N 2.1°W / 57.15; -2.1
Map
Azalera65,1 km²
Demografia
Biztanleria200.680 (2016)
Dentsitatea3.083 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera1175
Telefono aurrizkia1224
Ordu eremuaGreenwich Meridianoko Ordua, UTC±00:00 eta UTC+01:00
Hiri senidetuakStavanger, Atyrau, Ratisbona, Clermont-Ferrand, Bulawayo, Houston, Homel, Baku eta Barranquilla
aberdeencity.gov.uk

Aberdeen (Eskoziako gaeleraz: Obar Dheathain, eskozieraz: Aiberdeen) Eskoziako hirugarren hiririk populatuena da, 220.420 biztanlerekin (2011).

Piktoen Aberdon hiria du jatorri eta izenak "Don ibaiaren ahoa" esan nahi du. Esan nahi bera du gaelerazko Obar Dheathain izenak. Erdi Aroko latinezko izena Aberdonia izan zuen.

Petrolioaren Europako Hiriburua, Granitozko Hiria eta Zilarrezko Hiria ezizenak eman izan zaizkio: horietako lehena Ipar Itsasoan dauden petrolio ustiategiei zor zaie.

Aberdeen ingurua populaturik dago duela 8.000 urtetik. Hiriak bi eremu ditu, Aberdeen zaharra, Don ibaiaren ahoan, eta Aberdeen berria, Dee ibaiaren estuarioan dagoen arrantza eta merkataritza gunea.

1179an, Gilen I.a Eskoziakoak foruak eman zizkion eta 1319an Roberto I.ak Errege burgo izendatu. Eskoziako lehene independentzia gerra hasi zenean, ingelesen eskuetan zegoen. Roberto I.ak 1308an Aberdeengo gaztelua setiatu zuen eta suntsitu egin zuen, barnean ziren ingelesak masakratuz. 1336an Eduardo III.a Ingalaterrakoak herriari su eman zion. Herri berria eraiki behar izan zen, Aberdeen Berria, eta harresi handiekin inguratu zuten jauntxo eskoziarren aurka babesteko.

XVII. mendeko "Hiru Erresumen Gerretan" (1644-1647) sarritan eraso egin zioten. 1647an, izurri pneumonikoak herritarren laurdena hil zuen. 1770an harresiak eraitsi eta azpiegitura berriak egin ziren hirian. Lan berri handi horiek 1817an porrot ekonomikoa ekarri zuten baina itsasontzigintzak eta arrantza industriak izandako bultzadak egoera hobetu zuten.

Dee eta Don ibaien ahoan kokaturik dago. Ibai bien arteko itsasertzean hondartza luzea dago, hareazko duna naturalak dituena. Barnealdean granitozko hainbat muino daude, Castle Hill, St. Catherine's Hill eta Windmill Hill.

    Datu klimatikoak (Aberdeen)    
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 16.0 16.3 20.0 23.4 23.8 26.1 28.8 28.6 25.9 21.1 18.3 15.4 28.8
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 5.7 6.1 8.0 9.9 12.7 15.3 17.6 17.5 14.9 11.8 8.2 6.4 11.2
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 0.4 0.6 1.5 2.7 5.0 7.8 9.9 9.8 8.0 5.6 2.6 1.1 4.6
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) −13.5 −12.2 −11.7 −6.7 −3.0 0.3 1.7 1.7 −0.6 −4.0 −10.8 −12.6 −13.5
Pilatutako prezipitazioa (mm) 74.1 53.7 59.8 61.2 56.7 59.5 60.3 65.7 76.7 87.7 84.2 76.9 816.3
Eguzki orduak 56.4 77.1 114.1 145.8 188.5 166.2 164.9 163.4 122.1 99.2 65.1 46.2 1409.0
Iturria (1): Met Office[1]
Iturria (2): Royal Dutch Meteorological Institute/KNMI[2] (1971-2000)

Tradizionalki, arrantza, ehungintza, itsasontzigintza eta papergintza jarduera ekonomiko nagusiak dira. Gaur egun, ordea, teknologia berriek, nekazaritza ikerkuntzak eta batez ere petrolio ustiaketek hartu dute aurrekoen tokia.

Badira 300 urte baino g3hiago granito grisa esportatzen dela, eta bertako materialarekin eginda daude, esate baterako, Londresko Westminster jauregia eta Waterloo zubia, baina harrobia 1971n agortu zen.

Aberdeen Football Club da hiriko futbol talde nagusia. Palmaresean Eskoziako 4 Liga eta 7 Kopa ditu baina lorpen garrantzitsuena 1983an eskuratu zuen, Europako Errekopa eta Europako Superkopa. Glasgowko bi talde handien ondoren herrialdeko futbol talderik garrantzitsuena da.

Ondasun nabarmenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hiri senidetuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aberdeen ondorengo hiriekin senidetuta dago:

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. .
  2. KNMI (institute) (kontsulta data: 2012ko abendua).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]