Idaho
| Idaho State of Idaho
|
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ameriketako Estatu Batuetakoko estatua | ||||||
|
||||||
| Goiburua: Esto perpetua | ||||||
 |
||||||
| Hiriburua eta hiri handiena | Boise | |||||
| Gobernua | ||||||
| - | Gobernadorea | Butch Otter | ||||
| - | Senatariak | Mike Crapo (R) Jim Risch (R) |
||||
| Azalera | ||||||
| - | Guztira | 216,632 km2 |
||||
| Biztanleria | ||||||
| - | Zenbatespena (2012) | 1.595.728 bizt. | ||||
| - | Dentsitatea | 7,40 bizt./km2 | ||||
| ISO 3166 kodea | US-ID | |||||
| Webgunea http://www.idaho.gov |
||||||
Idaho (ingelesez ˈaɪdəhoʊ ahoskatua) Ameriketako Estatu Batuetako estatu bat da, Estatu Batuetako ipar-mendebaldean kokatua. Guztira 1,3 milioi biztanle ditu estatuak. Boise da estatuko hiriburua eta baita hiririk garrantzitsuena ere. Bertan euskal jatorriko jende ugari bizi da.
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mendi Harritsuen iparraldean dago. Columbia ibaiaren eta Snake ibaia haren ibaiadarraren bazterrean bizi da jende gehiena. Mendialde nagusiak: Clearwater mendiak, Salmon River mendiak eta Lost River mendiak.
Ekonomia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Metalak dira Idahoko ekonomiaren euskarri nagusia: kobre, zink, merkurio, urre, berun, zilar, uranio, kobalto eta antimonioa. Ekonomia jarduera garrantzizkoak dira nekazaritza eta industria ere. Azken urteetan kimika eta janari industriek garapen handia izan dute.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1805ean Lewis eta Clark izan ziren Idahoko lehen esploratzaileak. Urrezko meatzeak aurkitu zirenean, 1860. urte inguruan, jende asko bertaratu zen, eta hortik etorri zen garapen nagusia. Estatu Batuetako berrogeita hirugarren estatua da 1890. urteaz geroztik. Asko dira XIX. mendearen erdialdeaz gero hara joandako euskaldunak. Boise hiriburuan, batez ere, nabarmena da euskaldunen pisua.
Hiri nagusiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Boise: 202.832 biztanle**.
- Nampa: 79.249 bz**.
- Meridian: 64.642 bz**.
- Idaho Falls: 57.133 bz***.
- Pocatello: 53.932 bz*.
(*2006, **2007 eta ***2008an).
Banaketa administratiboa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Idaho konderritan banaturik dago. 1919z geroztik, estatuak 44 konderri ditu, 1.062 eta 22.020 kilometro kuadro arteko azalera dituenak.
| Konderria | Herriburua | Sorrera urtea |
Biztanleria (2008 est.) |
Biztanleria % |
Azalera (mi.2) |
Azalera % |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ada | Boise | 1864 | 380,920 | 25.00 % | 1,060 | 1.21 % |
| Adams | Council | 1911 | 3,499 | 00.23 % | 1,370 | 1.57 % |
| Bannock | Pocatello | 1893 | 80,812 | 05.30 % | 1,147 | 1.31 % |
| Bear Lake | Paris | 1893 | 5,798 | 00.38 % | 1,049 | 1.20 % |
| Benewah | St. Maries | 1915 | 9,352 | 00.61 % | 784 | 0.90 % |
| Bingham | Blackfoot | 1885 | 43,903 | 02.88 % | 2,120 | 2.42 % |
| Blaine | Hailey | 1895 | 21,731 | 01.43 % | 2,661 | 3.04 % |
| Boise | Idaho City | 1864 | 7,504 | 00.49 % | 1,907 | 2.18 % |
| Bonner | Sandpoint | 1907 | 41,168 | 02.70 % | 1,920 | 2.19 % |
| Bonneville | Idaho Falls | 1911 | 99,135 | 06.51 % | 1,901 | 2.17 % |
| Boundary | Bonners Ferry | 1915 | 10,962 | 00.72 % | 1,278 | 1.46 % |
| Butte | Arco | 1917 | 2,751 | 00.18 % | 2,234 | 2.55 % |
| Camas | Fairfield | 1917 | 1,126 | 00.07 % | 1,079 | 1.23 % |
| Canyon | Caldwell | 1891 | 183,939 | 12.07 % | 604 | 0.69 % |
| Caribou | Soda Springs | 1919 | 6,826 | 00.45 % | 1,799 | 2.06 % |
| Cassia | Burley | 1879 | 21,348 | 01.40 % | 2,580 | 2.95 % |
| Clark | Dubois | 1919 | 910 | 00.06 % | 1,765 | 2.02 % |
| Clearwater | Orofino | 1911 | 8,176 | 00.54 % | 2,488 | 2.84 % |
| Custer | Challis | 1881 | 4,254 | 00.28 % | 4,937 | 5.64 % |
| Elmore | Mountain Home | 1889 | 28,997 | 01.90 % | 3,101 | 3.54 % |
| Franklin | Preston | 1913 | 12,454 | 00.82 % | 668 | 0.76 % |
| Fremont | St. Anthony | 1893 | 12,551 | 00.82 % | 1,896 | 2.17 % |
| Gem | Emmett | 1915 | 16,513 | 01.08 % | 566 | 0.65 % |
| Gooding | Gooding | 1913 | 14,295 | 00.94 % | 734 | 0.84 % |
| Idaho | Grangeville | 1861/1864 | 15,448 | 01.01 % | 8,502 | 9.71 % |
| Jefferson | Rigby | 1913 | 23,860 | 01.57 % | 1,106 | 1.26 % |
| Jerome | Jerome | 1919 | 20,468 | 01.34 % | 602 | 0.69 % |
| Kootenai | Coeur d'Alene | 1864 | 137,475 | 09.02 % | 1,316 | 1.50 % |
| Latah | Moscow | 1888 | 35,906 | 02.36 % | 1,077 | 1.23 % |
| Lemhi | Salmon | 1869 | 7,808 | 00.51 % | 4,570 | 5.22 % |
| Lewis | Nezperce | 1911 | 3,594 | 00.24 % | 480 | 0.55 % |
| Lincoln | Shoshone | 1895 | 4,503 | 00.30 % | 1,206 | 1.38 % |
| Madison | Rexburg | 1914 | 37,456 | 02.46 % | 473 | 0.54 % |
| Minidoka | Rupert | 1913 | 18,645 | 01.22 % | 763 | 0.87 % |
| Nez Perce | Lewiston | 1861/1864 | 38,975 | 02.56 % | 856 | 0.98 % |
| Oneida | Malad City | 1864 | 4,130 | 00.27 % | 1,202 | 1.37 % |
| Owyhee | Murphy | 1863 | 10,877 | 00.71 % | 7,697 | 8.79 % |
| Payette | Payette | 1917 | 22,966 | 01.51 % | 410 | 0.47 % |
| Power | American Falls | 1913 | 7,683 | 00.50 % | 1,443 | 1.65 % |
| Shoshone | Wallace | 1861/1864 | 12,913 | 00.85 % | 2,636 | 3.01 % |
| Teton | Driggs | 1915 | 8,833 | 00.58 % | 451 | 0.52 % |
| Twin Falls | Twin Falls | 1907 | 74,284 | 04.87 % | 1,928 | 2.20 % |
| Valley | Cascade | 1917 | 8,862 | 00.58 % | 3,734 | 4.27 % |
| Washington | Weiser | 1879 | 10,206 | 00.67 % | 1,474 | 1.68 % |
Idahotar ezagunak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Pete T. Cenarrusa (1917-), Estatu Idazkaria.
- David H. Bieter (1959-), hiriburuko alkatea.
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- (Ingelesez)Idaho estatuko webgune ofiziala
- (Ingelesez)Basque Museum & Cultural Center, Boise, ID
- (Ingelesez)Basque Associations of Boise, Idaho
- (Ingelesez)Boise Basque Center
- (Ingelesez)Txoko Ona Basque Club, Homedale, ID
- Oinkari Basque Dancers, Boise, ID
| ||||||||||||||||
