Altzai-Altzabeheti-Zunharreta

Altzai-Altzabeheti-Zunharreta
Zuberoa, Euskal Herria
Altzaiko Done Petri eliza.
Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Zuberoa
Administrazioa
Estatua	Frantzia
Eskualdea	Akitania Berria
Departamendua	Pirinio Atlantikoak
Elkargoa	Euskal Hirigune Elkargoa
Barrutia	Oloroe-Donamaria
Kantonamendua	Euskal Mendialdea
Izen ofiziala	Alçay-Alçabéhéty-Sunharette
Auzapeza	Anicet Erreçarret (2008-2014)
Posta kodea	64470
INSEE kodea	64015
Herritarra	altzaiar-altzabehetiar-zunharretar
Kokapena
Koordenatuak	43°05′42″N 0°54′32″W
Azalera	34,40 km2
Garaiera	217 - 1.535 metro
Demografia
Biztanleria	220 (2018:  −1)
Dentsitatea	6,6 biztanle/km²
Zahartzea	% 14,83
Ugalkortasuna	‰ 61,4
Ekonomia
Jarduera	% 81,48 (2011)
Desberdintasuna	% 3,97 (2011)
Langabezia	% 0 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 72,53 (2010)
Erabilera	% 44,09 (2011)
Datu gehigarriak
Sorrera	1833. urtea

Altzai-Altzabeheti-Zunharreta ([alts̻ai alts̻aβeheti s̻unhaʁeta]) Zuberoako udalerria da, Basabürüako ibarresküinean kokaturik dagoena.

Geografia

Ingurune naturala

Lauribar ibaiak udalerria zeharkatzen du, bere ibaiadar diren Arbaretxarbaretxeko erreka eta Eskalerako errekarekin batera (baita azken honetara isurtzen den Pikettako erreka).

Bestalde, Uhaitzandira isurtzen diren hainbat erreka igarotzen dira udalerritik.

Udalerri mugakideak

• Altzürükü eta Gamere-Zihiga iparraldean
• Aloze-Ziboze-Onizegaine eta Lexantzü-Zunharre ekialdean
• Mendibe (Nafarroa Beherea) mendebaldean
• Larraine eta Lakarri-Arhane-Sarrikotagaine hegoaldean

Etxeak eta Auzoak

• Altzai
• Altzabeheti
• Zunharreta
• Bidalun
• Ekirazi
• Herri

Historia

1790. urtean, Zunharreta, Mauleko barrutiaren menekoa zen kantonamentu baten burua zen. Kantonamentu horretan gaur egungo Aloze-Ziboze-Onizegaine, Altzai-Altzabeheti-Zunharreta, Etxebarre, Gamere-Zihiga, Lakarri-Arhane-Sarrikotagaine, Lexantzü-Zunharre, Ozaze-Zühara udalerriak sartzen ziren.

1833. urtean Altzai, Altzabeheti eta Zunharreta herriak batu egin ziren udalerri bakarra osatzeko.

Demografia

Biztanleriaren bilakaera 1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851 - - - - - 802 804 754 766 1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896 710 688 702 665 626 591 582 553 584 1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954 571 553 520 507 477 503 512 487 407 1962 1968 1975 1982 1990 1999 2009 2014 2020 354 298 262 283 273 246 - - -

2010eko biztanleria INSEEk emandako datua da

Ondasun nabarmenak

• Ibarletako hamar tumuluak monumentu historiko izendaturik daude 1960. urteaz geroztik. Ibarnabako zazpi tumuluak ere monumentu izendaturik daude 1960. urtetik aurrera.
• Maide korralea gaztelu-zaharra, mitologiaren arabera, jentil eta laminek eraiki zutena.
• Altzaiko Done Petri eliza erromanikoa da, Erdi Aroaren erdialdekoa dena. XVII. mendeko kanpandorrea du eta XIX. mendean berriztu zen eliza osoa.

Altzaiar, altzabehetiar eta zunharretar ospetsuak

• Jean Iribarne (1814 - 1890), idazle eta apaiza. Altzabehetiarra.
• Johañe Epherre (1931 - 2004), euskaltzalea. Altzaiarra.
• Junes Casenave (1924 -), idazlea. Santa Grazin jaioa, Altzain bizi da.
• Dominika Rekalt (1950 -), idazlea eta kazetaria. Altzabehetiarra.
• Allande Etxart (1950 -), idazlea. Altzaiarra.

Kanpo estekak

• Datuak: Q197004
• Multimedia: Alçay-Alçabéhéty-Sunharette / Q197004
• Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Altzai-Altzabeheti-Zunharreta

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa