Txuvaxia
| Txuvaxia | |||
|---|---|---|---|
 Errusia | |||
 | |||
| |||
| Ereserkia | |||
State Anthem of the Republic of Chuvashia (en)  | |||
| Administrazioa | |||
| Izen ofiziala | Чӑваш Республики — Чӑваш Ен | ||
| Estatu burujabe | Errusia | ||
| ISO 3166-2 | RU-CU | ||
| Hiriburua | Txeboksary | ||
| Head of the Chuvash Republic (en) | Oleg Nikolaev (en) | ||
| Geografia | |||
| Koordenatuak | 55°27′34″N 47°05′46″E / 55.45944°N 47.09611°E | ||
.svg) | |||
| Azalera | 18.300 km² | ||
| Mugakideak | Nizhni Novgorod oblasta, Mari El, Tatarstan, Ulianovsk oblasta eta Mordovia | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 1.207.875 (2021eko urtarrilaren 1a) −15.520 (2019) | ||
| Dentsitatea | 66 bizt/km² | ||
| Hizkuntza ofiziala | errusiera eta txuvaxera | ||
| Ordu eremua | Moskuko Ordua eta Europa/Mosku | ||
| Matrikula | 21 eta 121 | ||
| cap.ru | |||
Txuvaxia[1][2] (errusieraz: Чува́шия; txuvaxeraz: Чӑваш Ен) edo Txuvaxiako Errepublika (errusieraz: Чува́шская Респу́блика, translit.: Txuvaxskaia Respublika; txuvaxeraz: Чӑваш Республики) Errusiako subjektu federal bat da, errepublika bat zehazki, Volgako Barruti Federalean kokaturik dagoena. 18.300 km²ko eremua du eta 2010ean 1.251.619 biztanle zituen[3]. Hiriburua Txeboksary da.
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Txuvaxiak Volga ibaiaren erdiko ibilguaren hego-mendebaldeko bazterrean dago, Gorki eta Kazan hirien artean. Iparraldean Mari El dauka, Nizhny Novgorod oblasta mendebaldean, Mordovia hego-mendebaldean, Ulianovsk oblasta hegoaldean, eta Tatarstan hego-ekialde eta ekialdean.
Volgaren ibaiadarrek drainatzen dute: Surak mendebaldean, Bolxoi, Maly Tsivil eta Tsivilek erdialdean eta Kubniak ekialdean. Errepublikaren zati handiena Volgaren goi-ordokiaren iparraldeko muturrean dago; lurralde laua da, muinoekin, tarteka sakanek ebakia, emeki-emeki Volgaren zabaldirantz jaisten dena. Mendebaldean, Sura ibaiaren haranean, jatorri zaharreko hondar alubialak daude[4]. Baso trinkoek hartzen dute lurraldearen iparraldea, eta estepa zabalek hegoaldea.
Hiri nagusiak Txeboksary, hiriburua, Alatyr, Kanax, Xumerlia eta Novotxeboksarsk dira.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Txuvaxiarrak turkiar jatorriko biztanleak dira gehienbat. XVI. mendean Errusiarekin bat egin zuen. 1920. urtean eskualde autonomo bihurtu zen, eta 1925ean errepublika autonomo. 1929-1936 urteetan, Gorkiko lurraldean integraturik egon zen.
Ekonomia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Laborantza (garia, garagarra, artoa, patata, tabakoa), abere-hazkuntza (behi- eta zerri-azienda), arrantza (Volga eta Sura ibaietan) eta industria (metalurgia, tresneria mekanikoa eta elektrikoa, janari-industria, larrugintza) dira ekonomia-jarduera nagusiak.
Biztanleria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2010ean Txuvaxiak 1.251.619 biztanle zituen; %67,7 txuvax etniakoak ziren, %26,9 errusiarrak eta %2,8 tatariarrak[3].
| Talde etnikoa |
1926ko errolda | 1939ko errolda | 1959ko errolda | 1970ko errolda | 1979ko errolda | 1989ko errolda | 2002ko errolda | 2010ko errolda | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kopurua | % | Kopurua | % | Kopurua | % | Kopurua | % | Kopurua | % | Kopurua | % | Kopurua | % | Kopurua | % | |
| Txuvaxak | 667.695 | %74,6 | 777.202 | %72,2 | 770.351 | %70,2 | 856.246 | %70,0 | 887.738 | %68,4 | 906.922 | %67,8 | 889.268 | %67,7 | 814.750 | %67,7 |
| Errusiarrak | 178.890 | %20,0 | 241.386 | %22,4 | 263.692 | %24,0 | 299.241 | %24,5 | 338.150 | %26,0 | 357.120 | %26,7 | 348.515 | %26,5 | 323.274 | %26,9 |
| Tatariarrak | 22.635 | %2,5 | 29.007 | %2,7 | 31.357 | %2,9 | 36.217 | %3,0 | 37.573 | %2,9 | 35.689 | %2,7 | 36.379 | %2,8 | 34.214 | %2,8 |
| Mordoviarrak | 23.958 | %2,7 | 22.512 | %2,1 | 23.863 | %2,2 | 21.041 | %1,7 | 20.276 | %1,6 | 18.686 | %1,4 | 15.993 | %1,2 | 13.014 | %1,1 |
| Besteak | 1.301 | %0,1 | 6.703 | %0,6 | 8.596 | %0,7 | 10.930 | %0,9 | 14.874 | %1,3 | 19.606 | %1,4 | 23.599 | %1,8 | 18.298 | %1,6 |
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ Euskaltzaindia, 155. araua - Europako eskualde historiko-politiko nagusiak
- ↑ Exonimia: Errusia Euskaltzaindia.net
- ↑ a b «Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1 2010eko Errusiako erroldaren emaitzak, 1. liburukia» Gks.ru
- ↑ Chuvashiya[Betiko hautsitako esteka] Global.britannica.com
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Errepublikak | |
|---|---|
| Kraiak | Altai · Kamtxatka · Khabarovsk · Krasnodar · Krasnoiarsk · Perm · Primorski · Stavropol · Zabaikalski |
| Oblastak | Amur · Arkhangelsk · Astrakhan · Belgorod · Briansk · Irkutsk · Ivanovo · Jaroslavl · Kaliningrad · Kaluga · Kemerovo · Kirov · Kostroma · Kurgan · Kursk · Leningrad · Lipetsk · Magadan · Mosku · Murmansk · Nizhni Novgorod · Novgorod · Novosibirsk · Omsk · Orenburg · Oriol · Penza · Pskov · Rostov · Riazan · Sakhalin · Samara · Saratov · Smolensk · Sverdlovsk · Tambov · Tomsk · Tula · Tver · Tiumen · Txeliabinsk · Ulianovsk · Vladimir · Volgograd · Vologda · Voronezh |
| Hiri federalak | |
| Autonomia oblastak | |
| Autonomia okrugak | |
1 administratiboki Tiumen oblastaren menpe 2 administratiboki Arkhangelsk oblastaren menpe 3 Nazioarteko legearen arabera Ukrainaren zati dira, baina Errusiaren zati dira de facto.
Barruti federalak Erdialdea · Ekialde Urruna · Iparraldeko Kaukaso · Ipar-mendebaldea · Siberia · Hegoaldea · Uralak · Volga | |
 |
Artikulu hau Errusiako geografiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |