Espainiako Vuelta

Wikipedia, Entziklopedia askea
Espainiako Vuelta
Orokortasunak
KirolaErrepideko txirrindularitza
Sorrera1935
Ekitaldi kopurua78 (urtea: 2023)
Aldizkotasunaurterokoa (Abu)
MotaItzuli handi
translation for raceinfobox_translate index 33 not foundESP Espainia
AntolatzaileaUnipublic
Mailak2.PT (2005-2010)
2.UWT (2011-)
ZirkuituaUCI World Tour
Palmaresa
Azken garaileaUSA Sepp Kuss
Garaipen gehien lortu duenaESP Roberto Heras
(4 garaipen)
Egungo ekitaldia
azken ekitaldia ikusteko:
2023ko Espainiako Itzulia
Dokumentazioa

Espainiako Vuelta (gaztelaniaz eta ofizialki: Vuelta a España, ˈβwelta a esˈpaɲa ahoskatua) Frantziako Tourrra eta Italiako Giroarekin batera itzuli handi bat da. Txirrindulariak hiru astez lehiatzen dira irailean, Espainiako txoko gehienetan, baita Andorran ere.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Espainiako Vuelta 1935. urtean ospatu zen, lehenengo aldiz. Lehenengo ekitaldi honetan, 50 lasterkari lehiatu ziren 3411 km-ko ibilbidea egiteko, 14 etapatan, bataz beste 240 km baino gehiago egiteko bakoitzean. Tourra eta Giroaren arrakasta ikusita, Informaciones egunkari espainiarrak itzuli handi bat antolatzea erabaki zuen, Espainian. 1937. urtean, Espainiako Gerra Zibila dela eta, ez zen itzulia ospatu. Ezta 1938, 1939 eta 1940. urteetan ere. Bigarren Mundu Gerra dela eta, 1943 eta 1944ko ekitaldiak ere ez ziren ospatu. 1945. urtean, Ya egunkariak antolatu zuen lasterketa eta hala izan zen 1949ra arte. 1955an, El Correo egunkariak antolakuntzaren ardura hartu zuen arte, ez zen berriro ospatu. 1955an, Bilbotik hasi eta Bilbon amaitu zen, hurrengo bi ekitaldiak bezala. Handik aurrera, urtero ospatu da. Momentu horretatik aurrera, Vuelta apirila eta maiatza artean egin da, eta atzerriko partaidetza handiagoa eta garrantzitsuagoa izan du.

Urte haietan, Bilbon amaitzen zen normalean, baina Donostian eta Madrilen ere amaitu ziren ekitaldi batzuk.

1963. urtean, Jacques Anquetil handiak Vuelta irabazi zuen eta historiako lehena izan zen Italiako Giroa, Frantziako Tourra eta Espainiako Vuelta irabazten.

1979. urtean, Unipublic antolatu zuen Espainiako Vuelta eta orain arte horrela izan da. Urte guztietan ia, Madrilen amaitu da Unipublic-en ardurapean.

1990 urtera arte udaberrian ospatzen zen, baina geroztik Irailean ospatzen da. Vueltako azkenengo etapa, eta beraz itzuli osoaren amaiera, Madrilen egiten da, Paseo de la Castellana etorbidean.

1999 urtean Vueltak lehenengo aldiz igo zuen Angliru mendatea Asturiasen, Europan aurki daitekeen mendi porturik gogorrenetakoa.

Sailkapen orokorreko liderraren elastikoak hainbat kolore izan du historian zehar, 2010etik aurrera elastiko gorri bat izanik. Beste sailkapen txikiagoek, mendiko sariak bezala, ez dute kolore finko bat eta noizbehinka aldatu egiten dira.

Urteak Elastikoaren kolorea
1935-1936
1941
1942
1945
1946-1948
1950
1955-1976
1977
1978-1998
1999-2009
2010-

Garaipen gehien dituen txirrindularia Roberto Heras espainiarra da, lau garaipenekin. 77 ekitalditik (2022), espainiarrek 32 alditan irabazi dute Vuelta.

Palmaresa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

UrteaTxapeldunaTxapeldunordeaHirugarrena
1935BEL Gustaaf DeloorEU Mariano CañardoBEL Antoine Dignef
1936BEL Gustaaf DeloorBEL Alfons DeloorITA Antonio Bertola
1937-1940
ez zen jokatu Gerra Zibila zela eta
1941ESP Julián BerrenderoESP Fermín TruebaESP José Jabardo
1942ESP Julián BerrenderoESP Diego ChaferESP Francisco Antonio Andrés
1943-1944
ez zen jokatu Bigarren Mundu Gerra zela eta
1945ESP Delio RodríguezESP Julián BerrenderoESP Juan Gimeno
1946EU Dalmacio LangarikaESP Julián BerrenderoNED Jan Lambrichs
1947BEL Edward Van DijckESP Manuel CostaESP Delio Rodríguez
1948ESP Bernardo RuizESP Emilio RodríguezESP Bernat Capó
1949
ez zen jokatu
1950ESP Emilio RodríguezESP Manuel RodríguezESP José Serra Gil
1951-1954
ez zen jokatu
1955FRA Jean DottoESP Antonio Jiménez QuilesFRA Raphaël Géminiani
1956ITA Angelo ConternoEU Jesús LoroñoBEL Raymond Impanis
1957EU Jesús LoroñoESP Federico Martín BahamontesESP Bernardo Ruiz
1958FRA Jean StablinskiITA Pasquale FornaraESP Fernando Manzaneque
1959ESP Antonio SuárezESP José SegúBEL Rik Van Looy
1960BEL Frans De MulderBEL Armand DesmetESP Miguel Pacheco
1961ESP Angelino SolerFRA François MahéESP José Pérez-Francés
1962GER Rudi AltigESP José Pérez-FrancésIRL Seamus Elliott
1963FRA Jacques AnquetilESP Martín ColmenarejoESP Miguel Pacheco
1964FRA Raymond PoulidorEU Luis OtañoESP José Pérez-Francés
1965GER Rolf WolfshohlFRA Raymond PoulidorBEL Rik Van Looy
1966EU Francisco GabikaEU Eusebio VélezEU Carlos Etxeberria
1967NED Jan JanssenFRA Jean-Pierre DucasseEU Aurelio González
1968ITA Felice GimondiESP José Pérez-FrancésEU Eusebio Vélez
1969FRA Roger PingeonESP Luis OcañaNED Rini Wagtmans
1970ESP Luis OcañaESP Agustín TamamesBEL Herman Van Springel
1971BEL Ferdinand BrackeBEL Wilfried DavidESP Luis Ocaña
1972ESP José Manuel FuenteEU Miguel María LasaESP Agustín Tamames
1973BEL Eddy MerckxESP Luis OcañaFRA Bernard Thévenet
1974ESP José Manuel FuentePOR Joaquim AgostinhoEU Miguel María Lasa
1975ESP Agustín TamamesEU Txomin PerurenaEU Miguel María Lasa
1976ESP José PesarrodonaESP Luis OcañaEU Jose Nazabal
1977BEL Freddy MaertensEU Miguel María LasaGER Klaus-Peter Thaler
1978FRA Bernard HinaultESP José PesarrodonaFRA Jean-René Bernaudeau
1979NED Joop ZoetemelkEU Francisco GaldosBEL Michel Pollentier
1980ESP Faustino RupérezESP Pedro Torres CrucesBEL Claude Criquielion
1981ITA Giovanni BattaglinESP Pedro MuñozESP Vicente Belda
1982EU Marino LejarretaBEL Michel PollentierSWE Sven-Åke Nilsson
1983FRA Bernard HinaultEU Marino LejarretaESP Alberto Fernández Blanco
1984FRA Éric CaritouxESP Alberto Fernández BlancoGER Reimund Dietzen
1985ESP Pedro DelgadoGBR Robert MillarCOL Francisco Rodríguez
1986ESP Álvaro PinoGBR Robert MillarIRL Seán Kelly
1987COL Lucho HerreraGER Reimund DietzenFRA Laurent Fignon
1988IRL Seán KellyGER Reimund DietzenESP Anselmo Fuerte
1989ESP Pedro DelgadoCOL Fabio ParraCOL Óscar Vargas
1990ITA Marco GiovannettiESP Pedro DelgadoESP Anselmo Fuerte
1991ESP Melcior MauriEU Miguel IndurainEU Marino Lejarreta
1992SUI Tony RomingerESP Jesús MontoyaESP Pedro Delgado
1993SUI Tony RomingerSUI Alex ZülleESP Laudelino Cubino
1994SUI Tony RomingerEU Mikel ZarrabeitiaESP Pedro Delgado
1995FRA Laurent JalabertEU Abraham OlanoBEL Johan Bruyneel
1996SUI Alex ZülleSUI Laurent DufauxSUI Tony Rominger
1997SUI Alex ZülleESP Fernando EscartínSUI Laurent Dufaux
1998EU Abraham OlanoESP Fernando EscartínESP José María Jiménez
1999GER Jan UllrichEU Igor González de GaldeanoESP Roberto Heras
2000ESP Roberto HerasESP Ángel CaseroRUS Pavel Tonkov
2001ESP Ángel CaseroESP Óscar Sevilla
2002EU Aitor González JiménezESP Roberto HerasEU Joseba Beloki
2003ESP Roberto HerasEU Isidro NozalESP Alejandro Valverde
2004ESP Roberto HerasESP Santiago Pérez FernándezESP Francisco Mancebo
2005ESP Roberto HerasRUS Denis MenxovESP Carlos Sastre
2006KAZ Alekszandr VinokurovESP Alejandro ValverdeKAZ Andrey Kashechkin
2007RUS Denis MenxovESP Carlos SastreESP Samuel Sánchez
2008ESP Alberto ContadorUSA Levi LeipheimerESP Carlos Sastre
2009ESP Alejandro ValverdeESP Samuel SánchezAUS Cadel Evans
2010ITA Vincenzo NibaliSVK Peter VelitsESP Joaquim Rodríguez
2011GBR Chris Froome[1]GBR Bradley WigginsNED Bauke Mollema
2012ESP Alberto ContadorESP Alejandro ValverdeESP Joaquim Rodríguez
2013USA Chris HornerITA Vincenzo NibaliESP Alejandro Valverde
2014ESP Alberto ContadorGBR Chris FroomeESP Alejandro Valverde
2015ITA Fabio AruESP Joaquim RodríguezPOL Rafał Majka
2016COL Nairo QuintanaGBR Chris FroomeCOL Esteban Chaves
2017GBR Chris FroomeITA Vincenzo NibaliRUS Ilnur Zakarin
2018GBR Simon YatesESP Enric MasCOL Miguel Ángel López
2019SLO Primož RogličESP Alejandro ValverdeSLO Tadej Pogačar
2020SLO Primož RogličECU Richard CarapazGBR Hugh Carthy
2021SLO Primož RogličESP Enric MasAUS Jack Haig
2022BEL Remco EvenepoelESP Enric MasESP Juan Ayuso
2023USA Sepp KussDEN Jonas VingegaardSLO Primož Roglič
2024
  • 2005eko Vueltako irabazlea Roberto Heras izan bazen ere dopin kontuengatik hasiera batean garaipena kendu zitzaion eta bigarren egin zuen Denis Mentxov bihurtu zen garaile. Eztabaida luze baten ondoren Roberto Herasi itzuli zaio.

Garaipenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Txirrindularia Garaipenak Urteak
Espainia Roberto Heras 4 2000, 2003, 2004, 2005
Suitza Tony Rominger 3 1992, 1993, 1994
Espainia Alberto Contador 3 2008, 2012, 2014
Eslovenia Primoz Roglic 3 2019, 2020, 2021
Belgika Gustaaf Deloor 2 1935, 1936
Espainia Julián Berrendero 2 1941, 1942
Espainia José Manuel Fuente 2 1972, 1974
Frantzia Bernard Hinault 2 1978, 1983
Espainia Pedro Delgado 2 1985, 1989
Suitza Alex Zülle 2 1996, 1997

Gainontzeko sailkapenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mendiko sailkapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Txirrindularia Garaipenak Urteak
Espainia José Luis Laguía 5 1981, 1982, 1983, 1985, 1986
Espainia José María Jiménez 4 1997, 1998, 1999, 2001
Frantzia David Moncoutié 4 2008, 2009, 2010, 2011
Espainia Emilio Rodríguez 3 1946, 1947, 1950
Espainia Antonio Karmany 3 1960, 1961, 1962
Espainia Julio Jiménez 3 1963, 1964, 1965
Espainia Andrés Oliva 3 1975, 1976, 1978

Puntukako sailkapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Txirrindularia Garaipenak Urteak
Irlanda Sean Kelly 4 1980, 1985, 1986, 1988
Frantzia Laurent Jalabert 4 1994, 1995, 1996, 1997
Alemania Erik Zabel 3 2002, 2003, 2004
Espainia Alejandro Valverde 3 2012, 2013, 2015
Belgika Rik Van Looy 2 1959, 1985
Herbehereak Jan Janssen 2 1967, 1968
Alemania Uwe Raab 2 1990, 1991

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]