Jawaharlal Nehru

Artikulu hau Wikipedia guztiek izan beharreko artikuluen zerrendaren parte da
Wikipedia, Entziklopedia askea

Jawaharlal Nehru

Indiako Defentsako ministro

1962ko urriaren 31 - 1962ko azaroaren 14a
Vengalil Krishnan Krishna Menon (en) Itzuli - Yashwantrao Chavan (en) Itzuli
Indiako Finantzetako ministro

1956ko uztailaren 24a - 1956ko abuztuaren 30a
Chintaman Dwarkanath Deshmukh (en) Itzuli - T. T. Krishnamachari (en) Itzuli

Kanpo Arazoetako ministro

1947ko abuztuaren 15a - 1964ko maiatzaren 27a
← baliorik ez - Gulzarilal Nanda (en) Itzuli

1. Indiako lehen ministro

1947ko abuztuaren 15a - 1964ko maiatzaren 27a
← baliorik ez - Gulzarilal Nanda (en) Itzuli
member of the Committee on Subjects Assigned to the Union Centre (en) Itzuli

1947ko urtarrilaren 25a -
member of the Negotiating Committee of the Constituent Assembly of India (en) Itzuli

1946ko abenduaren 21a -
Member of the Constituent Assembly of India (en) Itzuli

1946ko uztailaren 6a - 1950eko urtarrilaren 24a
member of the Lok Sabha (en) Itzuli

Bizitza
JaiotzaPrayagraj1889ko azaroaren 14a
Herrialdea Britainiar Raj  1947ko abuztuaren 14a)
 Indiako Agindupeko Lurra  (1947ko abuztuaren 15a -  1950eko urtarrilaren 26a)
 India  (1950eko urtarrilaren 26a -
BizilekuaPrayagraj
New Delhi
Talde etnikoaKaxmirko pandita
HeriotzaNew Delhi1964ko maiatzaren 27a (74 urte)
Hobiratze lekuaRaj Ghat and associated memorials (en) Itzuli
Heriotza moduaberezko heriotza: miokardio infartu akutua
Familia
AitaMotilal Nehru
AmaSwarup Rani Nehru
Ezkontidea(k)Kamala Nehru  1936ko otsailaren 28a)
Seme-alabak
Anai-arrebak
LeinuaNehru–Gandhi family (en) Itzuli
Hezkuntza
HeziketaCity Law School (en) Itzuli Bachelor of Laws (en) Itzuli : zuzenbide
Trinity College 1910) Artean graduatu : natura zientziak
Harrow School
(1905 -
Hizkuntzakingelesa
hindia
Jarduerak
Jarduerakidazlea, politikaria, autobiografialaria, barristerra, sindikalista eta freedom fighter (en) Itzuli
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
InfluentziakBertrand Russell
KidetzaArteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
Fabian Society
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioahinduismoa
Alderdi politikoa Indiako Kongresu Nazionala

IMDB: nm0624587 Musicbrainz: de6267ca-4612-447d-b5b4-9f1e73cac66b Discogs: 1958949 Find a Grave: 5971574 Edit the value on Wikidata

Jawaharlal Nehru (hindiz: जवाहरलाल नेहरू, /dʒəʋaːɦərˈlaːl ˈneːɦruː/ ahoskatua; Allahabad, India, 1889ko azaroaren 14a - New Delhi, 1964ko maiatzaren 27a[1]) Indiako politikaria izan zen, 1947 eta 1964 artean bertako lehendabiziko lehen ministro bilakatu zena.

Indiako mugimendu independentistaren buruzagi nagusietako bat izanik, Indiako Kongresu Nazionalak 1947an bertako lehendabiziko Lehen Ministro izendatu zuen, 1952ko hauteskundeetan irabazi zuenean herriak berretsi zuena. Lerrokatu Gabeko Mugimenduaren sortzailetako bat izanik, Gerra Hotzan nazioarteko politikarik inportanteenetariko bat ere izan zen. Batzuetan Pandit Nehru ere deitua izan zen (pandit sanskritoz eta hindiz "maisua" deitzeko ohorezko izena da).

Nehru buruzagi karismadun eta erradikala izan zen, Britainiar Inperioarekiko swaraj edo independentzia osoa aldarrikatzen zuena. Indiak bere independentzia lortzeko prozesu luzean, Gandhiren oinordeko politiko bilakatu zen. Politikoki, Nehruk sozialismo fabiano eta garapen ekonomikoa lortzeko sektore publikoa bultzatzearen alde egin zuen.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kasta nagusiko familia batean sortu zen. Aita Motilal Nehru abokatu eta politikari indiar aberatsa zuen. 1905ean Britainia Handira joan eta abokatu karrera egin zuen (1912). Indiara itzulirik, Ghandiren jarraitzaile eta laguntzaile izan zen eta haren ondoan Indiaren burujabetasunaren aldeko borrokan esku hartu zuen; arrazoi horregatik maiz atxilotu zuten britainiarrek. Gazte-gaztetik Indiako Kongresu Nazionalaren ezkerraldeko aldearen buruzagi bilakatu zen, 1929an, Mahatma Gandhiren laguntzari esker.

Inperioaren azken erregeorde Lord Mountbattenekin Indiaren burujabetasuna negoziatu zuen. Independentzia lorturik (1947), Lehen Ministro izendatu zuten eta hil arte kargu hori izan zuen (1962). Nehruren kanpo arazoetarako politikaren ezaugarriak neutraltasuna eta antikolonialismoa izan ziren; gerra hotzean esku hartu ez zuen lehen estatu gizona izan zen, eta Koreako eta Indotxinako gatazketan neutral azaldu zen. Bere garaiko Hirugarren Munduko buruzagi ospetsuenetarikoa izan zen, eta gatazka anitzetan bitartekari eginkizuna bete zuen. Ildo horretatik, Colomboko hitzarmenaren (1950) eta Bandungeko batzarrean (1955) bultzatzaile nagusia izan zen. Barne Arazoetan, berriz, sozialismo demokratikoaren aldeko agertu zen; ekoizpena emendatzeko eta jaiotza tasa urritzeko politikak oposizio erlijiosoa eta analfabetismoa izan zituen oztopo nagusiak. Independentzia lortu zuenetik, eta Nehru gobernu buru zela gerra bi aldiz (1948,1957) piztu zen Pakistanen eta Indiaren artean, Kaxmiren jabetza zela eta. 1959an, Dalai Lama Indian hartu zuen Nehruk, eta aitzakia horren ondorioz, Txinaren aurkako muga gerra hasi zen; 1962an, Txinako tropak indiarrei nagusitu zitzaizkien. 1961ean, Goaz —portugaldarren mende zegoen— indarrez jabetutakoan, Indiako lurretan geratzen zen azken kolonia desagerrarazi zuen.

Bizitzaren azken aldian, Pakistanen eta Txinaren kontrako gatazkak zirela eta, Estatu Batuen laguntza militarra onartu behar izan zuenean haren ospea txikitu zen Hirugarren Munduan. Nehru hil eta hiru urte geroago haren alaba Indira Gandhi Lehen Ministro hautatu zuten.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. Marlay, Ross; Neher, Clark D.. (1999). Patriots and Tyrants: Ten Asian Leaders. Rowman & Littlefield, 368 or..
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Jawaharlal Nehru Aldatu lotura Wikidatan