Sohüta
| Sohüta | ||
|---|---|---|
 Zuberoa, Euskal Herria | ||
_%C3%A9glise.JPG) Sohütako eliza | ||
| ||
| Kokapena | ||
| Herrialdea |  Euskal Herria | |
| Lurraldea | Zuberoa | |
| Administrazioa | ||
| Estatua |  Frantzia | |
| Eskualdea |  Akitania Berria | |
| Departamendua |  Pirinio Atlantikoak | |
| Elkargoa | Euskal Hirigune Elkargoa | |
| Barrutia | Oloroe-Donamaria | |
| Kantonamendua | Euskal Mendialdea | |
| Izen ofiziala | .svg){kind=small} Chéraute | |
| Auzapeza | Maite Letxauregi (2020-2026) | |
| Posta kodea | 64130 | |
| INSEE kodea | 64188 | |
| Herritarra | sohütar | |
| Ezizena | jente herrestak, serora bühürtiak eta jente bankarrotak | |
| Kokapena | ||
| Koordenatuak | 43°13′53″N 0°52′06″W / 43.2314°N 0.8683°W | |
 | ||
| Azalera | 35,26 km2 | |
| Garaiera | 127 – 558 metro | |
| Distantzia | 1 km (Maule-Lextarretik) | |
| Demografia | ||
| Biztanleria | 1.085 (2018:  −10) | |
| Dentsitatea | 31,2 biztanle/km² | |
| Zahartzea[1] | % 26,35 | |
| Ugalkortasuna[1] | ‰ 76,16 | |
| Ekonomia | ||
| Jarduera[1] | % 68,99 (2011) | |
| Desberdintasuna[1] | % -2,07 (2011) | |
| Langabezia[1] | % 2,69 (2013) | |
| Euskara | ||
| Euskaldunak | % 50,54 (2010) | |
| Erabilera | % 18,58 (2011) | |
| Datu gehigarriak | ||
| Webgunea | http://www.cheraute.fr/ | |
Sohüta ([s̺ohyta]) Zuberoako iparraldeko udalerri bat da, Pettarra eskualdekoa. 2008an 1.161 biztanle izanik, Zuberoako bigarren udalerri populatuena da, Maule-Lextarreren ondoren.
Izena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskarazko izen zaharra Soroeta zen, hau da, «soroz beteriko lekua».
Frantsesezko Chéraute haren izenak[2] itxura hauek izan ditu:
- Cheraltus (1224, Bartzelonako paperak[3]),
- Xeraute (1383, Luntzen kontratuak[4]),
- Xerauta (1496, Ohixen kontratuak[5]),
- Sent-Barthelemi de Chéraute (1612, Oloroeko elizbarrutiaren paperak[6]).
Okzitanieraz Sherauta du izena.
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ingurune naturala[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Haranbeltzeko basoko (Sohütako basoa ere deitua) zati bat udalerriko lurretan dago.
Hidrografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udalerria honako errekek zeharkatua da:
- Auzet (Oloroeko uhaitzaren ibaiadarra) eta haren ibaiadarrak.
- Aiguette.
- Askania, eta haren ibaiadar Gaillan.
- Anbelseko erreka (Ibarleren ibaiadarra).
Etxeak eta auzoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
|
|
Udalerri mugakideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sohütak mugakide ditu Mitikile-Larrori-Mendibile iparraldean; Mitikile-Larrori-Mendibile eta Ospitalepea, ipar-ekialdean; Barkoxe, ekialdean eta hego-ekialdean; Arrokiaga, hegoaldean; Maule-Lextarre, hego-mendebaldean; Bildoze-Onizepea, mendebaldean; eta Berrogaine-Larüntze, ipar-mendebaldean.
 |
Berrogaine-Larüntze | Mitikile-Larrori-Mendibile | Mitikile-Larrori-Mendibile eta Ospitalepea |
|
| Bildoze-Onizepea | 
|
Barkoxe | ||
| ||||
| ||||
| Maule-Lextarre | Arrokiaga | Barkoxe |
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sohüta Zuberoako bizkonderriaren meneko baroierria izan zen.[2]
Ekonomia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udalerriko ekonomia laborantzan (abelazkuntza, belardiak) eta artisautzan (espartingintza) oinarrituta dago.
Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
XIX. mendearen lehen erdialdean 1.500 biztanle izatera iritsi bazen ere, ondoren 1.100 biztanleren inguruan kokatu zen populazioaren tamaina, eta neurri horretan izan da XXI. mendea arte.
| Sohütako biztanleria |
|---|
 |
| Datuen iturburua: INSEE |
Politika[aldatu | aldatu iturburu kodea]
_mairie.JPG)
| Agintaldia | Alkatea | Alderdia |
|---|---|---|
| 1995-2001 | Michel Béguerie | |
| 2001-2008 | Pierre Dominique Aguer | |
| 2008-2010 | Laurent Etxetto[7] | |
| 2010-2014 | Christelle Mange[8] |
Azpiegiturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hezkuntza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sohütak ikastola bat eta lizeo bat, "Pays de la Soule"[9] izenekoa, ditu.
Kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Zuberera bertako berezko euskalkia da, Pettarrako aldaera[12][13] zehazki, eta gaur egun herrian ikastola eta bertso-eskola bana ditugu.
Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Historiaurreko zenbait gotorleku daude udalerriko lurretan, Kastelgaina auzoan hain zuzen ere. 1983az geroztik, monumentu historiko izendaturik daude.
- Bela familiarena izan zen gaztelua, XVII. mendekoa.
- San Bartolome eliza Erdi Aroaren amaierakoa da, eta XIX. mendearen bukaeran handitu zuten. Kanpandorrea eta ataria berreraikiak izan ziren XX. mendearen hasieran.
- Lurdako Ama birjinaren kapera 1936an eraiki zen.
Argazki galeria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
-
Sohütako garbitoki bat. -
Hokiko kapera trinitarioa. -
Sohütako ikuspegia, Mauleko gaztelutik.
_Lavoir.JPG)
_Chapelle_trinitaire_de_Hoquy.JPG)
Sohütar ospetsuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Julie Adrienne Karrikaburu (1827-1898), musikologoa, kantaria, kantu-biltzailea eta piano-jotzailea.
- Marzelin Hegiapal (1910-1996), pastoral-errejenta eta idazlea.
- Jon Mirande (1925-1972), idazlea.
- Maite Lephaille (1957-), kazetaria.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b c d e Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ a b Paul Raymond: "Dictionnaire topographique Béarn-Pays Basque"
- ↑ Pierre de Marca: "Histoire de Béarn"
- ↑ Bearnoko notarioa zen Luntzen kontratuak - XIV. mendea - Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques
- ↑ XV. mendeko Zuberoako notarioa zen Ohixen kontratuak - Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques
- ↑ XVII. mendea - Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques
- ↑ 2010ean hila. Ikus Herria, 3045. zkia.
- ↑ 2010ean Etxetto auzapezaren heriotzaren ostean kontseilariek hautatua. Ikus La République des Pyrénées. Etxebarreko Nathalie Irigoienen ostean andrazkoa den Zuberoako bigarren auzapeza.
- ↑ Lycée du pays de Soule
- ↑ «Behocaray, Jean Pierra - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2019-01-14).
- ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2019-01-14).
- ↑ «Pettarrakoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-22).
- ↑ «Sohüta - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-22).
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Joseba Aurkenerena: Sohütako maskaradak eta bühamina paregabeak[1]
Datuak: Q274861
Multimedia: Chéraute / Q274861
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Sohüta
 |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Herriko Wikiatlasa |