Zalgize-Doneztebe

Koordenatuak: 43°09′07″N 0°53′17″W / 43.1519°N 0.8881°W / 43.1519; -0.8881
Wikipedia, Entziklopedia askea
Zalgize-Doneztebe
 Zuberoa, Euskal Herria
Doneztebe eliza


Armarria

Kokapena
Herrialdea Euskal Herria
Lurraldea Zuberoa
Administrazioa
Estatua Frantzia
Eskualdea Akitania Berria
Departamendua Pirinio Atlantikoak
ElkargoaEuskal Hirigune Elkargoa
BarrutiaOloroe-Donamaria
KantonamenduaEuskal Mendialdea
Izen ofiziala Sauguis-Saint-Étienne
AuzapezaPierre Arrosagarai
(2008-2014)
Posta kodea64470
INSEE kodea64509
Herritarrazalgiztar-doneztebear
Kokapena
Koordenatuak43°09′07″N 0°53′17″W / 43.1519°N 0.8881°W / 43.1519; -0.8881
Map
Azalera8,81 km2
Garaiera175 - 728 metro
Distantzia8 km (Maule-Lextarretik)
Demografia
Biztanleria170 (2018:  −3)
Dentsitatea17,93 biztanle/km²
Zahartzea[1]% 17,71
Ugalkortasuna[1]‰ 24,99
Ekonomia
Jarduera[1]% 78 (2011)
Desberdintasuna[1]% 6,28 (2011)
Langabezia[1]% 0 (2013)
Euskara
Euskaldunak% 56,35 (2010)
Erabilera% 23,97 (2011)
Datu gehigarriak
Sorrera1843. urtea


Zalgize-Doneztebe ([s̻alɣis̻e dones̻teβe]) Zuberoako udalerria da, Arbaila eskualdean dagoena.

Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ingurune naturala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Uhaitzandi ibaia udalerritik igarotzen da, herrigunea honen eskuinaldean geratzen delarik (zati batzuetan udalerriaren mendebaldeko muga da ibaia). Era berean, Auzet erreka ere igarotzen da udalerritik. Uhaitzandiren ibaiadarrak diren Ibarra (bertara isurtzen diren Ihixart eta Kokostegi errekastoekin batera) eta Ibargonea errekak ere daude udalerrian.

Udalerriak dituen 8,81 km²-etatik 1,08 km² basoz osaturik dago.

Udalerri mugakideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Udalerria, Zuberoako bizkonderriaren menekoa zen baroierria izan zen.[2] Abadia laiko hau dokumentuetan 1327an agertu zen lehen aldiz. Jaurerri hau jabez askotan aldatu zen, Lukutze, Armendaritz, Ahetze eta Aintziondoko jaunak izan ziren jabeak, besteak beste. Gazteluak Aphalie zuen izena eta hortik uste da Abadie terminoa jaio zela. 1710ean Zalgizeko Margaritak Uharteko jaunarekin, Gabriel, ezkondu zen, era honetan bere jabetzak familia horrenetara lotuz.[3]

Zalgize-Donezteben bazen Arbailetako mezulari-zerbitzua edo messagerie,[2] Basabürüa eta Pettarra arteko Zuberoako eskualdea (Barkoxe, Altzürükü eta Zalgize-Doneztebe berak osatuta).

Zalgize eta Doneztebe herriak 1843ko ekainaren 27an batu ziren udalerri bakarra osatzeko.

Politika[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alkateak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alkatea Agintaldia Alderdia
Marie-José Thornary 1995-2001
Pierre Arrosagarai 2001-2008
2008-

Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Biztanleriaren bilakaera
1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
301 296 304 289 369 346 450 450 456
1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
425 360 390 390 392 440 397 374 391
1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
395 379 371 308 313 301 291 314 290
1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2013
262 236 204 190 200 201 177 174 158


Kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hizkuntza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zalagize-Doneztebeko Bettan[4] eta Joana Hoqui[5] (Ahotsak[6][7] proiekturako).

Zuberera da udalerriko berezko euskalkia. Luis Luziano Bonapartek Atharratzeko azpieuskalkian kokatu zuelarik herriko hizkera. 1968an, 205 euskaldun bizi ziren udalerrian, herriguneko biztanleen %80 eta sakabanatuen %90.[8]

2010ean egindako inkesta baten arabera herritarren erdia baino gehiago euskaldunak ziren, zehazki %56,35a, hala era euskararen erabilera %23,97an mantendu zen.

Literatura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Arnaud Oihenarten olerkietan atzeman daiteke olerkari famatu zalgiztar bati erreferentzia[9], Zalgizeko Bertrand, nahiz eta bere jatorriko testurik ez den gordetzen gaur egun. Bertrand, higanota bera, kontseilari izan zen 1597an Nafarroako Kantzelaritzan eta 1608 eta 1627 artean, orduan Pauen zegoen Nafarroako Erresumako parlamentuko kide.[10]

Era berean, uste da Bertrand-i esker lortu zituela Oihenartek Zalgizeko atsotitz bilduma, geroago, Jean Jaurgainek aurkitu zituena Oihenarten paperen artean eta Julio Urkixok argitaratu zituela ondoren Eusko Ikaskuntzen Nazioarteko Aldizkarian 1908ean.[10] (ikus Kanpo loturak)

Zalgiztar-doneztebear ospetsuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Argazki galeria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Wikiatlasa