Txekiera

Txekiera
	čeština — český jazyk
Datu orokorrak
Lurralde eremua	Txekiar Errepublika, eta gutxiengo baten hizkuntza gisa Alemania, Austria, Eslovakia eta AEBetan
Hiztunak	12 milioi
Rankinga	73. hizkuntza mintzatuena
Ofizialtasuna	Txekiar Errepublika, Europar Batasuna
Eskualdea	Erdialdeko Europa
Araugilea	Txekieraren Institutua.
Hizkuntza sailkapena
	giza hizkuntza; indoeuropar hizkuntzak; balto-eslaviar hizkuntzak; Eslaviar hizkuntzak; West Slavic (en) ; Czech–Slovak languages (en)
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	subjektua aditza objektua, hizkuntza azentuala, adjective-noun (en) , azentua, hizkuntza fusionatzailea, hizkuntza sintetikoa, nominatibo-akusatibo hizkuntza, pro-drop language (en) eta V2 hizkuntza
Denbora gramatikalak	orainaldia, preterite (en) , geroaldia eta pluperfect (en)
Modu gramatikalak	indikatiboa, baldintzazko modua eta agintera
Genero gramatikalak	genero maskulinoa, genero femeninoa, genero neutroa, masculine inanimate (en) eta masculine animate (en)
Kasu gramatikalak	nominatiboa, genitiboa, datiboa, akusatiboa, bokatiboa, lokatiboa eta instrumentala
Alfabetoa	latindar alfabetoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1	cs
ISO 639-2	ces cze
ISO 639-3	ces
Ethnologue	ces
Glottolog	czec1258
Wikipedia	cs
ASCL	3601
IETF	cs

Txekiera^[1]^[2] (čeština, český jazyk) Txekian hitz egiten den eslaviar taldeko hizkuntza ofiziala da. 12 milioi hiztun ditu eta latindar alfabetoaz idazten da. Txekieratik hurbilen dauden hizkuntzak eslovakiera eta poloniera dira.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Txekierazko lehen idazlanak XIII. mendekoak dira. Jan Husek eta moraviar anaiek ortografia finkatu eta hizkuntza aberastu zuten. XVI. eta XVII. mendeetan, ordea, alemana nagusitu zitzaion. XVIII. mendean, nazio sentimenduaren eraginez, berpiztu egin zuen: Pragako unibertsitatean txekierazko hizkuntz eta literatur katedra bat sortu zen eta Dobrovskyk eta Jungmannek hizkuntza modernoaren gramatikaren eta hiztegiaren oinarriak jarri zituzten.

Oinarrizko hiztegia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jméno - Izen.
žena - Emakume.
Muž - Gizon.
Pes - Txakur.
Strom - Zuhaitz.
Voda - Ur.
Déšť - Euri.
řeka - Erreka.
Jezero - Laku.
Moře - Itsaso.
Slunce - Eguzki.
Měsíc - Ilargi.
Bílý - Zuri.
černý - Beltz.
Noc - Gau.
Den - Egun.
Teplý - Epel, bero.
Studený, chladný - Hotz.
Plný - Beteta.
Nový - Berri.
Starý - Zahar.
Dobrý - On.
špatný - Txar.
Pravý - Eskuin.
Levý - Ezker.
Blízký - Hurbil.
Daleký - Urruti.

Literatura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu nagusia: «Txekierazko literatura»

Milan Kundera (1929-) txekierazko idazle ezagunen artean dugu, frantsesez ere idatzi badu ere. Jaroslav Seifertek (1901-1986) 1984an Literaturako Nobel Saria irabazi zuen.

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Silesiera

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.