2020ko Udako Olinpiar Jokoak

2020ko Udako Olinpiar Jokoak
Leloa	United by Emotion eta Unuiĝinta per emocio
Mota	Udako Olinpiar Jokoak ; postponed sports event due to the coronavirus pandemic (en) ; erakunde
Honen parte da	2020ko Udako Olinpiar eta Paralinpiar jokoak
Denbora-tarte	2021eko uztailaren 24a - 2021eko abuztuaren 8a
Data	2021
Edizio zenbakia	32
	← 2016 2024 →
Kokaleku	Tokio
Herrialdea	Japonia
Antolatzaile	Tokyo Organising Committee of the Olympic and Paralympic Games (en)
Partehartzaile kopuru	206 ; 11.420
Maskota	Miraitowa and Someity (en)
Nork transmititua	Armenia 1 (en) , Dentsu (en) , Seven Network (en) , Österreichischer Rundfunk (en) , Caribbean Broadcasting Corporation (en) , National State Television and Radio Company of the Republic of Belarus (en) , Flemish Radio and Television Broadcasting Organization (en) , RTBF (en) , Radio Television of BH (en) , Grupo Globo (en) , BandSports (en) , Canadian Broadcasting Corporation, Sportsnet (en) , The Sports Network (en) , TLN (en) , China Central Television, Chunghwa Telecom (en) , Radio Television of Croatia (en) , Caracol Televisión, Repretel (en) , Česká televize (en) , Danmarks Radio, Postimees Group (en) , Discovery Commmunications, Yleisradio, Georgian Public Broadcaster (en) , Hellenic Broadcasting Corporation (en) , MTVA (en) , RÚV, Rai, Culver Max Entertainment (en) , Japan Consortium (en) , Radio Television of Kosovo (en) , América Móvil (en) , Vrio (en) , Latvijas Televīzija (en) , TV3 (en) , RTL Télé Lëtzebuerg (en) , Televisa, TV Azteca, beIN SPORTS (MENA) (en) , RTCG (en) , Nederlandse Omroep Stichting (en) , SKY TV (en) , Television New Zealand (en) , Seoul Broadcasting System, Makedonska Radio Televizija (en) , TVNorge (en) , Sistema Nacional de Televisión (en) , Grupo ATV (en) , Telewizja Polska (en) , Rádio e Televisão de Portugal, Romanian Television (en) , Mediacorp (en) , Radio and Television of Slovakia (en) , Raidió Teilifís Éireann, Radiotelevizija Slovenija (en) , RTVE, SuperSport (en) , South African Broadcasting Corporation, Infront Sports & Media (en) , Kanal 5 (en) , Swiss Broadcasting Corporation (SRG SSR) (en) , Advanced Info Service (en) , Public Broadcasting Company of Ukraine (en) , BBC, Eurosport, NBC coverage of the 2020 Summer Olympics (en) , Bulgarian National Television (en) , Radio Televisyen Malaysia (en) , Unifi TV (en) eta Astro (en)
Osatuta
	badmintona 2020ko Udako Olinpiar Jokoetan../... 43+ ;
Webgune	olympics.com…
	TikTok: tokyo2020_official

2020ko Udako Olinpiar Jokoak^[1] (2020年夏季オリンピック ), ofizialki XXXII. Olinpiadako Jokoak izenez ezagunak, eta Tokio 2020 markarekin ezagunak (東京2020) 2021ean Tokio hirian jokatu ziren Olinpiar Jokoak izan ziren, Nazioarteko Olinpiar Batzordeak (ingelesez IOC) usadioari jarraituz antolatu zituen nazioarteko kirol lehia. Paralinpiar Jokoak ere hiri eta batzorde berek antolatuko dituzte. Bigarrenez jokatu ziren Olinpiar Jokoak Tokion, 1964an ere han izan baitziren.

Jatorriz, 2020ko uztailaren 24tik abuztuaren 9ra izan behar ziren jokoak. 2020ko martxoaren 24an, ordea, COVID-19 pandemiaren eraginez, jokoak urtebetez atzeratzea erabaki zuten Japoniako Gobernuak eta Nazioarteko Olinpiar Batzordeak. Hala ere, Tokyo 2020 izenari eutsi zioten merkataritza markatzat.^[2] Jokoak 2021eko uztailaren 23tik abuztuaren 8ra izan ziren.^[3]

Hautaketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nazioarteko Olinpiar Batzordearen 125. Bilera 2013ko irailaren 7a, Buenos Aires
Hiria	Herrialdea	1go txanda	Berdinketa	3go txanda
Tokio	Japonia	42	—	60
Istanbul	Turkia	26	49	36
Madril	Espainia	26	45	—

Hiri hautagai kanporatuak
Hiria	Herrialdea
Baku	Azerbaijan
Doha	Qatar
Erroma	Italia

Kirolak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

324 domina-diziplina burutu ziren 33 kiroletan. Beisbol/sofbola olinpiar kirol bezala berreskuratu zen, eta beste lau kirol berri gehituko zitzaizkion olinpiar programari: kirol eskalada, karatea, skateboardinga, eta surfa. Dagoeneko programan zeuden kiroletan ere 15 diziplina berri sartu ziren, besteak beste, 3x3 saskibaloia.

Egoitzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

33 egoitzetatik 28 villa olinpikotik 8 kilometro barruan kokatu ziren. Ondare gunea delakoa, hiriaren ipar-ekialdean, 1964ko jokoen gune nagusia izan zen.

Ondare gunea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Tokioko Olinpiar Estadioa: irekiera eta itxiera ekitaldiak, atletismoa, futbola
Yoyogi Nazio Gimnasioa: eskubaloia
Tokioko Gimnasio Metropolitarra: ping-ponga
Nippon Budokan: judoa, karatea
Tokyo International Forum: halterofilia
Musashinonomori parkea: txirrindularitza (errepide lasterketen abiapuntua)
Ryōgoku Kokugikan: boxeoa

Tokioko Badia gunea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kasai Rinkai parkea: kanoa (slalom)
Ōi Futō Chūō Kaihin parkea: belar hockeya
Olympic Aquatics Centre: jauziak, igeriketa, igeriketa sinkronizatua
Tokyo Tatsumi International Swimming Center: waterpoloa
Yumenoshima parkea: arkua
Ariake Arena: boleibola aretoa
Olinpiar BMX ibilbidea: txirrindularitza (BMX)
Olinpiar Gimnastika Zentroa: gimnastika (artistikoa, erritmikoa, tranpolina)
Ariake koliseoa: tenisa
Odaiba itsas parkea: triatloia eta igeriketa (maratoia)
Shiokaze parkea: boleibola (hondartza)
Chuo bohatei: hipika, arraunketa, kanoa (sprint)
Aomi kirol urbanoen egoitza: skateboardinga, kirol eskalada

8 km baino urrutiago dauden egoitzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Asaka eremua: tiroa
Musashino basoko kirol-gunea: pentatloi modernoa (esgrima), badmintona
Ajimoto estadioa: futbola, pentatloi modernoa (igeriketa, hipika, lasterketa, tiroa), zazpiko errugbia
Saitama Super Arena: saskibaloia
Enoshima: bela, surfa
Makuhari Messe: esgrima, taekwondoa, borroka
Baji Koen: hipika
Kasumigaseki Country Club: golfa
Izu belodromoa: txirrindularitza (pista)
Izu mendiko txirindularitza pista: txirrindularitza (mountain bike)
Yokohama estadioa, Yokohaman: beisbola, sofbola
Fukushima Azuma beisbol estadioa, Fukushiman: beisbola, sofbola
Fuji Speedway: txirrindularitza (errepide lasterketen helmuga)
Sapporo: atletismoa (maratoia, ibilketa)

Futbol egoitzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Yokohamako Nazioarteko Estadioa, Yokohaman
Saitama estadioa, Saitaman
Miyagi estadioa, Miyagin
Ajinomoto estadioa, Tokion
Kashima futbol estadioa, Kashiman
Sapporo Dome, Sapporon
Tokioko Olinpiar Estadioa, Tokion

Kiroletik kanpoko egoitzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Tokioko Hotel Inperiala: Nazioarteko Olinpiar Batzordea
Harumi Futo: villa olinpikoa
Tokyo Big Sight: nazioarteko prentsa eta hedabideak

Herrialde parte-hartzaileak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

206 Olinpiar Batzorde Nazionalek hartu zuten parte Jokoetan.

2021eko apirilaren 6ean, Ipar Koreak adierazi zuen ez zuela ordezkaritzarik bidaliko Jokoetara, COVID-19aren inguruko kezkengatik. Hau herrialdearen lehen falta izan zen 1988ko Jokoetako boikotetik. Tokiora ordezkaritzarik ez zutenez bidali, 2022ko Pekingo Neguko Olinpiar Jokoetatik alde batera ere utzi ziren.

Hiru herrialdek izendapen berriekin hartu zuten parte. Hauen artean, aipatzekoa da Errusiaren partaidetza, "Errusiar Olinpiar Batzorde" izenarekin burutu zena. Izendaketa berri hau Munduko Anti-Doping Agentziaren erabaki baten ondorioz ipini zen. Erakunde honek 2019an Errusia lau urtez kanporatu zuen nazioarteko leihaketa guztietatik, hango gobernuak Agentziak eskatzen dituen test periodikoetako emaitzetan eragin izateagatik. Agentziaren plana errusiar kirolariak indibidualki lelo neutral batekin leihatzen uztea zen, talde-kiroletatik kanpo utziz. Hala ere, Errusiaren kexaren ondoren, Kirolaren Arbitraje-Epaimahaiak zigorra lausotzea erabaki zuen, eta 2020ko abenduaren 17an erabaki zen kirol guztietan parte hartzen uztea, baina "Errusia" izena, bandera edo ereserkia erabiltzea debekatuz. Beraz, 2021eko otsailaren 19an, "Errusiar Olinpiar Batzorde" izena ofizializatu zen.

Beste bi herrialdeak Eswatini (ordura arte Suazilandia deiturikoa) eta Ipar Mazedonia (ordura arte Mazedoniako Errepublika Yugoslaviar Ordea) izan ziren.

Azkenik, Gineak 2021eko uztailaren 21ean COVID-19ak sortutako kezkengatik ere kirolaririk ez zuela bidaliko adierazi zuen. Hala ere, komunikabideek benetako arrazoia dirua izan zitekeela aitortu zuten, eta horren ondoren erabakia deusestatu eta Jokoetan parte hartzea erabaki zuten.

Afganistan (5)
Albania (9)
Aljeria (44)
Samoa Estatubatuarra (6)
Andorra (2)
Angola (20)
Antigua eta Barbuda (6)
Argentina (174)
Armenia (17)
Aruba (3)
Australia (478)
Austria (60)
Azerbaijan (44)
Bahamak (16)
Bahrain (32)
Bangladesh (6)
Barbados (8)
Bielorrusia (101)
Belgika (121)
Belize (3)
Benin (7)
Bermudak (2)
Bhutan (4)
Bolivia (5)
Bosnia eta Herzegovina (7)
Botswana (13)
Brasil (301)
Birjina britaniar uharteak (3)
Brunei (2)
Bulgaria (42)
Burkina Faso (7)
Burundi (6)
Kanbodia (3)
Kamerun (12)
Kanada (379)
Cabo Verde (6)
Kaiman Uharteak (5)
Erdialdeko Afrikako Errepublika (2)
Txad (3)
Txile (57)
Txina (406)
Kolonbia (70)
Komoreak (3)
Cook Uharteak (6)
Costa Rica (14)
Kroazia (59)
Kuba (70)
Zipre (15)
Txekiar Errepublika (115)
Kongoko Errepublika Demokratikoa (7)
Danimarka (107)
Djibuti (4)
Dominika (2)
Dominikar Errepublika (62)
Ekialdeko Timor (3)
Ekuador (48)
Egipto (133)
El Salvador (5)
Ekuatore Ginea (3)
Eritrea (13)
Estonia (33)
Eswatini (4)
Etiopia (38)
Mikronesiako Estatu Federatuak (3)
Fiji (30)
Finlandia (45)
Frantzia (384)
Gabon (5)
Gambia (4)
Georgia (35)
Alemania (425)
Ghana (14)
Britainia Handia (376)
Grezia (83)
Grenada (6)
Guam (5)
Guatemala (24)
Ginea (5)
Ginea-Bissau (4)
Guyana (7)
Haiti (6)
Honduras (22)
Hong Kong (42)
Hungaria (166)
Islandia (4)
India (127)
Indonesia (28)
Iran (66)
Irak (4)
Irlanda (116)
Israel (90)
Italia (372)
Boli Kosta (28)
Jamaika (50)
Japonia (552) (antolatzailea)
Jordania (14)
Kazakhstan (93)
Kenya (85)
Kiribati (3)
Kosovo (11)
Kuwait (11)
Kirgizistan (16)
Laos (4)
Letonia (33)
Libano (6)
Lesotho (2)
Liberia (3)
Libia (4)
Liechtenstein (5)
Lituania (41)
Luxenburgo (12)
Madagaskar (6)
Malawi (5)
Malaysia (30)
Maldivak (4)
Mali (4)
Malta (6)
Marshall Uharteak (2)
Mauritania (2)
Maurizio (8)
Mexiko (164)
Moldavia (20)
Monako (6)
Mongolia (43)
Montenegro (34)
Maroko (50)
Mozambike (10)
Myanmar (3)
Namibia (11)
Nauru (2)
Nepal (5)
Herbehereak (278)
Zeelanda Berria (211)
Nikaragua (8)
Niger (7)
Nigeria (60)
Ipar Mazedonia (8)
Norvegia (75)
Oman (5)
Pakistan (10)
Palau (3)
Palestina (5)
Panama (10)
Papua Ginea Berria (8)
Paraguai (8)
Peru (35)
Filipinak (19)
Polonia (210)
Portugal (92)
Puerto Rico (37)
Qatar (16)
Errefuxiatuen Talde Olinpikoa (29)
Kongoko Errepublika (3)
Fitxategi:Russian Olympic Committee flag.svg ROC (328)
Errumania (101)
Rwanda (6)
Saint Kitts eta Nevis (2)
Santa Luzia (5)
Saint Vincent eta Grenadinak (3)
Samoa (8)
San Marino (5)
Sao Tome eta Príncipe (3)
Saudi Arabia (29)
Senegal (9)
Serbia (86)
Seychelleak (5)
Sierra Leona (4)
Singapur (23)
Eslovakia (41)
Eslovenia (53)
Solomon Uharteak (3)
Somalia (2)
Hego Afrika (177)
Hego Korea (236)
Hego Sudan (2)
Espainia (321)
Sri Lanka (9)
Sudan (5)
Surinam (3)
Suedia (134)
Suitza (107)
Siria (6)
Taipei Txinatarra (68)
Tajikistan (11)
Tanzania (3)
Thailandia (42)
Togo (4)
Tonga (6)
Trinidad eta Tobago (22)
Tunisia (63)
Turkia (108)
Turkmenistan (9)
Tuvalu (2)
Uganda (25)
Ukraina (155)
Arabiar Emirerri Batuak (5)
Ameriketako Estatu Batuak (613)
Uruguai (11)
Uzbekistan (65)
Vanuatu (3)
Venezuela (44)
Vietnam (18)
Birjina Uharte Estatubatuarrak (4)
Yemen (5)
Zambia (26)
Zimbabwe (5)

Irekiera ekitaldia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Karta Olinpikoan xedatutakoaren arabera, hainbat elementuk osatzen dute Olinpiar Jokoen irekiera ekitaldia. Elementu horietako gehienak 1920ko Anberesko Olinpiar Jokoetan ezarri ziren. Zeremonia Japoniako bandera altxatzearekin batera hasi zen, baita ereserki nazionalaren aurkezpenarekin ere. Geroago, herrialdeko kulturaren musika, kantu, dantza, antzerki eta abarren adierazpen artistikoak aurkeztu ziren.

Zeremoniaren zati artistikoaren ondoren, atletek desfilatu egiten dute, herrialdeka bilduta, Estadio Olinpikoan. Greziakoa da, tradizioak ezartzen duen moduan, estadiora sartzen lehena, Olinpiar Jokoen jatorriari ohore egiteko asmoz. Grezia ondoren, Errefuxiatuen Taldea sartu zen, 29 kirolarik osatutako ordezkaritza. Berehala, parte hartzaileen nazioak kanji alfabetoa jarraituz sartu ziren estadiora, Japonia izan zen azkena sartzen. Olinpiar bandera altxatzearekin eta Naruhito Japoniako Enperadorearen diskurtsoarekin batera formalki ematen da Jokoen irekiera. Azkenik, zuzi olinpikoa estadiora sartu zen, eta Naomi Osaka tenislaria arduratu zen pebetero olinpikoa pizten^[4].

Dominak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «2020ko Udako Olinpiar Jokoetako domina taula»

Joko hauetan, Bermudak, Qatarrek eta Filipinek haien lehen urrezko dominak lortu zituzten. Hurrenez hurren, Flora Duffy (triatloia), Fares Ibrahim (halterofilia) eta Hidilyn Diaz (halterofilia) izan ziren marka historiko hauek lortu zituzten kirolariak. Gainera, Burkina Fasok, San Marinok etaTurkmenistanek haien historiako lehen dominak lortu zituzten. Haien kasuan, hurrenez hurren, Fabrice Zango (saltu hirukoitza, brontzea), Arianna Perilli (tiroa, brontzea) eta Polina Guryeva (halterofilia, zilarra) kirolariek lortu zituzten. * Herrialde antolatzailea

2020ko Udako Olinpiar Jokoetako domina taula^[5]
Rankinga	Taldea	Urrea	Zilarra	Brontzea	Guztira
1	Ameriketako Estatu Batuak (USA)	39	41	33	113
2	Txina (CHN)	38	32	18	88
3	Japonia (JPN)*	27	14	17	58
4	Britainia Handia (GBR)	22	21	22	65
5	Fitxategi:Russian Olympic Committee flag.svg ROC (ROC)	20	28	23	71
6	Australia (AUS)	17	7	22	46
7	Herbehereak (NED)	10	12	14	36
8	Frantzia (FRA)	10	12	11	33
9	Alemania (GER)	10	11	16	37
10	Italia (ITA)	10	10	20	40
11–93	Gainontzeko herrialdeak	137	150	206	493
Guztira (93 taldeak)		340	338	402	1080

Bi aldiz eman ziren podio-ekorketak (hau da, herrialde berdinak hiru dominak irabaztea).


Data	Kirola	Diziplina	Taldea	Urrea	Zilarra	Brontzea
Uztailak 27	Txirrindularitza	Emakumeen Mendiko Bizikleta	Suitza	Jolanda Neff	Sina Frei	Linda Indergand
Uztailak 31	Atletismoa	Emakumeen 100 metroak	Jamaika	Elaine Thompson-Herah	Shelly-Ann Fraser-Pryce	Sherika Jackson