Alexandro II.a Errusiakoa

Alexandro II.a Errusiakoa
	; Irudi gehiago
Errusia Guztien enperadorea
member of the State Council of the Russian Empire (en)
Bizitza
Jaiotza	Small Nicholas Palace (en) , 1818ko apirilaren 17a (juliotar egutegia)
Herrialdea	Errusiako Inperioa
Bizilekua	Neguko Jauregia
Heriotza	Neguko Jauregia, 1881eko martxoaren 1a (juliotar egutegia) (62 urte)
Hobiratze lekua	San Petersburgoko katedrala
Heriotza modua	giza hilketa; errege-hilketa: Odoljarioa
Familia
Aita	Nikolas I.a Errusiakoa
Ama	Karlota Prusiakoa
Ezkontidea(k)	Maria Alexandrovna of Russia (Marie of Hesse) (en) (1841eko apirilaren 16a (juliotar egutegia), 1841eko apirilaren 28a - 1880ko maiatzaren 22a (juliotar egutegia)); Catherine Dolgorukov (en) (1880ko uztailaren 6a - 1881eko martxoaren 1a (juliotar egutegia))
Bikotekidea(k)	ikusi Countess Olga Kalinovskya (en) ; Wilhelmine Bayer (en) ; Princess N. Lubomirska (en) ;
Seme-alabak	ikusi Nicholas Alexandrovich, Tsesarevich of Russia (en) ; Alexandro III.a Errusiakoa; Grand Duke Vladimir Alexandrovich of Russia (en) ; Grand Duke Alexei Alexandrovich of Russia (en) ; Grand Duke Sergei Alexandrovich of Russia (en) ; Grand Duke Paul Alexandrovich of Russia (en) ; Grand Duchess Alexandra Alexandrovna of Russia (en) ; Grand Duchess Maria Alexandrovna of Russia (en) ; Prince George Alexandrovich Yuryevsky (en) ; Princess Olga Alexandrovna Yurievskaya (en) ; Jevgeni Ivanovitx Alekseiev; Bohdan Michał Ogiński (en) ; Antoinette Bayer (en) ; Joseph Raboxicz (en) ; Prince Boris Yourievsky (en) ; Catherine Alexandrovna Yurievskaya (en) ;
Haurrideak	ikusi Grand Duchess Maria Nikolaevna of Russia (en) ; Grand Duchess Elizabeth Nikolaevna of Russia (en) ; Olga Nikolaevna of Russia (en) ; Grand Duchess Alexandra Nikolaevna of Russia (en) ; Grand Duke Michael Nikolaevich of Russia (en) ; Grand Duke Nicholas Nikolaevich of Russia (en) ; Grand Duke Konstantin Nikolayevich of Russia (en) ;
Familia	ikusi Natalia Nordman (en) (alababitxi);
Leinua	Holstein-Gottorp-Romanov (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	errusiera
Jarduerak
Jarduerak	agintaria, estatu-politikaria eta monarka
Jasotako sariak	ikusi Espiritu Santuaren ordenako zalduna ; San Migelen ordenako zalduna ; Urrezko Ardi-larruaren Ordenako zalduna ; Knight of the Order of St. Alexander Nevsky ; Arrano Zuriaren Ordena ; Order of Saint Anna, 1st class ; Order of Saint Stanislaus, 1st class ; Order of St. Andrew ; Gold Sword for Bravery ; Order of St. George, 4th class ; Knight Grand Cross of the Military Order of William (1855eko irailaren 13a) ; Order of St. Vladimir, 1st class ;
Gradua	general field marshal (en)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	kristautasun ortodoxoa

Alexandro II.a (errusieraz: Александр II Николаевич, Aleksandr II Nikolaievitx^[1]) (Mosku, 1818ko apirilaren 29a^greg./apirilaren 17a^jul. – San Petersburgo, 1881eko martxoaren 13a^greg./martxoaren 1a^jul.), 1855-1881 bitartean Errusiako enperadorea izan zen.

Nikolas I.aren semea zen, eta Vasili Zhukovski poeta liberalaren ardurapean hazi zen. Krimeako gerra galdu ondoko urteetan (Parisko Ituna, 1856), Alexandro II.ak mendebaldeko herrien aldean Errusiak bizi zuen atzerapenaz oharturik, munta handiko erreformak eragin zituen: basailuak askatu (1861); administrazioaren erreforma (1864); hezkuntza publikoaren erreforma; azkenik, burdinbide-sarearen garapenaz bultzada handia eman zion ekonomiari.

1863an bat egin zuen Prusiarekin, abertzale poloniarren altxamendua zapaltzeko. Turkiaren aurkako gerran abiatu zelarik (1877-1878), Bismarckek laguntza ukatu eta atzera egin zien Alexandro II.ak Europari buruz zituen asmoei (San Stefanoko hitzarmena). Bitartean, Kaukasoko konkista amaitu (1859) eta Erdialdeko Asian barneratu zen (Tashkent, 1865; Bukhara eta Samarkanda, 1868). Errusia barnean, bestalde, politika absolutistaren aurka altxatu zen herri-mugimendua (Narodnaia Volia, 1870) garatu zen. Mugimendu horretako nihilista-talde batek bonba batez hil zuen.

1881eko martxoaren 13an, Alexandro II.a Errusiako tsarra hil zuten lehergailuak jaurtita. Narodnaia Volia (Herriaren nahia) talde klandestino iraultzailearen lehen lehergailuak agintariaren ibilgailua hondatu zuen, eta bigarrenak tsarra bera larri zauritu zuen. Alexandro II.aren gizonek Neguko Jauregira eraman zuten eta 45 minuturen buruan hil zen.^[2]

Ezkontza eta seme-alabak

1841eko apirilaren 28an, Alexandro II.a Gilemina Maria Hesseko printzesarekin ezkondu zen, Errusian Maria Alexandrovna izenez ezaguna zena^[3]. Zortzi seme-alaba izan zituzten:


Izena	Bizitzako urteak	Oharrak
Alexandra	1842-1849	Sei urte zituela hil zen, meningitisak jota.
Nikolas	1843-1865	Tronuaren oinordekoaю Hogeita bat urte zituela hil zen, meningitis tuberkulosoak jota.
Alexandro	1845-1894	Errusiako enperadorea (1881-1894)
Vladimir	1847-1909
Alexis	1850-1908
Maria	1853-1920
Sergio	1857-1905
Paulo	1860-1919

Genealogia

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ 156. Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistema. Gasteiz: Euskaltzaindia (argitaratze data: 2009-02-27) (Noiz kontsultatua: 2024-05-02).
↑ https://www.argia.eus/efemerideen-kanala/alexandro-iia-errusiako-tsarra-hil-zuten-lehergailuak-jaurtita
↑ (Errusieraz) Николай I. (1842). «Манифест. О совершившемся бракосочетании Его Императорского Высочества Государя Наследника Цесаревича и Великого Князя Александра Николаевича с Великою Княгиней Мариею Александровною, Дочерью Великого Герцога Гессен-Дармштадтского» Полное собрание законов Российской империи. Собрание второе. XVI Санкт-Петербург: Типография II отделения Собственной Его Императорского Величества канцелярии, 308 or. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

Kanpo estekak

Datuak: Q83171
Multimedia: Alexander II of Russia / Q83171

[1] 156. Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistema. Gasteiz: Euskaltzaindia (argitaratze data: 2009-02-27) (Noiz kontsultatua: 2024-05-02).

[2] ttps://www.argia.eus/efemerideen-kanala/alexandro-iia-errusiako-tsarra-hil-zuten-lehergailuak-jaurtita

[3] (Errusieraz) Николай I. (1842). «Манифест. О совершившемся бракосочетании Его Императорского Высочества Государя Наследника Цесаревича и Великого Князя Александра Николаевича с Великою Княгиней Мариею Александровною, Дочерью Великого Герцога Гессен-Дармштадтского» Полное собрание законов Российской империи. Собрание второе. XVI Санкт-Петербург: Типография II отделения Собственной Его Императорского Величества канцелярии, 308 or. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

[1]

[2]

[3]

i e a Vladimir-Suzdalgo Printzerriko, Moskuko Printzerri Handiko, Errusiar Tsarerriko eta Errusiar Inperioko subiranoak
Printze Handiak	Juri Dolgoruki • Andrei I.a Bogoljubski • Mikel Vladimirkoa • Vsevolod Habi Handia • Juri II.a Vladimirkoa • Konstantino Rostovekoa • Juri II.a Vladimirkoa • Jaroslav II.a Vladimirkoa • Sviatoslav III.a Vladimirkoa • Andrei II.a Vladimirkoa • Alexandro Nevski • Jaroslav Tverkoa • Vasili Kostromakoa • Dmitri Pereslavlgoa • Andrei Gorodetskoa • Mikel Tverkoa • Juri Moskukoa • Dmitri Tverkoa • Alexandro Tverkoa • Ivan I.a • Simeon Harroa • Ivan II.a • Dimitri Donskoi • Vasili I.a • Vasili II.a • Ivan III.a Handia • Vasili III.a
Tsarrak	Ivan IV.a Izugarria • Simeon Bekbulatovitx • Ivan IV.a Izugarria • Teodoro I.a • Boris Godunov • Teodoro II.a • Dmitri I.a Errusiakoa Faltsua • Vasili IV.a • Ladislao (de iure) • Mikel I.a • Alexis • Teodoro III.a • Ivan V.a eta Petri I.a Handia (erregekideak) • Petri I.a Handia
Enperadore eta enperatrizak	Petri I.a Handia • Katalina I.a • Petri II.a • Ana • Ivan VI.a • Elisabet • Petri III.a • Katalina II.a Handia • Paulo • Alexandro I.a • Konstantino I.a (abdikatu egin zuen) • Nikolas I.a • Alexandro II.a • Alexandro III.a • Nikolas II.a • Mikel II.a (abdikatu egin zuen; inoiz ez zuten tsar aldarrikatu)