Kataluniaren independentziarako 2014ko kontsulta: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
No edit summary
149. lerroa: 149. lerroa:


[[Irailaren 20]]an, [[Hasier Arraiz]] [[Sortu]]ko presidenteak iragarri zuenez, [[EH Bildu]]ren zetozen asteetarako erronka "erantzun bateratua" lortzea zen, Estatu espainiarraren aldetik "erakunde kataluniarrei eraso egiteko" aukera handiak zeuden eta<ref>[http://www.eitb.com/eu/albisteak/politika/osoa/2563860/eh-bilduk-kataluniaren-kontrako-erasoei-aurre-egitea-sustatuko-du/ «EH Bilduk Kataluniaren kontrako erasoei aurre egitea sustatuko du»], ''EiTB'', 2014-09-20</ref>.
[[Irailaren 20]]an, [[Hasier Arraiz]] [[Sortu]]ko presidenteak iragarri zuenez, [[EH Bildu]]ren zetozen asteetarako erronka "erantzun bateratua" lortzea zen, Estatu espainiarraren aldetik "erakunde kataluniarrei eraso egiteko" aukera handiak zeuden eta<ref>[http://www.eitb.com/eu/albisteak/politika/osoa/2563860/eh-bilduk-kataluniaren-kontrako-erasoei-aurre-egitea-sustatuko-du/ «EH Bilduk Kataluniaren kontrako erasoei aurre egitea sustatuko du»], ''EiTB'', 2014-09-20</ref>.

⚫
== Kanpo loturak ==
⚫
* [http://www.cataloniavotes.eu/ Catalonia Votes] {{en}} {{de}} {{fr}}


==Erreferentziak==
==Erreferentziak==
{{erreferentzia_zerrenda|3}}
{{erreferentzia_zerrenda|3}}

⚫
== Kanpo loturak ==
⚫
* [http://www.cataloniavotes.eu/ Catalonia Votes] {{en}} {{de}} {{fr}}


[[Kategoria:Independentzia erreferendumak]]
[[Kategoria:Independentzia erreferendumak]]

00:03, 24 iraila 2014ko berrikusketa

 Artikulu hau etorkizunean gerta litekeen gertakari bati buruzkoa da.
Litekeena da orri honetako informazioa edozein unetan aldatzea, beraz.


Kataluniaren autodeterminaziorako erreferenduma
Kataluniako mapa senyeraz koloreztatua.
GalderakNahi al duzu Katalunia Estatu bat izatea?
Erantzuna baiezkoa izan ezkero: Estatu independentea izatea nahi al duzu?
Data2014ko azaroaren 9a
Lekua Katalunia
Bozkatzaileak18 urtez gorako kataluniarrak
Emaitzak     Baiezkoak: Jakiteke     Ezezkoak: Jakiteke     Zuriak: Jakiteke

Kataluniaren autodeterminaziorako kontsulta Kataluniako herritarrek Katalunia Estatu independentea izango den erabakitzeko 2014ko azaroaren 9rako deitutako kontsulta da. Kontsultarako deialdia Generalitateko presidente Artur Masek iragarri zuen 2013ko abenduaren 12an, Kataluniako Parlamentuan gehiengo osoa (Parlamentuko 135 diputatuetatik 87) osatzen duten Convergència i Unió, Esquerra Republicana de Catalunya, Iniciativa per Catalunya Verds - Esquerra Unida i Alternativa eta Candidatura d'Unitat Popular taldeetako parlamentarien sostenguarekin. Erreferendumean bi galdera egingo zaizkie herritarrei: «Nahi al duzu Katalunia Estatu bat izatea?» eta, baiezkoan, «Estatu independentea izatea nahi al duzu?». Espainiako Gobernuaren ordezkariek erreferenduma legez kanpokoa dela eta ez dela egingo adierazi dute.

Gertaerak

2012

Abenduaren 19an, Artur Mas Generalitateko jarduneko presidenteak eta CiUko liderrak eta Oriol Junqueras ERCko buruak gobernagarritasun akordioa itxi zuten. Ondorioz, autodeterminazio kontsulta 2014an deitzea adostu zuten, arrazoi justifikatuengatik bi aldeak ados jarrita atzeratzeko aukerarekin. Akordioak Kataluniako lege berri bat onartzea zekarren, 2014an kontsulta independentista gauzatzea helburu izanda[1].

Egun berean, gobernuak Artur Mas Kataluniako presidenteak ERCrekin Katalunian 2014rako hitzartutako kontsulta ez deitzea espero zuen. Baina deituz gero, Konstituzionalaren erabakia ontzat hartuko zuelakoan zegoen, Gobernuak helegitea aurkeztuko zuelako. Hala izan ezean, Kataluniako gobernuburua gaitasungabetzeko zigor arlora jotzea izango zela irtenbide bakarrak esan zuten Gobernutik[2].

Abenduaren 20an inbestidura saioan, Artur Mas Generalitateko presidentetzarako hautagaiak 2010ean deitutako “trantsizio nazionala asteko konpromisoa” iragarri zuen, eta, “benetan indarrean dauden” elementuak zeudela adierazi zuen hitzaldian. Bere ustez, "argi gelditu da Konstituzioak ez duela gehiagorako ematen". Egoera ez zen hobetu, are gehiago, Auzitegi Konstituzionalak Estatutaren gainean emandako epaiak Espainiak estatu nazio anitz baterako bidea hartzea oztopatzen zuen[3].

Abenduaren 24an, Artur Mas CiUko buruzagiak Generalitateko presidente kargua hartu zuen eta Kataluniaren erabakitzeko eskubideari "oztoporik" ez jartzeko eskatu zion Espainiari. Halaber, bere Gobernua "aurrekoaren eboluzioa" izango zela eta lehen bilera abenduaren 27an egingo zutela iragarri zuen[4].

Abenduaren 28an, Artur Mas Kataluniako presidenteak Mariano Rajoy Espainiako presidentearekin bilera egin nahi zuen kontsultaren gaia jorratzeko. Generalitatetik jakinarazi zutenez, egin egingo zuen independentziari buruzko kontsulta Espainiako Gobernuaren baimena izan ala ez. Erreferenduma egiteko aukerarik ez balego, kontsulta bat egingo zuten Kataluniako Kontsulten Legearen babesarekin[5].

2013

Urtarrilaren 10ean, estatu izateko subiranotasun adierazpena adostu zuten CiUk eta ERCk. Testuaren arabera, Katalunia subjektu politiko eta juridiko subiranoa zen. Halaber, Katalunia EBko Estatu berri gisa eratzea jasotzen zuen adierazpenak. Urtarrilaren 23an onartuko zuten[6].

Urtarrilaren 13an, Kataluniako Parlamentuan erabakitzeko eskubidearen aldeko mozio berria onartu zuen. Babes zabala jaso zuen PSC alderdiak aurkeztutako ebazpenak, hain zuzen ere, parlamentarien bi herenak baino gehiagok alde bozkatu zuen. Ebazpen horren bitartez, autodeterminazioaren gaineko herri galdeketa egitea lortzeko Espainiako Gobernuarekin hitz egiteko eskatu zioten Kataluniako Gobernuari[7].

Urtarrilaren 15ean, CiUk eta ERCk burujabetzaren adierazpena aldatu zuten babesa lortzeko. Aurkeztu zuten testuan erabakitzeko eskubidea izango zen aldarrikapen nagusia, eta independentzia eta Estatuaren sorrera bigarren mailan geratuko ziren[8].

Urtarrilaren 18an, CiU eta ERC alderdiek Kataluniako Parlamentuan aurkezteko burujabetzaren aldeko adierazpena adostu zuten, eta aldaketak egin zizkioten zirriborroari erabakitzeko eskubidea defendatzen duten gainerako alderdien babesa eskuratzeko. Urtarrilaren 18an bilera egin zuten burujabetzaren alde agertu ziren CiU, ERC, ICV-EuiA eta CUP alderdiek, baina akordiorik gabe amaitu zen bilera. Zetorren astean, beste bilera bat egingo zuten negoziatzen jarraitzeko[9].

Urtarrilaren 22an, CiU, ERC eta ICV-EUiA alderdiek burujabetzari buruzko adierazpena adostu zuten, eta Kataluniako Parlamentuko erregistroan aurkeztu zuten 10:00ak baino lehen. PSC alderdiak osoko zuzenketa aurkeztu zuen, eta luzapena eskatu zuen negoziazioekin jarraitu ahal izateko[10].

Urtarrilaren 23an, Kataluniako Parlamentuko osoko bilkurak subiranotasun-adierazpena onartu zuen, eta Katalunia "subjektu politiko eta juridiko subiranotzat" hartu zuten, halaber, "erabakitze-eskubidea" edota autodeterminazio-eskubidea kontsulta baten bitartez eraginkorra egitea hitzartu zuten. Erabakiak CiU, ERC, ICV-EUiA eta CUP alderdien 85 botoren babesa izan zuen[11].

Egun berean, Kataluniako Parlamentuak erabakitzeko eskubidearen alde onartuko zuen adierazpenak zatiketa ekarri zuen CiUn, Josep Antoni Duran i Lleida UDCko buruak zalantzak agertu baitziztuen balizko independentziaren aurrean[12].

Urtarrilaren 24an, Artur Mas Generalitateko presidentea "aurki" hasiko zen Espainiako Gobernuarekin Kataluniako Parlamentuak subiranotasunaren alde onartutako adierazpenari buruz hitz egiten, 8tv telebista kateak egindako elkarrizketa batean iragarri zuenez[13].

Urtarrilaren 29an, PSCko zuzendaritzak isuna ezarri zien Kataluniako Parlamentuan burujabetza adierazpenaren kontra bozkatu ez zuten bost parlamentariri. Alderdiak kontrako botoa ematea eskatu bazien ere, bost parlamentarik botorik ez ematea erabaki zuten. Hori zela eta, 400 euroko isuna ordaindu beharko zuten[14].

Otsailaren 26an, Diputatuen Kongresuak baztertu egin zituen Izquierda Pluralek (IU-ICV-CHA) eta CiUk erabakitzeko eskubidearen alde eta herri galdeketa egin ahal izateko elkarrizketa abiatzearen alde aurkeztutako proposamenak. Zehazki, PPk, PSOEk, UPyDk eta Forok ezezko botoa eman zioten Kataluniaren erabakitzeko eskubidearen alde CiUk aurkeztu zuen ebazpenari. Hala ere, ekimenak PSCko 14 diputatuetatik 13ren baiezkoa jaso zuen, Carme Chaconek ez baitzuen botorik eman[15].

Otsailaren 28an, Pere Navarro PSCko idazkari nagusiak adierazi zuenez, Carme Chacon ez zen hurrengo hauteskundeetan alderdiko hautagaia izango, erabakitzeko eskubidea eta kontsulta independentista onartzen ez bazituen. PSC Diputatuen Kongresuko talde sozialistaren zuzendaritzan egotea eskatuko zuen Kataluniako sozialisten buruak[16].

Martxoaren 1ean, Ministroen Kontseiluak Kataluniako subiranotasun adierazpenaren kontra egitea onartu zuen, aurreko egunea Estatu Kontseiluak aukera horren aldeko txostena kaleratu ostean. Gobernuak Konstituzionalera joko zuen, baina ez zuen konstituzio-kontrakotasun errekurtsorik jarriko. Adierazpenak subjektu politiko eta juridiko subirano gisa definitzen zuen Katalunia[17].

Martxoaren 4an, PSOEko eta PSCko zuzendaritzak batasuna berritzeko formula bat bilatzen ari ziren. Erabakitzeko eskubideak alderdiaren barruan desadostasuna piztu zuen, eta zuzendaritzek haustura eragotzi nahi zuten. Horretarako harreman simetrikoa izateko protokolo berria negoziatu nahi zuten[18].

Martxoaren 9an, Pere Navarro PSCko lehen idazkariak esan zuenez, bere alderdiaren eta PSOEren nahia "zubiak eraikitzea" da Katalunian eta Espainiako gainerako herrialdeen arteko ulermenerako, bai nazionalismo espainiarraren eta bai katalan "bereizleen" banatzeko nahiaren eta "kezko gortinen" aurrean[19].

Martxoaren 23an, Nuria Gispert Kataluniako Parlamentuaren presidenteak adierazi zuenez, ez zuen baztertzen kontsulta independentista atzeratu behar izatea, krisia zela eta. CiUk eta ERCk adostu ostean, Kataluniako independentziari buruzko kontsulta 2014an egingo zuten[20].

2014

2014ko abuztuaren 22an, galdeketa legeari oniritzia eman zion Kataluniako Bermeen Batzordeak. Parlamentuari helarazitako testuaren arabera, «ez da Espainiako Konstituzioaren aurkakoa»[21].

Abuztuaren 25ean jakitera eman zenez, Kataluniako Diadarako antolatu zuten V erraldoiak, ANC Biltzar Nazional Katalanak laguntzarako deia egin ondoren, aurreko astean 150.000 lagunek izena ematetik astebetean 220.000ra igo zen izena eman zutenen kopurua[22].

Abuztuaren 26an, Francesc Homs Kataluniako Gobernuko bozeramaileak eta Presidentetzako kontseilariak azaldu zuenez, “bozkatzearen aurka egotea da zentzugabekoa”, “demokraziaren jarduera ez da erronka bat, ezta legearen kontrako ekintza bat ere”, “guztientzako aukera bat” baizik[23].

Abuztuaren 28an, Diadaren ekitaldi instituzionala irailaren 10ean egingo zutela adierazi zen, ez 11n bertan, eta Fossar de les Moreres leku enblematikoan izango zen. Independentistek hor egiten ohi zituzten euren omenaldiak; Diadan lore-eskaintza bat egingo zuen Artur Mas Kataluniako presidenteak. 1714an gertatutakoaren 300 urteak gogorarazteko ekitaldia izango zen. Bestalde, Espainiako Gobernuak bi helegite aurkeztuko zituen Auzitegi Konstituzionalaren aurrean: bata, galdeketa deitzeko dekretuaren kontra, eta, bestea, galdeketa legearen aurka[24].

Abuztuaren 29an, Josep Lluís Carod-Rovira Kataluniako Generalitateko presidente ohiak ez zuen “zalantzarik” Artur Mas Generalitateko presidenteak “Kataluniako Legearekin bat” kontsulta deituko zuela[25]. Egun berean, Carme Forcadell Kataluniako Batzorde Nazionaleko presidenteak esan zuenez, azaroaren 9an kontsulta deitzeko erabakia Kataluniarena zen, “inolaz ere ez” auzitegi batena, besteak beste, Konstituzionalarena. Azken hori ez zuen “legitimatutzat” ikusi, eta “guztiz politizatuta” zegoela nabarmendu zuen[26]. Egun berean, EH Bilduk esan zuen Kataluniak eta Eskoziak eredu bera aukeratu zutela erabakitzeko eskubideaz baliatzeko, eta bi kasu horien arteko aldea Erresuma Batuko eta Espainiako gobernuetan zegoela. Horrela erantzun zion koalizioak Iñigo Urkulluri. Lehendakariak Eskoziako erreferendumaren ereduaren alde egin zuen[27]. Halaber, Soraya Saenz de Santamaria Gobernuko presidenteordeak Gobernuak Auzitegi Konstituzionalaren aurrean “paraleloan” Kataluniako kontsulten legearen aurka helegitea aurkeztuko zuela berretsi zuen, Generalitatekoaren kasuan Gobernuak helegitea aurkeztu baino lehenago deitzen bazuen[28].

Abuztuaren 30an, Artur Mas Kataluniako Generalitateko presidenteak aldarrikatu zuen azaroaren 9rako deituko zuela subiranotasunari buruzko galdeketa, aurreko egunean Soraya Saenz de Santamaria Espainiako Gobernu presidenteordeak Auzitegi Konstituzionalean bi helegite aurkeztuko zituztela iragarri arren[29].

Abuztuaren 31ean, Mariano Rajoy Gobernu espainiarreko presidenteak Kataluniako prozesuaren inguruan esan zuen ez zuela onartuko "inork legea urratzea"[30]. Egun berean, Iñaki Anasagasti EAJren senatariaren iritziz, Madrilen "irudikeria" antzeko bat bizi zuten Kataluniako egoerarekin. Horren iritziz, Katalunian gehiegizko haserrealdia pilatu zuten eta ez zuen uste ezezkoa nagusituko denik[31].

Irailaren 1ean, Artur Mas Kataluniako presidenteak Gobernuko 250 goi-kargudun bildu zituen, ikasturte politikoari hasiera emateko, eta, galdeketa egingo zela baieztatu zien. Anna Simó ERCko bozeramaileak, berriz, "hartutako konpromisoak betetzeko" eskatu zion CIUri. Josep Rull CDCko koordinatzaile nagusiak, berriz, Auzitegi Konstituzionalak herri galdeketa geldiarazten bazuen, hurrengo egunean haren alderdia ez zela “besoak gurutzatuta geratuko” jakinarazi zuen. Soraya Sáenz de Santamaría presidenteordeak Auzitegi Konstituzionalak galdeketaren aurrean hartutako erabakia errespetatzeko eskatu zion Artus Masi[32].

Irailaren 3an zabaldu zenez, Artur Mas Generalitateko presidenteak eta Pedro Sanchez PSOEko idazkari nagusiak bilera zuten dute eguerdian Kataluniako Gobernuaren egoitzan. Pedro Sanchezek dagoeneko esana zuen bilera horretan itun konstituzionala berritzea proposatuko ziola Kataluniako presidenteari[33]. PSOEren idazkari nagusiak adierazi zuen Kataluniako galdeketa "legez kanpokoa" zela. Konstituzioa erreformatzea eta ondoren espainiar guztiek bozketa bidez aldaketa hori berrestea proposatu zuen. Francesc Homs Kataluniako Gobernuko bozeramaileak Pedro Sanchezek egindako proposamena aitortu zuen, baina helburua galdeketa egitea zela azpimarratu zuen[34].

Egun berean, independentzia prozesu "baketsuak" goretsi zituen The New York Timesek. Eskoziako eta Kataluniako prozesuak eredutzat jarri zituen AEBetako kazetak bere editorialean, Ukraina ekialdeko egoerarekin kontrajarriz. Euskal Herria ere aipagai izan zen[35]. Bestalde, Kataluniako Gobernuak nazioarteko behatzaileak gonbidatuko zituen azaroaren 9an subiranotasunari buruz egingo duten galdeketara, Joana Ortega Kataluniako Gobernuko presidenteordeak jakinarazi zuenez. Horren esanetan, Kataluniako Gobernuak "dena prest" zeukan, eta "sintonia nabarian" eta "bat eginda" ari ziren lanean[36].

Irailaren 4ean zabaldu zenez, 400.387 lagunek izena eman zuten ANC Kataluniako Asanblada Nazionalak eta Omnium Culturalek Diada egunerako deitutako manifestazioan parte hartzeko. "V" erraldoi batekin Bartzelonak Diagonal eta Gran Via etorbideak independentziaren aldeko manifestazio batekin betetzea zen helburua. 2013ko Diadan 455.000 lagunek eman zuten izena giza katean parte hartzeko[37]. Egun berean, Artur Mas Kataluniako presidenteak azaroaren 9an kontsulta izango zela “kontuan izateko” esan zien enpresariei, “indarrean” zegoen lege batean oinarrituta. Halaber, prozesuaren harira, “independentziak badu prezio bat”, nabarmendu zuen, ‘status quo’ak ere bazuen, “are eta altuagoa” gainera, gaineratu zuen[38].

Irailaren 5ean, PPk “koalizio handi” bat eskaini zien PSC, UDC, Ciutadans eta UPyD alderdiei “osotasuna” eta “bideragarritasuna” bermatuko zituen gobernua osatzeko, alderdi soberanistek nahi zuten “amildegiaren” aurrean. Patxi Lopez PSOEko Akzio Politikorako idazkariak errefusatu egin zuen alderdiak Kataluniako prozesuaren aurkako “frontean” parte hartuko zuenik[39].

Irailaren 6an, Masek ohartarazi zuen ez zutela 'ezezkoaren frontea' osatzea onartuko. Bestalde, Saenz de Santamariak beste behin esan zuenez, "ez da erreferendum sezesionista egingo" eta Kataluniako Parlamentuak onartuko zuen kontsulten legeak ezin zuen azaroaren 9ko kontsulta babestu[40].

Irailaren 7an zabaldu zenez, 400.000 lagunek eman zuten izena ANCk eta Omnium Culturalek antolatutako v erraldoirako. 2013ko kopurura iritsi nahi zuten antolatzaileek: 455.000 lagunek eman zuten izena, baina gero askoz jende gehiago azaldu zen[41]. Egun berean zabaldu zenez, Kataluniako herritarren ia erdia, %45 hain zuzen ere, Auzitegi Konstituzionalaren epaia onartzearen alde zegoen, azaroaren 9ko kontsulta egiteko. Metroscopiak El Paisentzat egindako inkesta baten arabera, %23 independentziaren alde zegoen debekatuta ere eta heren batek posible ikusten zuen independentzia etorkizunean[42].

Irailaren 8an zabaldu zenez, Diadako V erraldoian parte hartzeko 470.000 lagunek eman zuten izena. 2013ko izen-emate kopurua gainditu zuen deialdiak[43]. Egun berean, Josep Antoni Duran Lleida UDCren buruak jakinarazi zuen ez zuela irailaren 11n, Diada egunean, subiranotasunaren alde egingo zen manifestazioan parte hartuko, baina argi adierazi zuen alderdikideek parte hartzeko "askatasuna" zutela[44].

Egun berean, Mariano Rajoy Gobernuko presidenteak, PPko buruzagien aurrean, esan zuenez, Gobernuak hartu beharreko neurri guztiak prest zituen Kataluniako kontsulta ekiditeko. Erreferenduma legearen aurkako izateagatik ez zela egingo nabarmendu zuen. Horren aurrean, neurrien artean “demokraziarako errespetua” eta “bozkatu ahal izatea” egotea espero zuela esan zuen Francesc Homs Kataluniako Presidentetzarako kontseilariak[45]. Halaber, egun horretan jakin zen 2.328 esquadra mossok parte hartuko zutela Diadako segurtasun dispositiboan. 2013an baino ehun bat mosso gutxiago egongo ziren Diadako segurtasun dispositiboan. Bestalde, Aliantza Nazionala eskuin muturreko alderdiak manifestazioa deitu zuen irailaren 11rako[46].

Irailaren 9an, Espainiako Gobernuak kontsulta debekatzen bazuen, "desobedientzia zibila" baliatzearen alde egin zuen Oriol Junqueras ERCren presidenteak, eta Kataluniako Gobernuan sartzeko prest agertu zen, erreferenduma blindatzeko bazen. Bestalde, Miquel Iceta PSCren buruzagiak azpimarratu zuen planteatu zuten bezala "ezinezkoa" dela kontsulta egitea, eta biharamunean elkarrizketa eta negoziazioa berreskuratzea eskatu zuen[47]. Egun berean jakinarazi zuten milioi erdi bat lagunek eman zutela izena Bartzelonan osatuko zuten V erraldoian parte hartzeko[48].

Irailaren 10ean, CiU, ERC, PSC, ICV-EUiA eta CUP alderdiek eskaera bat aurkeztu zuten Ganberako erregistroan irailaren 19an ezohiko bilera bat egiteko, kontsulten legea onartzera zuzenduta. Kataluniako Gobernuak horren bitartez azaroaren 9ko kontsultaren deialdia bermatu nahi zuen[49].

2014ko Kataluniako Diada

Sakontzeko, irakurri: «2014ko Kataluniako Diada Nazionala»

Kataluniako Diadako ekitaldi nagusia Assemblea Nacional Catalana (ANC) erakundeak deitu zuen urte horretan ere, hirugarrenez jarraian. 2012. urtean martxa jendetsua deitu zuen Bartzelonan, 2013an giza kate bat Katalunia osoan eta, 2014an, V formako manifestazio bat egin zuen hiriburuan. ‘V’ formako kontzentrazioa 17:14an osatuko zuten, Ondorengotza Gerran Bartzelona erori zen dataren harira. Independentismoa kalera indarrez irtengo zen hirugarren Diada zen jarraian. 2012ko eta 2013ko mobilizazioetan egin bezala, Artur Mas Generalitateko presidenteak deialdiari babes osoa erakutsi zion, baina ez zen bertan izango, paper instituzionalak ekidin egiten ziola uste zuelako[50].

Bere ezaugarriei zegokienez, 11 kilometro luze izan zen V formako manifestazioa, Bartzelonako bi kale batuta. 200.000 metro karratu bete zituen protestak eta 130.000 euroko kostua izan zuen. 80 hiriburuk bat egin zuten V formako manifestazioarekin, tartean Londres, New York, Paris, Brusela eta Washington. Gainera, 300 biolontxelo-jotzailek kontzertua eskaini zuten 08:00etan, ordu horretan menderatu baitzuten Rafael Casanova, 1714. urtean. Bestalde, 54 'casteller' talde aritu ziren V formako ibilbidean zehar eta 947 hautestontzi sinboliko (bana Kataluniak duen herri bakoitzeko) jarri zituzten Bartzelonan, herritarrek bozkatu nahi zutela islatzeko[51].

Irailaren 13an, Pedro Sanchezek Rajoyk Kataluniako gatazkaren aurrean zuen "immobilismoa" kritikatu zuen. Bere ustean, horrek Katalunian bizi zuten "estatu krisia" areagotu baino ez zuen egiten[52]. Egun berean, Kataluniako Asanblada Nazionalak (ANC) azaroaren 9ko galdeketaren alde zeuden eragile politikoekin, sozialekin, gizarte zibileko kideekin eta aktore politikoekin estatu propioaren aldeko Mahaia osatzea proposatu zuen[53].

Irailaren 15ean, Artur Masen hitzaldiarekin abiatu zen, 16:30ean, Kataluniako Parlamentuan, Politika Orokorreko Eztabaida. Diadaren ondorenak eta, batez ere, azaroaren 9rako Katalunian deituta zegoen galdeketa izan ziren bertan protagonista nagusiak, Kataluniako Parlamentuaren urte politikoari hasiera emango zion saioan[54]. Bertan, 2014ko bukaerak "Kataluniako historian mugarria ezarriko" zuela ziurtatu zuen Artur Mas Kataluniako presidenteak. Masen hitzetan, Generalitateak eta Parlamentuaren gehiengoak kontsulta deitzeko "borondatea eta ausardia" zuten. "Itun konstituzionala galdu da", adierazi zuen Kataluniako presidenteak. Espainiako Exekutiboa "autogobernua suntsitzeko operazio sistematikoa" aurrera eramaten ari zela salatu zuen[55]. Batasunari eusteko deia egin zuen Kataluniako presidenteak eta berretsi zuen galdeketa «berme demokratiko ororekin» soilik egin asmo zuela[56]. Bestalde, ANC Biltzar Nazional Katalanak «independentziaren aldeko» 750.000 sinadura entregatu zizkion Kataluniako Parlamentuko presidenteari[57].

Irailaren 16an, Oriol Junquerasek eskaintza bat egin zion Artur Mas Kataluniako presidenteari: azaroaren 9ko galdeketa "blindatu" eta kontsulta egin zedin bermatzeko, gobernuan egon nahi zuen ERCk. Bestalde, Jose Manuel Garcia Margallok ziurtatu zuen gobernuak legeak baimentzen zizkion tresna guztiak erabiliko zituela kontsulta egin ez zedin. Margallok ez zuen baztertu Kataluniako autonomia bertan behera uztea, galdeketa saihesteko[58]. Egun berean, Gallardonek zioen abortuaren erreforma atzeratu zuela Kataluniako "erronka subiranistari" aurre egiteko. Espainiako Justizia ministroak zion aste "erabakigarria" zela Katalunian, eta "ahalegin guztiak" horretara bideratu nahi zituztela[59].

Egun berean, Eduardo Torres Dulce Espainiako fiskal nagusiak Gobernuak Kataluniaren autonomia bertan behera uzteko aukera "erabaki politiko bati" zegokiola uste zuen. Legea urratuz gero, Fiskaltzak esku hartuko zuela gaineratu zuen[60]. Egun berean, CiUk, ERCk, ICV-EUiAk eta CUPek kontsultari eustea adostu zuten "marko legalen barnean". Artur Mas Kataluniako presidenteari eskatu zioten kontsulta "berme demokratiko posible guztiekin" egiteko[61].

Irailaren 17an, Torres-Dulcek Kataluniako fiskalak deitu zituen. Bilera horretan, Kataluniako galdeketa eta beste gai batzuk izango zituzten gaitzat. Bere asmoa fiskalei entzun eta, beharrezkoa balitz, erabakiak hartzea izango zela adierazi zuen[62]. Egun berean, kontsultari babesa emateko ebazpena onartu zuen Kataluniako Parlamentuak 89 botorekin (% 65,9). CiU, ERC, ICV-EUiA eta CUP alderdietako diputatuek, Joan Ignasi Elenak eta PSCko bi ordezkarik babesa eman zioten. PPCk eta Ciutadansek kontrako botoa eman zuten[63]. Espainiako Auzitegi Konstituzionalak kontsulta debekatuz gero, CUPek desobedientzia egitea proposatu zuen, baina beste inork ez zuen babestu hori. Hala ere, adosteke zuten debekua nola kudeatu[64]. Bestalde, ANC Biltzar Nazional Katalanak eta Omnium Cultural elkarteak bultzatutako Ara es l'hora mugimenduak Bai edo bai kanpaina hasi zuen galdeketari begira. Kontsultako bi galderetan «gehiengoak baiezko bikoitza» erantzutea zen helburua. Kataluniako herritar ororengana iritsi eta atxikimendua lortzeko, 100.000 boluntario behar zituzten[65].

Irailaren 18an, Artur Mas Generalitateko presidenteak dena prest zuen, irailaren 19an Parlamentuan kontsulten legea onartu ostean, azaroaren 9ko kontsultarako deialdiaren dekretua sinatu ahal izateko. Gobernuaren helegitea kontsultaren deialdia baino lehenago iristea saihesten saiatuko zen Generalitatea[66].

Sakontzeko, irakurri: «Kataluniako kontsulta-legea (2014)»

Irailaren 19an, ANC Kataluniako parlamentuaren aurrean bildu zen kontsulta legea babesteko. 16:30ean hasi zen saioa diputatuek, eta CiU, ERC, PSC, ICV eta CUPen aldeko botoekin aurrera ateratzea espero zen[67].

Azkenik, kontsulta legea onartu zuen Kataluniako Parlamentuak, babes zabalarekin. Aldeko 106 boto eta aurkako 28 izan ziren bozketan[68]. Espainiako Auzitegi Konstituzionalak kontsulta debekatuz gero, CUPek desobedientzia egitea proposatu zuen, baina beste inork ez zuen eskaera hori babestu. ERCk argudiatu zuen debekatuz gero, NBEra joko zutela[68].

Irailaren 19an, Pedro Sanchezek ohartarazi zuen Kataluniako mugimenduek "banaketa sustatzen" zutela eta, horiek hala, sozialistek federalismoaren alde egingo zutela. "Espainian estatu moduan beti elkarrekin eta bat eginda egin izan dugu aurrera, horregatik Katalunian piztu den estatu krisiaren aurrean zentzuz eta ausardiaz jokatu behar da"[69].

Irailaren 20an, Artur Mas Kataluniako presidenteak kontsultaren dekretua noiz sinatuko zain zegoen Espainiako Gobernua. Espainiako Gobernuak Kataluniako galdeketaren aurkako makineria martxan jartzeko, Masek kontsultaren dekretua sinatu behar zuen[70].

Irailaren 21ean, kontsultara zetorren astean deituko zuela iragarri zuen Masek. Kataluniako presidenteak Madrili eskatu zion ez zezala erabili konstituzioa "Kataluniako herria isilarazteko". Pedro Sanchez sozialisten buruak gogor kritikatu zuen Masen iragarpena. UPDko buru Rosa Diezek, berriz, ohartarazi zion kontsultara deitzeko esperantzak bazterrean uzteko[71].

Irailaren 22an, Bartzelonako Udalak eta Kataluniako beste 600 udalek azaroaren 9ko kontsultari babesa emateko mozioak onartu zituzten edo onartuko zituzten, Kataluniako Udalerrien Elkarteak eta Independentziaren Aldeko Udalerrien Elkarteak jakitera eman zutenez. CiUk, ICV-EuiAk eta Unitat per Barcelonak (ERC-DCat) aldeko botoa eman zuten Bartzelonako Udalean[72].

Irailaren 23an, Francesc Homs Kataluniako Gobernuko bozeramaleak ziurtatu zuenez, Artur Masek ez zuen aurreikusi hauteskundeak aurreratzea eta baieztatu egin zuen kontsulta azaroaren 9an egingo zela. Homesek kontsultaren deialdiaren inguruan "kalkulorik" ez egitea eskatu zuen eta, azpimarratu zuenez, Kataluniako Gobernuaren asmo bakarra gauzak ondo egitea zen[73].

Erreakzioak

Kontsulta-legea

Joana Ortega presidenteordeak legeak jasotako "babes zabala" nabarmendu zuen, baita alderdi guztiek adostasunaren bidean egindako lana ere[68]. Alicia Sanchez-Camacho Kataluniako PPko ordezkariaren arabera, "egun tristea da demokraziarentzat eta espainiarrentzat". Erreferenduma "legez kanpokoa" zela berretsi zuen, eta legea "konstituzioaren kontrakoa" zela[68].

Kataluniako kontsultaren eragina Euskal Herrian

2013

Urtarrilaren 12an, Patxi Lopez euskal sozialisten buruzagiaren iritziz, CIUk eta ERCk Kataluniako Parlamentuan adostu zuten subiranotasun adierazpenak "erabakitzeko eskubidea izorratu du, kataluniar guztien izenean, eurek independentzia erabaki dutelako". Josu Erkoreka Eusko Jaurlaritzako bozeramaileak, aldiz, "errespetu osoa" agertu zion Katalunian "erabakitzeko eskubidearen inguruan" egiten ari ziren eztabaida politikoari[74].

Urtarrilaren 23an, Donostiako Udalak (Bildu) "senyera" Kataluniako bandera jarri zuen bere balkoi batean, hango Parlamentuak autodeterminazio-prozesua hastea onartu ostean[75].

2014

Irailaren 6an, EH Bildu koalizioak Euskal Herriko burujabetza prozesua bultzatzeko bere lidergoa aldarrikatu zuen. Halaber, Eskoziako eta Kataluniako prozesuak eredugarritzat jo zituen koalizioak. Arraizek Kataluniako erakundeen jokabidea goraipatu zuen, Espainiako Gobernuaren oposizioa izanagatik ere erreferenduma egiteko asmoarekin aurrera jarraitzen zutelako. EH Bilduk gertutik jarraituko zituen Kataluniako eta Eskoziako prozesuak eta hala EH Bilduk ordezkaritzak bidaliko zituen Eskoziako irailaren 18ko erreferendumera eta Kataluniako "behin betiko Diada" egunera[76].

Irailaren 9an, "Herri mailako erantzun bateratua" emateko elkarlanerako deia egin zion EH Bilduk EAJri. Kataluniako eta Euskal Herriko prozesuekiko Estatua erakusten ari zen "ezetzaren jarrerari" aurre egin behar zitzaiola iritzi zion ezker abertzaleak[77].

Egun berean, Mariano Rajoy Espainiako Gobernu presidenteak Auzitegi Konstituzionalak Kataluniako galdeketa debekatuko zuela "ziurtzat jotzea" kritikatu zuen Josu Erkoreka Eusko Jaurlaritzaren bozeramaileak. Horren iritziz, jarrera horrek ez dio zion tribunalaren "objektibotasunari eta neutraltasunari inolako mesederik egiten"[78].

Egun berean, Udalbiltzak eta AMIk bilera bat egin zuten, Montblancen (Tarragona, Herrialde Katalanak), "Kataluniako azaroaren 9ko galdeketa dela-eta lanak koordinatzeko xedez". Elkarrekin egingo zituzten ekimen batzuk. Esaterako, AMIko kide batzuk Euskal Herrian izango ziren urrian, "Udalbiltzak Kataluniako prozesuari sostengua emateko egingo dituen ekitaldietan parte hartzeko"[79].

Irailaren 20an, Hasier Arraiz Sortuko presidenteak iragarri zuenez, EH Bilduren zetozen asteetarako erronka "erantzun bateratua" lortzea zen, Estatu espainiarraren aldetik "erakunde kataluniarrei eraso egiteko" aukera handiak zeuden eta[80].

Erreferentziak

  1. ↑ «Kontsulta independentista 2014an deitzea adostu dute CiUk eta ERCk», EiTB, 2012-12-19
  2. ↑ «Espainiako Gobernuak epaitegietara joko du Masek kontsulta deituz gero», EiTB, 2012-12-19
  3. ↑ «'Babesten duen legezko esparruaren baitan' egingo du Masek kontsulta», EiTB, 2012-12-20
  4. ↑ «Erabakitzeko eskubideari 'oztoporik' ez jartzeko eskatu du Masek», EiTB, 2013-12-24
  5. ↑ «Baimena izan ala ez, kontsulta egingo duela esango dio Masek Rajoyri», EiTB, 2012-12-28
  6. ↑ «Estatu izateko subiranotasun adierazpena adostu dute CiUk eta ERCk», EiTB, 2013-01-10
  7. ↑ «Erabakitzeko eskubidearen aldeko mozio berria onartu dute Katalunian», EiTB, 2013-01-13
  8. ↑ «CiUk eta ERCk burujabetzaren adierazpena aldatu dute babesa lortzeko», EiTB, 2013-01-15
  9. ↑ «CiUk eta ERCk ez dute babesik lortu burujabetzarako adierazpenean», EiTB, 2013-01-18
  10. ↑ «CiUk, ERCk eta ICV-EUiAk burujabetza adierazpena erregistratu dute», EiTB, 2013-01-22
  11. ↑ «Kataluniako Parlamentuak autodeterminazio-prozesua hastea onartu du», EiTB, 2013-01-23
  12. ↑ «Erabakitzeko eskubideak zatiketa ekarri du CiUn», EiTB, 2013-01-23
  13. ↑ «Artur Mas 'aurki' hasiko da Espainiako Gobernuarekin hitz egiten», EiTB, 2013-01-24
  14. ↑ «Burujabetza adierazpenaren kontra bozkatu ez zutenak zigortu ditu PSCk», EiTB, 2013-01-29
  15. ↑ «PSCk galdeketa babesteak aregotu egin du PSOErekiko krisia», EiTB, 2013-02-26
  16. ↑ «Navarro: 'Chacon ez da PSCko hautagai izango, kontsulta onartu gabe'», EiTB, 2013-02-18
  17. ↑ «Gobernuak Kataluniako subiranotasun adierazpenaren kontra egingo du», EiTB, 2013-03-01
  18. ↑ «PSOEk eta PSCk harremana berritu nahi dute», EiTB, 2013-03-04
  19. ↑ «PSCk 'zubiak eraiki' nahi ditu Katalunia eta Espainia osoaren artean», EiTB, 2013-03-09
  20. ↑ «Nuria Gispertek ez du baztertzen Kataluniako kontsulta atzeratzea», EiTB, 2013-03-23
  21. ↑ Bidatz Villanueva Etxague, «Bermeen Batzordeak dio galdeketen legeak ez duela urratzen konstituzioa», Berria, 2014-08-23
  22. ↑ «220.000», Berria, 2014-08-26
  23. ↑ «Homsek Rajoyri: 'Bozkatu ahal izatearen aurka egotea da zentzugabekoa'», EiTB, 2014-08-26
  24. ↑ «Diadaren ekitaldia, independentismoarentzako leku enblematiko batean», EiTB, 2014-08-28
  25. ↑ «Masek kontsulta deituko duela 'argi' dauka Carod Rovirak», EiTB, 2014-08-29
  26. ↑ «Batzorde Nazionalak kontsultaren erabakia Kataluniarena dela esan du», EiTB, 2014-08-29
  27. ↑ «EH Bildu, Urkulluri: Espainia da Eskozia eta Kataluniaren arteko aldea», EiTB, 2014-08-29
  28. ↑ «Kontsulta bertan behera geratzea eskatuko duela esan du Gobernuak», EiTB, 2014-08-29
  29. ↑ «Galdeketa azaroaren 9rako deituko duela aldarrikatu du Artur Masek», EiTB, 2014-08-30
  30. ↑ «Rajoy, galdeketaren inguruan: 'Ez dut onartuko inork legea urratzea'», EiTB, 2014-08-31
  31. ↑ «Kataluniarekin 'irudikeria' bat bizi dutela esan du Anasagastik», EiTB, 2014-08-31
  32. ↑ «Masek Kontsulta egingo dela ziurtatu die Gobernuko kideei», EiTB, 2014-09-01
  33. ↑ «Mas eta Sanchezek bilera egingo dute, galdeketa hizpide hartuta», EiTB, 2014-09-03
  34. ↑ «Konstituzioa adostasunez erreformatzea proposatu dio Sanchezek Masi», EiTB, 2014-09-03
  35. ↑ Jon Olano, «Independentzia prozesu "baketsuak" goretsi ditu 'The New York Times'-ek», Berria, 2014-09-04
  36. ↑ «Masen Gobernuak nazioarteko behatzaileak gonbidatuko ditu galdeketara», EiTB, 2014-09-03
  37. ↑ «Diada eguneko 'V' manifestaziorako 400.000 lagunek eman dute izena», EiTB, 2014-09-04
  38. ↑ «Masek, enpresarien aurrean: 'Independentziak badu bere prezioa'», EiTB, 2014-09-04
  39. ↑ «PPk koalizio handi baten alde egin du, Kataluniako prozesuaren aurrean», EiTB, 2014-09-05
  40. ↑ «Masek ohartarazi du ez dutela 'ezezkoaren frontea' osatzea onartuko», EiTB, 2014-09-06
  41. ↑ «400.000», Berria, 2014-09-07
  42. ↑ «Konstituzionalaren erabakia errespetatzea nahi du», EiTB, 2014-09-07
  43. ↑ «Diadako V erraldoian parte hartzeko 470.000 lagunek eman dute izena», Berria, 2014-09-08
  44. ↑ «Duranek ez du Diadako manifestazioan parte hartuko», EiTB, 2014-09-08
  45. ↑ «Gobernuak kontsulta ekiditeko dena prest duela esan du Rajoyk», EiTB, 2014-09-08
  46. ↑ «2.300 mossok baino gehiagok bermatuko dute segurasuna Diadan», EiTB, 2014-09-09
  47. ↑ «ERCk desobedientziarako deia egingo du kontsulta debekatzen badute», EiTB, 2014-09-09
  48. ↑ «500.000 lagunen langa gainditu dute», EiTB, 2014-09-09
  49. ↑ «Kontsulten legea onartzeko ezohiko bilera irailaren 19an egingo dute», EiTB, 2014-09-10
  50. ↑ «Diada: Independentziaren aldeko ekimen jendetsua, kontsulta indartzeko», EiTB, 2014-09-10
  51. ↑ «Kataluniako Diada, zenbakitan», EiTB, 2014-09-08
  52. ↑ «Sanchezek 'ausarta' izan eta Konstituzioa aldatzeko eskatu dio Rajoyri», EiTB, 2014-09-13
  53. ↑ «ANCk estatu propioaren aldeko Mahaia osatzea proposatu du», EiTB, 2014-09-13
  54. ↑ «Kontsulta erdigunean jarrita abiatuko da Politika Orokorreko Eztabaida», EiTB, 2014-09-15
  55. ↑ «Mas: '2014ko amaierak Kataluniako historian mugarria ezarriko du'», EiTB, 2014-09-15
  56. ↑ Oihan Vitoria, «Trenen arteko talka saihestu nahi du Masek», Berria, 2014-09-16
  57. ↑ «750.000 atxikimendu baiezkoaren alde», Berria, 2014-09-16
  58. ↑ «ERCk gobernuan sartu nahi du, kontsulta "blindatzeko"», Berria, 2014-09-16
  59. ↑ Jon Ordoñez, «Gallardonek dio abortuaren erreforma atzeratu duela Kataluniako "erronka subiranistari" aurre egiteko», Berria, 2014-09-16
  60. ↑ «Espainiako fiskal nagusia: "Legediaren armazoirik gabe, hau oihana litzateke"», Berria, 2014-09-16
  61. ↑ «CiUk, ERCk, ICV-EUiAk eta CUPek kontsultari eustea adostu dute "marko legalen barnean"», Berria, 2014-09-16
  62. ↑ «Torres-Dulcek Kataluniako fiskalak deitu ditu», EiTB, 2014-09-17
  63. ↑ «Kontsultari babesa emateko ebazpena onartu du Parlamentuak», EiTB, 2014-09-17
  64. ↑ Adrian Garcia, «Katalunian kontsulta babestu arren, adosteke dute debekua nola kudeatu», Berria, 2014-09-18
  65. ↑ «Galdeketarako 'Bai edo bai' kanpaina aurkeztu du ANCk», Berria, 2014-09-18
  66. ↑ «Masek dena prest du kontsultaren deialdirako dekretua sinatzeko», EiTB, 2014-09-18
  67. ↑ «ANC Kataluniako parlamentuaren aurrean bilduko da gaur kontsulta legea babesteko», Berria, 2014-09-19
  68. ↑ a b c d «Kontsulta legea onartu du Kataluniako Parlamentuak, babes zabalarekin», Berria, 2014-09-19
  69. ↑ «Pedro Sanchez: "Katalunian piztu den estatu krisiaren aurrean zentzuz eta ausardiaz jokatu behar da"», Berria, 2014-09-20
  70. ↑ Adrian Garcia, «Noiz sinatuko zain», Berria, 2014-09-21
  71. ↑ «Kontsultara hurrengo astean deituko duela iragarri du Masek», Berria, 2014-09-21
  72. ↑ «Kontsultaren aldeko mozioak Bartzelonan eta beste 600 udaletan», EiTB, 2014-09-22
  73. ↑ «Masek ez ditu hauteskundeak aurreratuko eta kontsulta A9an egingo da», EiTB, 2014-09-23
  74. ↑ «Lopez: 'CIU eta ERCren proposamenak erabakitzeko eskubidea hondatu du'», EiTB, 2013-01-12
  75. ↑ «Donostiako Udalak 'senyera' jarri du balkoian», EiTB, 2013-01-23
  76. ↑ «EH Bilduk burujabetza prozesua bultzatzeko lidergoa aldarrikatu du», EiTB, 2014-09-06
  77. ↑ «'Herri mailako erantzun bateratua' eskatu dio EH Bilduk EAJri», EiTB, 2014-09-09
  78. ↑ «Rajoyk Konstituzionalaren erabakia ziurtzat jotzea kritikatu du EAJk», EiTB, 2014-09-10
  79. ↑ «Udalbiltzak eta Kataluniako AMIk lanak koordinatu nahi dituzte», Berria, 2014-09-10
  80. ↑ «EH Bilduk Kataluniaren kontrako erasoei aurre egitea sustatuko du», EiTB, 2014-09-20

Kanpo loturak

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Kataluniaren_independentziarako_2014ko_kontsulta&oldid=4651214"(e)tik eskuratuta