Abenduaren 24

Abenduaren 24a gregoriotar egutegiaren urteko hirurehun eta berrogeita hamazortzigarren eguna da, 359.a bisurteetan. 7 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Antonio Trueba Jaiotza: Galdames, 1819 Heriotza: 1889ko martxoak 10 Josu Urrutikoetxea Jaiotza: Ugao, 1950 Jesus Morras Santamaria Jaiotza: Aizkoa, 1923 Jesús María Expósito López Jaiotza: Santurtzi, 1960 Heriotza: 1992ko maiatzak 31 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Adam Mickiewicz Jaiotza: Q3493620 Navahrudak, 1798 Heriotza: 1855eko azaroak 26 Tycho Brahe Jaiotza: Q1807458, 1546 Heriotza: 1601eko urriak 24 Nostradamus Jaiotza: Saint-Rémy-de-Provence, 1503 Heriotza: 1566ko uztailak 2 Juan Ramón Jiménez Jaiotza: Moguer, 1881 Heriotza: 1958ko maiatzak 29 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Abenduaren 24ko jaiotzak Ilham Aliyev • Matthew Arnold • Dima Bilan • Charles Hermite • Fritz Leiber Junior • Stjepan Mesić • Ed Miliband • Alexander Alexandrovich Fadeyev • Jeff Sessions • Louis Tomlinson • John Morley, 1st Viscount Morley of Blackburn • Mohammed Rafi • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Frédéric Bastiat Jaiotza: 1801eko ekainak 30 Heriotza: Erroma, 1850 Francisco Espoz Jaiotza: 1781eko ekainak 17 Heriotza: Bartzelona, 1836 Mariano Arrate Jaiotza: 1892ko abuztuak 12 Heriotza: Donostia, 1963 Valentin Foronda Jaiotza: 1751ko otsailak 14 Heriotza: Iruñea, 1821 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Harold Pinter Jaiotza: 1930eko urriak 10 Heriotza: Londres, 2008 William Makepeace Thackeray Jaiotza: 1811ko uztailak 18 Heriotza: Londres, 1863 Toshirō Mifune Jaiotza: 1920ko apirilak 1 Heriotza: Tokio, 1997 Karl Donitz Jaiotza: 1891ko irailak 16 Heriotza: Aumühle, 1980 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Abenduaren 24ko heriotzak Samuel P. Huntington • Johannes Heesters • Richard Adams • Vladimir Bekhterev • Maurice Couve de Murville • Charles Durning • Édouard Detaille • Rudi Dutschke • Bruno Taut • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Eguberri bezpera, Gabon-gaua. Olentzeroren etorrera. 1879 - Kuban esklabotza legez deuseztu zuten. 1924 - Albanian errepublika ezarri zen. 1951 - Libiak Italiarekiko independentzia lortu zuen. 1979 - Sobiet Batasunak Afganistanen inbasioari ekin zion. 1987 - Takolo, Pirrutx eta Porrotxen lehen emanaldia (gaur egungo Pirritx, Porrotx eta MariMotots) + Gertaera gehiago... Egutegia << Abendua >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2019 Aurreko eta hurrengo urteetan 2016: larunbata 2017: igandea 2018: astelehena 2020: osteguna 2021: ostirala 2022: larunbata Izendegia Santutegia: Daturik ez (gehitu) Seaska egutegia: Gabon eta Gabone.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1980 - Ertzaintza sortzeko dekretua onartu zen.
• 1985 - Robert Caplanne larriki zauritua Biarritzen, urtarrilaren 3an hil zen. CEDADE ultraeskuindar taldeko bost kide akusatuak izan ziren.
• 2007 - ETAren izenean dei bat jaso ondoren, bonba bat zartatu zen Balmasedako (Bizkaia) PSE-EEren egoitzan.

Mundua

• 1924 - Albanian errepublika ezarri zen.
• 1936 - Federico Laredo Bru Kubako presidente hautatu zuten.
• 1951 - Libia Italiatik independizatu zen.
• 1979 - SESBk Afganistan inbaditu zuen.
• 2009 - Ameriketako Estatu Batuetako Senatuak osasun erreformarako lege-proiektua aurrera atera du.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 1987 - Takolo, Pirrutx eta Porrotxen lehen emanaldia (gaur egungo Pirritx, Porrotx eta MariMotots)

Mundua

• 1871 - Aida, Giuseppe Verdiren musika eta Antonio Ghislanzoniren libretoa duen opera estreinatu zen Kairoko Khedivear Opera Antzokian.
• 1981 - Mad Max 2 ("Max Eroa 2") filma estreinatu zen, George Millerrej zuzendu eta Mel Gibsonek antzeztu zutelarik.
• 1993 - Philadelphia filma estreinatu zen, Jonathan Demmeek zuzendu eta Tom Hanks, Denzel Washington, Mary Steenburgen, Jason Robards eta Antonio Banderas aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1993 - Tombstone filma estreinatu zen, George P. Cosmatosek zuzendu eta Kurt Russell, Val Kilmer, Sam Elliott, Bill Paxton, Michael Biehn, Powers Boothe, Charlton Heston, Jason Priestley, Stephen Lang eta Dana Delany aktoreek antzeztu zuten, Robert Mitchum aktoreak narratzailearen ahotsa ipini zuen.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1491 - Inazio Loiolakoa, Jesusen Konpainiaren sortzailea (h.1556).
• 1819 - Antonio Trueba, bizkaitar idazlea (h. 1889).
• 1882 - Gregorio Muxika, euskal idazle eta kazetaria (h. 1931).
• 1899 - Bernardino Bienabe, gipuzkoar margolaria (h. 1987).
• 1914 - Imanol Berriatua, euskal idazle, fraide frantziskotar eta euskaltzaina (h. 1981).
• 1923 - Jesus Morras Santamaria, Tarsicio Azcona, nafar elizgizon eta historialaria.
• 1950 - Josu Urrutikoetxea, Josu Ternera, ETAkidea eta Eusko Legebiltzarkide ohia.
• 1958 - Janfri Topera, gipuzkoar aktorea.
• 1959 - Diane Tell, Quebecen jaiotako kantari, musikari, musikagile, ekoizle eta argazkilaria, Angelun (Lapurdi) bizi dena.
• 1960 - Iosu Expósito, Eskorbuto punk taldeko gitarra-jotzaile eta abeslaria (h. 1992).
• 1961 - Patxi Bolaños, bizkaitar futbolari ohia.
• 1976 -
  • Iñaki Esain, nafar pilotari ohia.
  • Iker Lastra, bizkaitar aktorea.
• 1981 - Josu Larrazabal, bizkaitar txirrindularitzako prestatzaile fisiko eta kirol zuzendaria.
• 1984 - Caroline Sarran, lapurtar surflaria.
• 1998 - Mireia Muñoz, bizkaitar txirrindularia.

Mundua

• 1166 - Joan Lurgabea, Ingalaterrako erregea eta Akitaniako dukea (h. 1216).
• 1389 - Joan VI.a Bretainiakoa, Bretainiako dukea (h. 1442).
• 1588 - Konstantza Habsburgokoa, Poloniako erregina ezkontidea (h. 1631).
• 1740 - Anders Johan Lexell, suediar-errusiar astronomo eta matematikaria (h. 1784).
• 1761 - Selim III.a, Otomandar Inperioko sultana (h. 1808).
• 1796 - Cecilia Böhl de Faber, Fernán Caballero, espainiar idazlea (h. 1877).
• 1798 - Adam Mickiewicz, poloniar poeta (h. 1855).
• 1818 - James Prescott Joule, ingeles fisikaria (h. 1888).
• 1837 - Sissi, Austriako enperadorearen emaztea eta Hungariako erregina ezkontidea (h. 1898).
• 1838 - Thorvald Nicolai Thiele, daniar aktuario, astronomo eta matematikaria (h. 1910).
• 1845 - Jurgi I.a Greziakoa, Greziako erregea (h. 1913).
• 1851 - Édouard de Castelnau, frantziar politikari eta militarra (h. 1944).
• 1861 - Eugène Scribe, frantziar dramagilea (h. 1861).
• 1863 - Enrique Fernández Arbós, espainiar biolin-jotzaile, orkestra-gidari eta musikaria (h. 1939).
• 1865 - Amalia Bavarian, Wittelsbacheko etxearen ordezkaria eta Dukesa Bavarian (h. 1912).
• 1868 - Emanuel Lasker, alemaniar xake jokalaria, Munduko Xake Txapelduna (h. 1941).
• 1881 -
  • Delfina Bunge, argentinar idazlea, olerkaria, saiakera-egilea eta filantropoa (h. 1952).
  • Juan Ramon Jimenez, espainiar idazlea, 1956ko Literaturako Nobel Saria (h. 1958).
• 1886 - Michael Curtiz, hungariar-estatubatuar zinema zuzendaria (h. 1962).
• 1887 - Louis Jouvet, frantziar antzezlea eta antzerki-zuzendaria (h. 1951).
• 1904 - Joseph Juran, errumaniar-estatubatuar ikertzailea, kalitatearen hobekuntzan nabarmendua (h. 2008).
• 1905 - Howard Hughes, munduko gizon aberatsenetakoa, ingeniari autodidakta, pilotu, zinemagile, zinema-ekoizle eta industria-gizona (h. 1976).
• 1910 -
  • Ferenc Erdei, hungariar politikaria (h. 1971).
  • William Hayward Pickering, estatubatuar fisikaria, espazioko ikerketetan aditua (h. 2004).
• 1919 - Pierre Soulages, frantziar margolaria.
• 1922 - Ava Gardner, estatubatuar aktorea (h. 1990).
• 1927 - Mary Higgins Clark, misteriozko eleberrien estatubatuar idazlea.
• 1930 -
  • Arsenio Iglesias, galiziar futbolari ohi eta entrenatzailea.
  • Robert Joffrey, estatubatuar dantzari eta koreografoa (h. 1988).
• 1931 - Mauricio Kagel, argentinar musikagilea, orkestra-zuzendaria eta zinema-zuzendaria (h. 2008).
• 1934 - Enrique Dussel, argentinar-mexikar akademiko, filosofo, historialari eta teologoa.
• 1937 - Nicolás García Uriburu, argentinar pintorea eta arkitektoa (h. 2016).
• 1939 - William Anthony Douglass, estatubatuar antropologoa, Nevadako Unibertsitateko Euskal Gaien Zentroko irakasle emeritua.
• 1941 - Ana Maria Machado, brasildar kazetari, irakasle, margolari eta idazlea.
• 1943 - Tarja Halonen, Finlandia presidente ohia.
• 1945 - Lemmy Kilmister, ingeles rock musikaria, Motörhead taldeko abeslaria eta burua (h. 2015).
• 1949 - Beatriz Carvajal, telebistan eta antzerkian aritutako espainiar aktorea.
• 1952 - Jesus Loza, arabar mediku eta politikaria.
• 1954 - José María Figueres, Costa Ricako presidente ohia.
• 1957 - Hamid Karzai, Afganistango presidente ohia.
• 1962 - Kate Spade, estatubatuar moda-diseinatzailea eta enpresaburua (h. 2018).
• 1963 - Naja Marie Aidt, groenlandiar idazlea, Danimarkako idazle-belaunaldi gazteenaren ordezkaria.
• 1965 - Rosario Bléfari, argentinar abeslari, aktore eta idazlea.
• 1971 - Ricky Martin, puertorricar abeslari eta aktorea.
• 1972 - Carmen Moore, kanadar aktorea.
• 1973 -
  • Martin Kellerman, suediar komikigilea.
  • Stephenie Meyer, estatubatuar idazlea.
• 1975 - Maria Zakharova, errusiar politikaria.
• 1977 - Américo, txiletar abeslaria.
• 1978 - Bethany Black, ingeles umorista.
• 1980 - Maarja-Liis Ilus, estoniar pop abeslaria.
• 1983 - Lorielle London, alemaniar emakumezko aktore eta ikuskizun artista transgeneroa.
• 1984 - Burak Özçivit, turkiar aktorea eta modeloa.
• 1993 - Yuya Kubo, japoniar futbolaria.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1598 - Martin Gartzia Oñatz Loiolakoa, euskal militar eta politikaria (j. 1549).
• 1821 - Valentin Foronda, arabar ekonomialari eta idazle ilustratua (j. 1751).
• 1850 - Frédéric Bastiat, Lapurdin jaiotako ekonomialari eta politikaria, Erroman (j. 1801).
• 1956 - Bonifazio Etxegarai, gipuzkoar idazle eta legegilea (j. 1878).
• 1957 - Julian Tellaetxe, gipuzkoar margolaria, Liman (j. 1884).
• 1963 - Mariano Arrate, donostiar futbolaria (j. 1892).
• 1966 - Joseba Aldamiz-Etxebarria, bizkaitar misiolari eta abiadorea, hegazkin istripuan (j. 1920).
• 1976 - Mikel Arozamena, nafar bertsolaria (j. 1930).
• 1979 -
  • Jesus Elosegi, gipuzkoar arkeologoa eta Aranzadi Zientzia Elkartearen sortzailea (j. 1907).
  • Jose Maria Uzelai, bizkaitar margolaria (j. 1903).
• 1982 - Juan Iruretagoiena, gipuzkoar idazle, antzerkigile eta itzultzailea (j. 1899).
• 1997 - Jose Maria Azpiroz Zabaleta, nafar euskaltzalea, euskaltzaina, itzultzailea eta apaiza (j. 1917).
• 1998 - Imanol Laspiur, gipuzkoar idazlea (j. 1929).
• 2002 - Miguel Lizarazu, euskal txirrindularia (j. 1924).
• 2005 - Lucio Aginagalde, arabar enpresaburua (j. 1917).
• 2015 - Aitor Basabe, bizkaitar sukaldaria (j. 1968).
• 2016 - Alejandro Tapia Aiestaran, gipuzkoar pintorea (j. 1930).

Mundua

• 1317 - Jean de Joinville, Xanpainako kondearen aholkularia (j. 1224).
• 1524 - Vasco da Gama, portugaldar nabigatzaile eta esploratzailea (j. c. 1469).
• 1823 - James Gandon, ingeles arkitektoa (j. 1742).
• 1864 - William Makepeace Thackeray, ingeles kazetaria eta eleberrigilea (j. 1811).
• 1868 - Adolphe d'Archiac, frantziar geologo eta paleontologoa (j. 1802).
• 1872 - William John Macquorn Rankine, eskoziar fisikaria (j. 1820).
• 1901 - Lev Ivanov, errusiar dantzari, koreografo eta ballet-maisua (j. 1834).
• 1913 - Alexandra Gripenberg, Finlandiako gizarte aktibista, egile, editore, egunkari argitaratzailea eta politikaria (j. 1857).
• 1914 - John Muir, Eskozian jaiotako estatubatuar naturzale eta idazlea (j. 1838).
• 1935 - Alban Berg, austriar musikagilea (j. 1885).
• 1942 - François Darlan, frantziar almirante eta politikaria (j. 1881).
• 1959 - Edmund Goulding, ingeles zinemagilea (j. 1891).
• 1961 - Lluís Nicolau d'Olwer, kataluniar politikari eta idazlea (j. 1888).
• 1962 - Wilhelm Ackermann, alemaniar logikari matematikoa (j. 1896).
• 1974 - Shigeho Tanaka, japoniar iktiologoa eta zoologia irakaslea (j. 1878).
• 1975 - Bernard Herrmann, estatubatuar zinema soinu-banda konpositorea (j. 1911).
• 1977 - Samael Aun Weor, kolonbiar idazle esoterista, mugimendu neognostiko baten sortzailea (j. 1917).
• 1980 - Karl Dönitz, Alemaniako Kriegsmarine itsasarmadako burua eta 23 egunez Alemaniako presidentea (j. 1891).
• 1982 - Louis Aragon, frantziar poeta eta eleberrigilea (j. 1897).
• 1984 - Peter Lawford, estatubatuar aktorea (j. 1923).
• 1985 - Ferhat Abbas, Aljeriar Errepublikako behin-behineko gobernuaren lehen presidentea (j. 1899).
• 1992 - Peyo, belgikar komikigilea, "Pottokiak" (Les Schtroumpfs) komiki sortaren egilea (j. 1928).
• 1994 - John James Osborne, ingeles antzerkigile eta aktorea (j. 1929).
• 1997 - Toshirō Mifune, japoniar aktorea (j. 1920).
• 1999 - João Baptista da Oliveira Figueiredo, Brasilgo presidentea (j. 1918).
• 2002 - José Luis Molinuevo, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (j. 1917).
• 2003 - Hugo Argüelles, mexikar idazle eta antzerkigilea (j. 1932).
• 2008 - Harold Pinter, ingeles idazlea, 2005eko Literaturako Nobel Saria (j. 1930).
• 2009 - Rafael Caldera, Venezuelako presidentea (j. 1916).
• 2012 - Richard Rodney Bennett, britainiar musikagile eta piano-jotzailea (j. 1936).
• 2014 - Buddy DeFranco, jazzeko estatubatuar klarinete jotzailea (j. 1923).
• 2016 -
  • Rick Parfitt, ingeles gitarrajolea eta Status Quo taldeko kidea (j. 1948).
  • Gil Parrondo, espainiar zinema, telebista eta antzerkiko zuzendari eta ekoizle artistikoa (j. 1921).
• 2017 -
  • Heather Menzies, kanadar aktore eta modeloa (j. 1949).
  • Ionel Valentin Vlad, errumaniar ingeniari eta fisikaria (j. 1943).

Jaiak eta urteurrenak

• Kristauek gabon-gaua ospatzen dute.
• Sehaska egutegiko izendegia: Gabon eta Gabone.

Abenduaren 23 | Urteko egutegi | Abenduaren 25